Εκπαίδευση- Σχολεία-Δάσκαλοι
Το παλιό σχολείο όπως είναι σήμερα
Τα χρόνια εκείνα οι άνθρωποι και ύστερα από πολλές ταλαιπωρίες για να εδραιωθούν και να ριζώσουν σε έναν τόπο δικό τους, όπου θα ζούσαν και θα τελείωναν την επί γης ζωή τους, σαν πρώτη τους έγνοια είχαν να υψώσουν οικοδόμημα λατρείας προς τον Θεό. Μαζί με το σπιτικό τους και το νοικοκυριό τους έβαζαν και τα θεμέλια της εκκλησιάς τους, για να ικανοποιούν το θρησκευτικό τους συναίσθημα, να ανταμώνουν την Κυριακή, φορώντας τα κυριακάτικά τους, που τα φύλαγαν με θρησκευτική ευλάβεια για να τα φοράνε τις Κυριακές και τις γιορτές• γιατί, πού να βρεθεί η πολυτέλεια απόκτησης κι άλλου γιορτινού ρούχου, όταν η μόνη πηγή χρημάτων ήταν η γης, που την ποτίζανε με τον ιδρώτα τους. Έτσι η εκκλησία γι’ αυτούς γινότανε τόπος συνάντησης τις Κυριακές, ανταλλαγής σκέψεων και ανακοινώσεων, χαράς και διασκέδασης στα πανηγύρια. Έπρεπε άλλωστε δίπλα στην εκκλησία να εξασφαλίσουν και τον τόπο της στερνής τους κατοικίας, το κοιμητήρι.
Τα πάντα, λοιπόν, γύρω από την εκκλησία, την αυλή της και κάτω από τον κατά παράδοση πλάτανο.
Η ζωή όμως είχε πολλές απαιτήσεις. Σαν άνθρωποι που έπρεπε να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα, έβαζαν σαν πρωταρχική κύρια μέριμνα και φροντίδα τη μόρφωση των παιδιών τους. Ένα καλύτερο μέλλον γι’ αυτά, μακριά από τα βάσανα που περνούσαν εκείνοι. Η εκπαίδευση των παιδιών τους αποτελούσε ανάγκη επιβίωσης, γιατί διέβλεπαν πως χωρίς εκπαίδευση, σ’ αυτή την άγονη και κακοτράχαλη γη της Γιαννιτσούς, προκοπή και χαΐρι δε θα βλέπανε. Οι στερήσεις και οι μόχθοι οι δικοί τους δεν θέλανε να περάσουν και στα παιδιά τους.
Επόμενη, λοιπόν, φροντίδα τους η εξεύρεση κατάλληλου τόπου, όπου θα χτίζανε το σχολείο τους με την επικουρία, φυσικά, και του κράτους.
Όπως όλοι οι επί της γης άνθρωποι που επιλέγουν να εγκατασταθούν σε μια περιοχή, έτσι και οι παππούδες μας, στον δικό τους τόπο επιλογής, το πρώτο τους μέλημα ήταν να ικανοποιήσουν την ανάγκη λατρείας τους προς τα θεία, κτίζοντας την εκκλησία τους. (Από θεού άρξασθε.) (ίδε κεφάλαιο Εκκλησίες )
Το δεύτερο και βασικό στοιχείο τους ήταν η εκπαίδευση των παιδιών τους. Αυτό απετέλεσε ανάγκη, καθότι διέβλεπαν πως χωρίς την ουσιαστική εκπαίδευση των παιδιών τους προκοπή σε αυτά τα άγονα και κακοτράχαλα μέρη της Γιαννιτσούς δεν θα γεύονταν, αφού στα μέρη τους η ζωή ήταν δύσκολη και επίπονη και δεν ήθελαν τα παιδιά τους να γευθούν τις ίδιες στερήσεις και κακουχίες με αυτούς. Με την εγκατάστασή τους στον επιλεγμένο τόπο όπου θα έστηναν τις κατοικίες των, έπρεπε να βρουν τρόπο και μέρος που με τη βοήθεια και του κράτους θα έχτιζαν ένα σχολείο και σαν τόπο εγκατάστασης του, οι τότε κάτοικοι του χωριού, επέλεξαν αυτό νε είναι στον ίδιο προαύλιο χώρο με αυτόν της εκκλησία τους, τον Ιερό Ναό του «Σωτήρος» .
Άξιζε τον κόπο, η σε βάθος έρευνά μας το πότε χτίστηκε το σχολείο της Γιαννιτσούς και το πώς αυτό λειτούργησε στα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Στο σημείο αυτό θα ασχοληθούμε με το ιστορικό της οικοδόμησης και λειτουργίας του σχολείου της Γιαννιτσούς, συνυφασμένο με την πρόοδο ανοικοδόμησης του ίδιου του χωριού.
Ας μην ξεχνάμε δε, πως βρισκόμαστε σε πολύ δύσκολα χρόνια, όπου, ενώ πρώτη θέση κατείχε η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, οι άνθρωποι αυτοί επιχειρούσαν , με άπειρες στερήσεις, ίδρυση και λειτουργία ενός σχολείου, που κάτω από το πρίσμα της εποχής εκείνης φαινόταν , αν μη τι άλλο, είδος πολυτελείας και κίνηση αποκοτιάς. Εκείνοι όμως το τόλμησαν!
Αναφέρεται, λοιπόν, πως μετά το 1827 και μέχρι το 1833 συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι των γύρω συνοικισμών (Γιαννιτσώτικα Καλύβια) και ύστερα από συζητήσεις αποφάσισαν το χτίσιμο του χωριού τους στο σημερινό μέρος, ως το προσφορότερο γι’ αυτούς. (βλέπε κεφάλαιο «Θέση Ιστορία»)
Το παλαιό και ίσως το πρώτο σχολείο του χωριού, πιθανολογείται ότι ανεγέρθη μαζι με το χωριό στην περίοδο από το 1827 – 1865. Το μεγάλο εύρος της περιόδου που αναφέρω πιο πάνω είναι διότι κατά την περίοδο αυτή η περιοχή, ως παραμεθόριος, δεχόταν πολλές επιδρομές Τούρκων, τουρκαλβανών αλλά και των διαφόρων ομάδων ληστοσυμμοριτών και κυρίως μέχρι το 1833. Οι Τούρκοι αρνούνταν να αποδεχθούν τα ορισθέντα σύνορα που όριζε η συνθήκη του Λονδίνου μολονότι υπέγραψαν, οπότε με Βασιλικό διάταγμα έγινε η κατάληψη των εδαφών της αριστερής όχθης του Σπερχειού δια των όπλων. Μέσα σε αυτόν τον χαμό από μάχες και επιδρομές των ατάκτων, ποιος είχε το κουράγιο να ενδιαφερθεί για σχολείο και εκπαίδευση και πώς θα ήταν δυνατόν να στελεχωθεί, όταν προείχε η υπεράσπιση του υπέρτατου αγαθού της ελευθερίας και της επιβίωσης των κατοίκων αυτού του τόπου. Πού να βρεθούν εκπαιδευτικοί, όταν αυτοί ήταν οι μπροστάρηδες που παρακινούσαν τους νέους να φέρουν όπλα στον ξεσηκωμό.
Η Γιαννιτσού, όπως αναφέρεται και σε άλλα κεφάλαια, για 60 σχεδόν χρόνια ήταν μια από τις προφυλακές της περιοχής και ένα από τα πολλά περάσματα του στρατού προς την Θεσσαλία και τανάπαλιν.
Να, λοιπόν, οι κύριοι λόγοι, για τους οποίους, όπως προφαίνεται, η Γιαννιτσού καθυστέρησε την ανοικοδόμηση των σπιτιών, αλλά και του σχολείου κατ’ επέκτασιν.
Από τα Φθιωτικά Χρονικά, Λαμία 1986 του Δ. Νάτσιου Ιστορία του Α΄ Ελληνικού Σχολείου του Κ.Δ. Γαλλή, στη σελίδα 150 διαβάζουμε:
“ Στα περισσότερα των σχολείων αυτών η διδασκαλία περιοριζόταν στα ελληνικά γράμματα και στην ιερή κατήχηση. Αργότερα στα ευπορότερα καθιερώνονταν…… Στα χρόνια της επανάστασης του 1821 δεν έμειναν αμέτοχοι ούτε οι δάσκαλοι ούτε οι μαθητές των σχολείων ……….. Όλα σχεδόν τα σχολεία έμειναν έρημα και μετά κάηκαν τα περισσότερα με τις βιβλιοθήκες τους. Αλλά ακόμη και τότε δεν έπαψε εντελώς η διδασκαλία. Μόλις έφευγαν οι τούρκοι από κάποια περιοχή στα ερείπια των πόλεων και χωριών, στα βουνά, στις σπηλιές , κάτω από τα δέντρα, εκεί γινόταν κάποιο σχολείο…..”
Από μια φροντισμένη έρευνα των γύρω από το σχολείο πέτρινων σπιτιών , οδηγούμαστε στο συμπέρασμα, ότι το σχολείο αυτό, είναι κτισμένο την ίδια περίοδο του μεγάλου οικοδομικού οργασμού των δεκαετιών στη Γιαννιτσού1840 -1850 που έγιναν και τα περισσότερα σπίτια. Αψευδής μάρτυς η εντοιχισμένη πέτρα στο σπίτι του Δημ Κυρίτση που γράφει το έτος 1844 και ο αμέσως πιο κάτω αναφερόμενος πίνακας που αναφέρει έναρξη εργασιών του σχολείου Γιαννιτσούς το 1857. Λαμβάνοντας υπόψιν τις παραπάνω αρχειακές αναφορές το σχολείο δίπλα στο κενοτάφιο, το οποίο διατηρείται έως σήμερα σε ερειπωμένη μορφή, έχει ζωή 150 χρόνων και οι αρχές του χωριού οφείλουν, και ειδικά του Δήμου Μακρακώμης να το διατηρήσουν και να το προστατεύσουν από την κατάρρευση, ως πολιτιστική κληρονομιά.
Ερευνώντας τον Φάκελο 135 των Γενικών Αρχείων του Κράτους (τόμος «Οθωνικών Αρχείων του Υπουργείου επί των Εσωτερικών») το έγγραφο 103 είναι ένας πίνακας που έχει σαν επικεφαλίδα: “Πίνακας των κατά Νομούς εν ενεργεία Δημοτικών έργων εις την Επικράτεια »
Από τον πίνακα αυτό, για την οικονομία του χώρου, αναφερόμαστε μόνο για τα έργα του Δήμου Μακρακώμης των διαφόρων χωριών, που ξεκίνησαν το 1857 και τα οποία βρίσκονταν σε εξέλιξη, κυρίως για τα έργα σε σχολεία κ. ά της Γιαννιτσούς, της Τσούκας, και της Μάκρυσης, επίσης και για την επισκευή μιας κρύνης στη Γιαννιτσού και ένα περιτοίχισμα στα Θέρμα των Λουτρών Πλατυστόμου. Ο πίνακας αναφέρεται επίσης στον προϋπολογισμό του έργου, στις ελλείψεις μέχρι εκείνη τη στιγμή, αλλά και για το λόγο που σταμάτησε το έργο. Δεν αναβρέθηκε το διαβιβαστικό έγγραφο του πίνακα για να μπορέσουμε να διαπιστώσουμε πότε διακόπηκαν οι εργασίες και σε ποια ημερομηνία στάλθηκε ο πίνακας προς την επί των Εσωτερικών Γραμματεία, τον οποίο και παραθέτουμε:
«Πίναξ των κατά Νομούς εν ενεργεία Δημοτικών έργων
Δήμος Μακρακώμης
Οποίον το επιχορηγηθέν Δημοτικό έργο
Πότε εγένετο Έναρξης
Προϋπ/σμός Δαπάνης
Μέχρι τίνος προόδευσε νυν
Παρατηρήσεις
Δημοτικό Σχολείο Γιαννιτσούς 1857 προϋπολογισμός έργου 5000
Ελλείπει μόνο η Εσωτερική διακόσμηση
Διεκόπησαν αι εργασίαι ένεκα έλλειψης τεκτόνων επαναληφθήσαντες τάχιστα
Κρήνη Γιαννιτσούς 1857, Προϋπολογισμός έργου 214 δραχμάς
Περιτοίχισμα Θερμών Λουτρών Πλατυστόμου 1857
Δημοτικό Σχολείο Τσούκας 1857 Προϋπολογισμός έργου 3000 δραχμάς
Δημοτικό Σχολείο Μάκρησης1857 Προϋπολογισμός έργου 1200 δραχμάς»
Από τον παραπάνω πίνακα φαίνεται καθαρά ότι το σχολείο άρχισε να κτίζεται προς το τέλος της 10ετίας του 1850 δηλαδή το 1857, για να καταλήξει σχεδόν έτοιμο, με μικρο- ελλείψεις, όπως αναφέρεται στο παραπάνω Γ. Α. Κ, το 1857.
Ασφαλώς το παραπάνω μνημονευθέν σχολείο δεν μπορεί να είναι το πρώτο που λειτούργησε στο χωριό. Πιθανολογείται ότι, όπως και σε άλλα χωριά έτσι και στη Γιαννιτσού, θα υπήρχαν δάσκαλοι, που θα μάθαιναν τα παιδιά γράμματα κάτω από τα σκιερά δέντρα, στις Εκκλησιές ή ακόμη και σε σπίτια.
Η εφημερίδα «Φάρος της Όρθρυος» στο φύλλο 95 στις 4/1/1858 κάνει μνεία στο σχολείο της Γιαννιτσούς και γράφει:
«Είναι ομολογούμενον ότι ο πολλαπλασιαστικός των αλληλοδιδακτικών σχολείων, άπερ πρώτη είς την Ελληνικήν νεολαία προσφέρουσι διαισθητικήν τροφήν, είναι η πρώτιστη φάσις προς την πρόοδον της κοινωνίας ημών. Δια τούτο οφείλομεν να αποδίδωμεν τον ανήκοντα έπαινον είς τε, τους δημάρχους και τα δημοτικά συμβούλια εκείνων των δήμων, ένθα βλέπομεν αυξανόμενον τον αριθμόν των αλληλοδιδακτικών σχολείων. Άξιοι, λοιπόν. πολλών επαίνων υπάρχουσιν ο Δήμαρχος και το δημοτικόν συμβούλιον του Δήμου Μακρακώμης, διότι εν αυτώ επί του παρόντος υπάρχουσι τρία τοιαύτα δημοτικά σχολεία, ήτοι εις Βαρυμπόπη, εις Λιανοκλάδι και εις Γιαννιτζού και ήδη πρόκειται να συσταθώσιν και έτερα εις Μάκρυση και Τζούκα……….»
Στη συνέχεια κάνει σύγκριση η εφημερίδα με τά της Λαμίας σχολεία, που παρ’ όλο τα οικονομικά του Δήμου της είναι καλύτερα, δεν κατάφερε να έχει ποτέ ένα σχολείο όμοιο με αυτά.
Άλλωστε και ο Κουσουλάκος που υπηρέτησε ως λοχαγός στο φυλάκιο της Γιαννιτσούς και στη συνέχεια έγινε μόνιμος κάτοικος έκτισε το σημερινό σπίτι του το γνωστό σε όλους μας ως σπίτι του Παρνασσού Γιωτόπουλου. Το σπίτι αυτό σύμφωνα με την εντοιχισμένη πλάκα στην αυλόπορτα χτίστηκε το 1887 από τον Θεόδωρο Κουσουλάκο λοχαγός πεζικού» της οροφυλακής. Είναι το μεγαλύτερο σε όγκο και το ψηλότερο από όλα τα σπίτια του χωριού.
Ο Γιωτόπουλος Παρνασσός ήρθε στο χωριό από την Υπάτη ως Δάσκαλος και δεν είναι από τους πρώτους δασκάλους του χωριού. Παντρεύτηκε την Ευθυμία κόρη του Κουσουλάκου που ήταν μαθήτριά του και παίρνει σαν προίκα το παραπάνω σπίτι, οπότε και αυτός έμεινε μόνιμος κάτοικος Γιαννιτσούς. Ο Παρνασσός Γιωτόπουλος με την Ευθυμία Κουσουλάκου, μόνιμοι πλέον κάτοικοι του χωριού, γέννησαν 6 παιδιά, τον Γιάννη, τον Δημήτρη, τον Θεόδωρο, την Ανδρονίκη, την Ειρήνη και την Ελένη. Ο Μήτσος Γιωτόπουλος ανέπτυξε μεγίστη κομμουνιστική- αναρχομαρξιστική δράση με διεθνή αναγνώριση και συμμετοχή στον εμφύλιο της Ισπανίας κατά του δικτατορικού καθεστώτος του Φράγκου. Χρημάτισε δεξί χέρι του Τρότσκι και με την άνοδο του Στάλιν ως Γραμματέας του Κ.Κ.Σ , καταδιώχθηκε από το καθεστώς και έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή του πολλές φορές. Τελικά κατέληξε στη σοσιαλδημοκρατία. Ο Θεόδωρος Γιωτόπουλος έγινε καθηγητής Φυσικής Ιστορίας από τους καλλίτερους της εποχής του και δίδαξε επί πολλά έτη στο Γυμνάσιο αρρένων Λαμίας και τελικά Λυκειάρχης του Λυκείου αρρένων. Εδώ αξίζει τον κόπο να πω λίγα λόγια παραπάνω για τον Παρνασσό Γιωτόπουλο, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την πρόοδο του χωριού, η προσφορά του είναι αδιαμφισβήτητη. Ο γιος του Θεόδωρος σε μια ευχαριστήριο επιστολή προς το Δ. Σ του Συλλόγου του χωριού, επί προεδρίας του Κώστα Πρεμέτη στις 18/5/1989 για την απόφαση του Δ. Σ να προτείνει στο κοινοτικό Συμβούλιο να δώσουν το όνομα του πατέρα του σε δρόμο του χωριού γράφει μεταξύ άλλων: «……Η απόφαση αυτή αποτελεί αναγνώρισιν των μεγάλων έργων τα οποία επετέλεσεν εις Γιαννιτσού ο αείμνηστος πατέρας μου, παρά την σωρείαν εμποδίων τα οποία αντιμετώπισε, δια των οποίων έργων αναμορφωθεί γενικώς η γενέτειρά μας. Ας ληφθεί υπόψιν ότι καθ’ όλην την διάρκειαν της εκεί διαμονής του ειργάσθη σκληρά επί σειράν ετών και πέτυχε την ύδρευση του χωριού μας δια της μεταφοράς του νερού Γούρας, η έλλειψη του οποίου επί πολλά έτη εβασάνιζε τους κατοίκους, την κατασκευήν αμαξιτής οδού μέχρι Πλατύστομου, την απόκτησιν κοινοτικού δάσους δια της παραχώρησης τούτου εκ μέρους του κράτους, εκ του οποίου πλην της ξυλεύσεως πολλαπλώς ωφελείται η Κοινότης, την ανέγερσιν της εκκλησίας του προστάτου μας Ιωάννου του Θεολόγου, την δεντροφύτευσηi της περιοχής του προφήτου Ηλία, του νεκραταφείου, ως και πλείστα άλλα έργα……»
Το παλαιό σχολείο, όπως το βλέπετε στην εισαγωγική παραπάνω φωτογραφία, εγκαταλείφθηκε και στεγάστηκε σε νέο, το οποίο χτίστηκε το 1960 στην είσοδο του χωριού κοντά στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής
Το σχολείο αυτό, από ό,τι θυμάμαι, ήταν περιτριγυρισμένο με αυλότοιχο -μάνδρα από πέτρα σαν και αυτή με την του κυρίως σχολικού κτιρίου. Στο σχολείο αυτό φοίτησαν αξιόλογοι συμπατριώτες μας και τίμησαν την πατρίδα τους και τους Δασκάλους τους για τα γράμματα που τους έμαθαν. Από αυτό το σχολείο του χωριού βγήκαν πολλοί και αξιόλογοι δάσκαλοι, καθηγητές, γιατροί και μεταλαμπάδευσαν τη γνώση στους νέους των γύρω χωριών και των πόλεων. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η συμβολή τους στα γράμματα υπήρξε σημαντική. Δεν θα αναφερθώ σε ονόματα μην τυχόν και αδικήσω κάποιον. Πάντως η παράδοση του χωριού να βγάζει πολλούς Δασκάλους, από ό, τι φαίνεται, συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Οι κάτοικοι είναι φιλοπρόοδος λαός και δεν διακρίνονται μόνο στον εκπαιδευτικό αλλά και σε άλλους κλάδους της επιστήμης και της γνώσης, (γιατροί, δικηγόροι κ.α.), μόνο που σήμερα και το νέο σχολείο, από έλλειψη παιδιών, κινδυνεύει να κλείσει, εάν δεν έκλεισε ήδη.
Από την έρευνα των Γενικών Αρχείων του Κράτους μέχρι του έτους 1847 και με βάση των διαφόρων Γ.Α.Κ που πέρασαν από τα χέρια μου, δεν βρήκα κάτι που να αφορά στο χωριό μας, άλλα ούτε για κάποιο άλλο χωριό βρήκα κάτι σχετικό. Τα περισσότερα από τα έγγραφα που πέρασαν από τα χέρια μας μέχρι εδώ, που γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι μόνο Β. Δ και αφορούν σχολεία, γυμνάσια και σχολαρχεία μεγάλων πόλεων, όπως Λαμίας και Υπάτης.
Από την μελέτη των Φθιωτικών Χρονικών (Λαμία 1986 του Δ. Νάτσιου), φαίνεται καθαρά πως το Ελληνικό κράτος άρχισε να οργανώνεται και να ιδρύει Ελληνικά Σχολεία (Σχολαρχεία με 3 τάξεις) στα μέσα του 1835, ενώ τα γυμνάσια είναι μεταγενέστερα. Η Υπάτη από ό,τι δείχνουν τα πράγματα προηγήθηκε κάτι λίγο των άλλων πόλεων της Φθιώτιδας.
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΡΩΣ
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΊΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Αριθ 5 1835
ΔΙΑΤΑΓΜΑ
Περί συστάσεως Ελληνικών Σχολείων
Άρθρον 1ον
«Εκτός των άχρι τούδε δια του από 25 Μαρτίου (6 Απριλίου) διατάγματος συσταθέντων σχολείων θέλει συστηθεί ανά μια τάξις Ελληνικού Σχολείου εις εκάστην των εξής πόλεων. Εις Άνδρον, Νάξον, Θήβα, Σκύρον, Υπάτη , Πύργον.»
Άξιο θεωρώ εδώ να αναφέρω τους Γιαννιτσώτες μαθητές, που φοίτησαν σε αυτό το σχολαρχείο της Υπάτης μαζί με άλλους μαθητές από τα γύρω χωριά της Φθιώτιδας κατά την σχολική περίοδο 1901-1902.
1.Κοτρώτσος Χρήστος του Βασιλείου το 1901-1902 ετών 17 ορφανός. Τον ίδιο μαθητή τον συναντάμε την επόμενη σχολική χρονιά 1902-1903 στην Γ΄ τάξη του ιδίου σχολείου.
Στο σχολικό έτος 1903-1904, άλλα 5 ονόματα κοσμούν τους καταλόγους του σχολαρχείου Υπάτης των μαθητών από την Ν, Γιαννιτσού.
2.Τρίγκας Ιωάννης του Ν. Α΄ τάξη, ετών 14, ο πατέρας του ήταν ποιμήν.
3. Βαρβατάκης Κων/νος του Αθαν. τάξη Β΄ ετών 12 με πατέρα γεωργό.
4.Κουσουλάκος Θεόδωρος του Κων/νου , 12 ετών με πατέρα λοχαγό
5.Κρανιώτης Ιωάννης του Δ. Τάξη Β΄ ετών 12 με πατέρα έμπορο.
6.Πέτρου Ιωάννης του Αθαν. Τάξη Β΄ ετών 12 ορφανός..
Τους παραπάνω μαθητές δεν τους συναντάμε στα επόμενα χρόνια. Αντίθετα στην σχολική περίοδο 1909-1910 στην Β΄ τάξη του ιδίου σχολείου είναι γραμμένος ο Γιωτόπουλος Ιωάννης του Π.(Παρνασσού) ετών 12 με πατέρα δάσκαλο.
Τον ίδιο μαθητή με τα ίδια στοιχεία τον παρακολουθούμε και τη επόμενη σχολική χρονιά 1910-1911 στην Γ΄ τάξη ετών 14. (πηγή: Φθιωτικά χρονικά Λαμία 1986 )
Το σχολαρχείο Υπάτης σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα του ιδίου ξεκίνησε από το 1835 και λειτούργησε μέχρι το 1929.
Με την ίδια παραπάνω ημερομηνία και με άλλο Βασιλικό διάταγμα ιδρύονται Ελληνικά Σχολεία και σε άλλες πόλεις μεταξύ των οποίων και στη Λαμία. Αναφέρομαι σε αυτά τα γεγονότα θέλοντας να καταδείξω, ότι τα επαρχιακά και κυρίως τα σχολεία των χωριών, πρέπει να στήθηκαν πολύ αργότερα και ιδίως το εκπαιδευτικό σύστημα για να φτάσει στη σημερινή του μορφή πέρασε από πολλά μεταρρυθμιστικά στάδια.
Το σύστημα με τα Ελληνικά Σχολεία, όπως ονομάζονταν τα Σχολαρχεία, πρέπει να διατηρήθηκε μέχρι το 1929 και είχε τρεις τάξεις. Παρείχε δε ουσιαστική εκπαίδευση και προετοιμασία για το Γυμνάσιο και στη συνέχεια για το πανεπιστήμιο. Πολλοί από τους γονείς μας που φοίτησαν στο σχολαρχείο των παραπάνω χρονικών περιόδων είχαν καλή εκπαιδευτική κατάρτιση, όπως οι ίδιοι υπερηφανεύονταν. Τα δημοτικά σχολεία για τους μικρούς μαθητές πρέπει να οργανώθηκαν σε μεταγενέστερο χρόνο από το 1835 και μετά ή να λειτουργούσαν σε άλλους χώρους. αφού από όσο θυμάμαι, από διηγήσεις των μεγαλυτέρων που φοίτησαν στο Σχολαρχείο της Σπερχειάδας, ήταν γύρω στα 1920. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται πως το δημοτικό σχολείο που εκπαίδευε τους παραπάνω μαθητές πρέπει να λειτούργησε πολύ πριν από το 1900, για να έχει προετοιμάσει μαθητές για το σχολαρχείο.
Οι πρώτοι Δάσκαλοι του χωριού
Γαλής Γεώργιος του Δημητρίου
Το όνομά του είναι στον εκλογικό κατάλογο του 1865 και ήταν τότε 40 ετών με επάγγελμα δάσκαλος.
Καρκάνης Δημήτριος του Πέτρου
Το όνομά του είναι παρμένο από τον εκλογικό κατάλογο του 1879 και ήταν τότε 35 ετών και αναφέρεται σαν δάσκαλος.
Γιωτόπουλος Παρνασσός
Καταγόταν από την Υπάτη. Ήλθε στο χωριό ως δάσκαλος, αφού πρώτα υπηρέτησε σε Γραμμένη και Μάκρυση. Πιθανολογείται τη 10ετία του 1890 μνημονεύεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο.
Νεότερη ιστορία
Πελεκάνος
Κώστας Φουσέκας
Για τους νεώτερους δασκάλους, παρά τα λίγα χρόνια που πήγα σχολείο της Γιαννιτσούς, είχα την τιμή να μαθητεύσω κοντά στον Κ. Φουσέκα, Μυρτώ Γασπαράτου-Καρκάνη και Βούλα Τσώλη. Στον Κώστα Φουσέκα, οφείλω ξεχωριστή μνεία. Άνθρωπος πράος και μειλίχιος, καλοσυνάτος, αλλά εκκρηκτικός κάποιες φόρες. Σπάνια χτυπούσε μαθητές, έπρεπε να τον φέρουν στα άκρα για να το κάνει.
Το όνομα Φουσέκας μετά την επικράτηση της επανάστασης του 1821και την ίδρυση των στρατώνων και φυλακίων στα σύνορα της νεοσύστατης Επικράτειας της Ελλάδας, φέρεται να υπηρετεί στην οροφυλακή ως στρατιώτης και στη συνέχεια, με συμβολαιογραφική1 πράξη στη θέση κάποιου άλλου συμπατριώτη του έναντι αμοιβής. Πιθανόν ο παππούς του δασκάλου, ή κάποιος με συνωνυμία.
Το 1947 στην πλατεία του χωριού έφθασαν δυο έφιπποι αντάρτες με γενειάδα και συνέλαβαν τον δάσκαλο, ένας μάλιστα από αυτούς, κρατώντας, δερμάτινο μαστίγιο, τον χτύπησε στο μέτωπο. Στη συνέχεια τον έδεσαν πίσω από ένα άλογο και τον έσυραν προς την έξοδο του χωριού. Αργότερα και ύστερα από κάποιες παρεμβάσεις των συγχωριανών του, ότι ψευδώς κατηγορήθηκε για χορήγηση κάποιων φαρμάκων, τον ελευθέρωσαν λίγο πριν φθάσουν στον Ασβέστη.
Πρωτόκολλο Σχολείο Γιαννιτσούς 1929 αναφέρει:
Από το πρωτόκολλο των εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων της «Δημοτικής Εκπαίδευσης του Νομού Φθιωτιδοφωκίδας», παραθέτουμε αμέσως την αλληλογραφία που γινόταν με τους Δ/ντές των σχολείου της περιοχής και με διάφορες αρχές της επικράτειας. Δεν υπάρχουν όμως τα έγγραφα αλλά μόνο οι περιλήψεις αυτών, όπως αυτές είναι περασμένες στο πρωτόκολλο.
Φουσέκας Κων/νος
Με το υπό αριθ. 3501/3777/392/26/11/1939 από Δ/ντού σχολείου Γιαννιτσούς Αναφέρει και παρακαλεί όπως διορθωθεί αντί Αθανασίου Καρκάνη, Κων/νος Φουσέκας Λοχίας του τμήματος Ε.Ο.Ν Γιαννιτσούς
Πέμπομεν έναντι αναφοράν προς Νομαρχία Φθιώτιδος και να παρακαλέσωμεν δια τα περαιτέρω.
Στο υπό αριθ. 3009 στις 13/10/1939 έγγραφο του Υπουργείου παιδείας /Εκπαίδευσης αναφέρει: Γνωρίζει ότι δια του Β.Δ. δημοσιευθέντος εις την εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο Δημοδιδάσκαλος Φουσέκας Κων/νος Δημοτικού σχολείου Γιαννιτσούς, προήχθη εις την έκτην κατηγορίαν. Η Παραπάνω απόφαση κοινοποιείται εις τον Κων/νον Φουσέκα στις 25/10/1939 με την κοινοποίηση προς το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας στοιχειώδους Εκπαίδευσης αναφέροντας την προαγωγή του Κων/νου Φουσέκα και να διαγραφή από τον υπό αριθμό 28872 πίνακα (δυσανάγνωστη λέξη ).
Καρκάνης Αθανάσιος
Με τον υπό αριθμό Πρωτ. 553/26/2/40. Ο Αθανάσιος Καρκάνης διδάσκαλος Τυμφρηστού κάνει αίτηση και παρακαλεί να μετατεθεί στην Γιαννιτσού εξ ήν κατάγεται δια λόγους υπηρεσιακούς. Με την Ε Σ.Σ.Ε Φ/ Φωκίδας πράξις 3 /5-3-40 από ότι φαίνεται ικανοποιείται το αίτημα του. Ο Αθαν. Καρκάνης παντρεύτηκε την Μυρτούλα Γασπαρατού και απέκτησαν ένα αγόρι, τον Αποστόλη,το οποίο δυστυχώς πέθανε σε μικρή ηλικία, όντας μαθητής στο δημοτικό σχολείο. Ο θάνατος αυτού του αγοριού συγκλόνισε ολόκληρη την κοινωνία του χωριού και κυρίως την μητέρα του, η οποία δεν μπόρεσε να γιατρέψει τον πόνο της.
Γασπαράτου-Καρκάνη Μυρτούλα
Στις 14 Οκτωβρίου 1939 ο Δ/ντής του σχολείου Γιαννιτσούς υποβάλλει απολογία της Δημοδιδασκαλίσσης Μυρτούλας Γασπαράτου έναντι εγγράφου διαταγής μας δια την μη προσέλευσιν της εις το τοπικόν συνέδριον Μακρακώμης της 29ης ε έ. Απόφαση της έναντι αναφοράς προς την Μυρτούλα Γασπαράτου γράφει: Κρίνομεν έναντι απολογίαν ανεπαρκή και παρακαλούμεν όπως του λοιπού εκτελεί πάσα διαταγήν προϊσταμένου της.
Στις 18/2/1940 με το υπό αριθμό 487/164/20/2 η πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή χορηγεί 15θήμερο αναρρωτική άδεια εις διδασκάλισσα Γιαννιτσούς Μυρτούλα Γασπαράτου. Το παραπάνω έγγραφο στις 20/2/1940 κοινοποιείται στο σχολείο Γιαννιτσούς και στη διδασκάλισσα Μυρτούλα Γασπαράτου Εχορορηγήθει 15θήμερος αναρρ. άδεια κατά παράτασιν από 5-2-40 και παραγγέλλομεν να αναφέρει ημέραν ενάρξεως και επανόδου εις σχολείον.
Με τον αριθμό πρωτ. 604/27/2/1940 ο Δ/ντής σχολείου Γιαννιτσούς υποβάλλει αίτηση της διδασκαλίσσης Μυρτούλας Γασπαράτου μετά ιατρικής εκθέσεως περί χορηγήσεως αναρρωτικής αδείας στις 29/2/1940. Διαβιβάζεται η έναντι αίτηση προς την πρωτοβάθμια υγειονομική επιτροπή εις Αθήνας.
Με το υπ’ αριθμόν 1026/155/19/4/ 1940 προς το Δ/ντήν του σχολείου Γιαννιτσούς η διδασκάλισσα Μ Γασπαράτου υποβάλλει αίτηση μεταθέσεως εις σχολείον των Αθηνών και η απάντηση Ε.Σ.Σ.Ε.Φθ/κίδος (πράξις μηνός Μαΐου 1940).
Τσώλη Παρασκευή (Βούλα) (Τσώμου).
Παντρεύτηκε τον επίσης δάσκαλο από την Γιαννιτσού Τσώμο .
Με το υπό αριθ. πρωτ. 26/11/39 η Παρασκευή Τσώλη Δημοδιδασκάλισα, κάνει αίτηση από Ασπρόκαμπον στο Δντή του σχολείου Γιαννιτσούς για οδοιπορικά έξοδά της δια την μεταθεσίν της από Τυμφρηστό εις Γιαννιτσού, Στις 12/1/1940 η αίτηση με τα δικαιολογητικά μεταβιβάζεται στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας για τα περαιτέρω. Με την ίδια ημερομηνία και με αριθμό πρωτ. 3509 η ιδία υποβάλλει προς το Υπ. Παιδείας δικαιολογητικά οδοιπορικών της εξόδων λόγω αποστάσεως εκ του Ασπροκάμπου. Το έγγραφο παραλαμβάνεται από το Υπ. στις 9/12/1939.
Το 1940 17 Ιανουαρίου υπάρχει αίτηση της ιδίας Παρασκευής Τσώλη από το σχολείο Γιαννιτσούς προς το Υπ. Παιδείας για οδοιπορικά έξοδα δια τα περαιτέρω, εκ του σχολείου Γιαννιτσούς εις αυτό του Ασπροκάμπου.
Είναι γεγονός ότι η παραπάνω διδασκάλισσα την οποία είχα την τιμή να την έχω στην Τρίτη τάξη, έμεινε πολύ λίγο χρόνο στο χωριό και κυνηγήθηκε από το μεταξικό καθεστώς .
Άλλοι Γιαννιτσώτες εκτός χωριού.
Στον α/α 3007 στις 16/10/1939 της Νομαρχίας Φθιώτιδος αναφέρεται: Υποβάλλει ταυτάριθμον αποφασίν της περί επιβολής ποινής εις τον Δημοδιδάσκαλο Παναγιώτην Ζαχαρόπουλο του Δημοτικού σχολείου Ασβεστίου δια τα περαιτέρω. Και η απάντηση προς τον Π. Ζαχαρόπουλο στις 8/11/1939 Δάσκαλο Ασβεστίου. Πέμπομεν έναντι απόφασιν επιβολής ποινής προσωρινής απολύσεως ήτις άρχεται από 1ης Ιουλίου 1940.
Στις 26/3/1940 ο Δ/ντής του σχολείου Μακρακώμης ειδοποιεί το Δημ/λον Κ. Κουσουλάκο να προσέλθει εντός της σήμερον δι’ ενέργειαν ανακρίσεων κατά δημ/λου Νικ. Ντρούκα.
Υποχρεωτική εισφορά και προσωπική εργασία.
Αρ. Πρωτοκόλλου 2769/1/10/39 υποβάλλεται η υπό αριθμό 29 πράξη της σχολικής εφορείας δι’ ης επιβάλλεται υποχρεωτική εισφορά 5 δραχμάς έκαστος μαθητής δια αγοράν εποπτικών μέσων, μετ΄αποδεικτικόν τοιχοκολλήσεως της παρούσης. Εγκρίνεται με απόφαση της σχολικής εφορείας Γιαννιτσούς και επιστρέφεται, ο Δ/ντης σχολείου Γιαννιτσούς, 2862/35316/10/10/1939 της Νομαρχίας Φθιώτιδος με περίληψη εγγράφου. Παρακαλεί όπως μεριμνήσωμεν και καθορισθεί το έτος καθ’ ον επιβάλλεται υπό της σχολικής εφορείας Γιαννιτσούς δια της υπ’ αριθ. 27 ε. ε πράξεως της η προσωπική εργασία, Το ίδιο έγγραφο φέρεται ως απόφαση και στις 13/10/1939 προς τον διευθυντή του σχολείου και γράφει: «Διαβιβάζεται η έναντι πράξη ίνα μεριμνήσει και αναγραφεί το έτος δι’ ο επιβάλλεται η προσωπική εργασία και επανυποβάλη ταύτην ημίν.»
Νέο διδακτήριο-Σχολείο
Από τα παρακάτω διαπιστώνεται η ανάγκη για νέο σχολικό κτήριο, γι’ αυτό και η σχολική εφορεία της περιόδου 39-40 μεριμνά για την απαλλοτρίωση του οικοπέδου. Σχετική αλληλογραφία.
3103 στις 25/10/1939 υποβάλλεται το υπό αριθμό έγγραφο 330.
Ο Δ/ντής του σχολείου Γιαννιτσούς υποβάλλει προς έγκριση την υπό αριθμό 31 ε.ε πράξιν της σχολικής εφορείας, η οποία αφορά στην ανάληψη παρά της Εθνικής Τραπέζης Λαμίας δραχμ. 15000 κατατεθείσαι δι’ απαλλοτρίωσιν γηπέδου. Εγκρίνεται η έναντι πράξις και επιστρέφεται στον Δ/ντην σχολείου Γιαννιτσούς.
Στις 1/11/1939 ο Δ/ντης σχολείου Γιαννιτσούς με περίληψη εισερχομένου, υποβάλλει την υπό αριθμό 346 ε. ε αναφορά προς το Υπουργείο Παιδείας Δ/νση Τενικών Υπηρεσιών μετά σχετικών απαλλοτριωθέντων γηπέδων δι’ ανέγερσιν Νέου διδακτηρίου και το εξερχόμενο έγγραφο στις 13/11/1939 έχει ως εξής: «Υποβάλλομε έναντι αναφορά μετά σχετικών δικαιολογητικών απαλλοτριώσεως γηπέδου Γιαννιτσούς.
Αριθμός εγγράφου 993/142/15/4/1940. Με το εισερχόμενο έγγραφο, ο Δ/ντής του σχολείου ζητάει να μάθει εάν είναι κάτοχος του απαλλοτριωθέντος γηπέδου δι΄ανέγερσιν διδακτηρίου και η απάντηση: «Γνωρίζομεν δύναται δια δημοπρασίαν, να προμηθευθούν άσβεστον δι’ ανέγερσιν δ/τηρίου».
Με το υπό αριθμό 1115/1106/172/5 Μάιου 1940 ο πρόεδρος της σχολικής εφορείας Γιαννιτσούς ρωτάει, «αν δύναται η σχολική εφορεία να προβή εις την κατάληψιν του αναγκαστικού απαλλοτριωθέντος γηπέδου».
Στις 12 Μάιου 1940 η απάντηση προς τον Δ/ντήν του σχολείου: «Γνωρίζομεν ότι το απαλλοτριωθέν γήπεδον θα το καταλάβουν μετά την δημοσίευσιν της πράξεως εις την εφημερίδα της κυβερνήσεως».
(Εδώ πρέπει να υποθέσουμε, ότι το έν λόγω γήπεδο, πρέπει να είναι αυτό όπου είναι κτισμένο το σημερινό σχολείο του χωριού, δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και που ευοδώθηκε το 1960)
Μαθητικά συσσίτια
—————————
Με το υπό α/α 3250/ 212/8/11/1939 του Δ/ντού του Σχολείου Γιαννιτσούς, «Υποβάλλει υπό αριθ. 3 ε. ε πράξιν της σχολικής εφορείας περί απαλλαγής απόρων μαθητών εκ της υποχρεωτικής εισφοράς υπό μαθητικών συσσιτίων..» 13/11/1939 προς Δ/ντή σχολείου Γιαννιτσούς «Εγκρίνεται και επιστρέφεται η έναντι πράξις ως έχει».
Με το υπό αριθ. πρωτ. 3253 έγγραφο του Δ/ντού σχολείου Γιαννιτσούς «Υποβάλλει εις τριπλούν κατάστασις υποχρέων γονέων υπέρ μαθητικών συσσιτίων και σχολικής υγιεινής».
Στις 14/2/1940 με αριθ. 359/809/56 ο Δντής σχολείου Γιαννιτσούς, «υποβάλλει την υπό αριθ, 3 πράξη της σχολικής εφορείας δι’ ανάληψη από το Ταμιευτήριο 2000 δρχ. Εγκρίνεται έναντι πράξη και επιστρέφεται».
Στις 4 Φεβρουαρίου 1940 με αριθ 353/54 ο Δ/ντης του σχολείου Γιαννιτσούς υποβάλλει την υπό αριθμό 2 πράξιν της σχολικής εφορείας περί εξόδων σχολικού ταμείου εκ δραχμών 1967».
Αριθ. πρωτ.362/4/2/1940 Ο Δ/ντής του σχολείου Γιαννιτσούς αναφέρει ότι ο κοινοτικός ταμίας δεν εξοφλεί το εκ δρχ 2.500 χρηματικό ένταλμα υπέρ των μαθητικών συσσιτίων και παρακαλεί τον κ. Νομάρχην να διατάξει την πληρωμήν.(11/2/1940 εξερχόμενο έγγραφο για την παραπάνω υπόθεση.) (…… «Υποβάλλονται τα έναντι δικαιολογητικά με την παράκληση όπως διατάξητε την πληρωμή».)
Με το υπό αριθμό πρωτ. 809/352/10530/22/2/1940 η Νομαρχία Φθιωτιδο/ Φωκίδος επιστρέφει τα δικαιολογητικά εφορείας μαθητικών συσσιτίων Γιαννιτσούς και γνωρίζει ότι «ελλείψει εσόδων δεν είναι δυνατή η είσπραξη των 2,500 δραχ. υπέρ μαθητικών συσσιτίων».
Σχολικά ενθυμήματα
——————————
Πριν, αλλά και κατά την διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας, το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής εκείνης συγκρινόμενο με το σημερινό ήταν αυταρχικό, αναχρονιστικό και καταπιεστικό. Η παιδαγωγική και ψυχολογική παιδεία ελιπής αν όχι πολλές φορές και ανύπαρκτη. Ουαί και αλοίμονο στους άτακτους, αδιάβαστους και στους ταραξίες μαθητές.
Η μήνη των δασκάλων σ’ αυτούς τους μαθητές ήταν άτεγκτη και ασυγκράτητη* ξυλοδαρμός σε καθημερινή βάση με σφαλιάρες , που πολλές φορές έβλεπες αστράκια, διότι το κεφάλι σου από την δύναμη της σφαλιάρας έβρισκε τον πίνακα ή τον τοίχο.
Η βέργα (ή βίτσα) ήταν κυρίως από κυδωνιά για να έχει ευλυγισία και να μην σπάει στις παλάμες των χεριών που έπεφτε με περισσή δύναμη. Τα χέρια έπρεπε να δίνονται από τον μαθητή στο δάσκαλο, εναλλάξ. Ήταν και αυτό βέβαια για τον μαθητή μια ανακούφιση, διότι το τσούξιμο στις παλάμες ήταν οξύτατο. Ο αριθμός των ξυλιών ήταν ανάλογος με το μέγεθος του λάθους, της αταξίας ή τα λάθη που πιθανόν έκανες κατά την ώρα της εξέτασης. Δεν υπήρχε έλεος και λύπηση, όσο και αν το κλάμα του μαθητή ήταν έντονο από τον πόνο. Κυρίως πιο πολύ τον βάρυνε η προσβολή του μαθητή, μπροστά στο σύνολο της τάξης.
Πολλοί δάσκαλοι, νομίζω, όπως το συνειδητοποιώ σήμερα, στην προσπάθειά τους να μάθουν τα παιδιά γράμματα, έβγαζαν κατά κάποιον τρόπο και τα απωθημένα τους πάνω στους μαθητές, αφού το ξύλο της εποχής εκείνης είχε παιδαγωγικό σκοπό, και είχε γίνει σλόγκαν και εκπορευόταν από τον παράδεισο όπως «το ξύλο βγήκε από το παράδεισο! ».
Συνεχίζοντας να ομφαλοσκοπούμε γύρω από αυτό το σύστημα από όσα μπορώ να κρίνω και να συγκρίνω σήμερα, το σύστημα αυτό δεν βοηθούσε καθόλου τους μαθητές της εποχής, τους φόβιζε, τους έδιωχνε από την τάξη και από το σχολειό, γιατί ήταν βάναυσο. Κάθε μέρα όλο και κάποιος μαθητής θα επιφορτιζόταν από τους δασκάλους των τάξεων να φέρει τέτοιες βέργες-τουλάχιστον 10- στην τάξη για να είναι σε χρήση στην επόμενη ή στις επόμενες μέρες. Για τα παιδιά των μεγάλων τάξεων της 5ης ή της 6ης η τιμωρία ήταν δυσβάστακτη. Υποχρέωναν τον μαθητή , όταν είχε υποπέσει σε παράπτωμα να περπατάει με τα γόνατα γυμνά στα χαλίκια ή να στέκεται αρκετό χρόνο γονατιστός πάνω σε αυτά , ανάλογα με την ψυχική διάθεση του δασκάλου. Ο φόβος για το σχολείο ήταν παρά πολύ μεγάλος διότι ποτέ δεν ήξερες τι αναποδιά μπορούσε να σου συμβεί, οπότε το ξύλο, η τιμωρία και οι προσβολές ή η αποβολή θα ήταν αναπόφευκτα.
Απουσία, η άγνοια μαθήματος και πολλές φορές λάθος απάντηση κατά την εξέταση δεν συγχωρούνταν. Δούλευε η βίτσα, τα δε σκαμπίλια από τα δάκτυλα του δασκάλου, άφηναν σημάδια στο πρόσωπο, που πολλές φορές έκαναν και μια ολόκληρη μέρα να σβήσουν. Όλα συνέπεια της δύναμης της εξουσίας!
Το απουσιολόγιο λειτουργούσε σε καθημερινή βάση. Ο δάσκαλος, συνήθως, όταν ένας μαθητής απουσίαζε από το σχολείο, υποχρέωνε τους πιο επιμελείς μαθητές, δύο έως τρεις μαζί, να διερευνήσουν το πού βρίσκεται ο μαθητής που απουσίαζε και αν ήταν στο σπίτι να τον φέρουν σηκωτό στο σχολείο. Άλλες φορές δίνονταν εντολές στους μαθητές να ανακαλύψουν τυχόν κρυψώνες του. Άντε τώρα να βρεις ένα μαθητή σε χωριό όπου υπήρχαν χιλιάδες κρυψώνες.
Συνήθως οι απουσιάζοντες ποτέ δεν παρέμεναν στο σπίτι και μάλιστα, όταν ήταν άνοιξη, αυτοί πήγαιναν στο Πώλ ή στο Ζερβόλακα ή τον Χηνόλακκα για φωλιές, όπου δεν ήταν καθόλου εύκολο να τους ανακαλύψεις .
Το κυνήγι αυτό πολλές φορές είχε και τις επιτυχίες του και όταν τους βρίσκαμε τους φέρναμε με την βία μπροστά στο δάσκαλο για τον ιδιαίτερο χειρισμό, ανάλογα με τον δάσκαλο βέβαια.
Όλα αυτά γίνονταν, πιστεύω, κάτω από την σιωπηλή συναίνεση των γονιών. Σπάνια εύρισκες συμπαράσταση από τους γονείς, αν τυχόν αναφερόσουν στο περιστατικό* αντίθετα πολλές φορές υπήρχε νέος γύρος ξύλου και απειλών και από αυτούς.
Άλλοι καιροί, άλλες απόψεις, άλλο σύστημα διαπαιδαγώγησης επικρατούσε τότε. Μην ξεχνάμε όμως πως η έναρξη της λειτουργίας των σχολείων εκείνης της εποχής έγινε κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η χώρα είχε μόλις λίγα χρόνια πριν αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό και επί σειρά ετών μαστιζόταν από ληστοκρατία. Η ευταξία και ο σεβασμός προς την πειθαρχία ήταν δύσκολο να κατανοηθούν από ένα λαό ταλαιπωρημένο, πεινασμένο και καταφρονεμένο ακόμα και από την ίδια την πολιτεία.
Ήταν καιρός αναπροσαρμογής και ανασύστασης του πνεύματος μέσα στην οικογένεια, που ως εφόδια είχε τις παραδόσεις και μια βαριά κληρονομιά, ως μόνα θετικά στοιχεία πάνω στα οποία στηριζόταν, για να ανασυγκροτηθεί. “Έλειπε η πνευματική καλλιέργεια, η θύραθεν παιδεία, για να ολοκληρώσει την προσωπικότητα του κατατρεγμένου Ρωμιού. Κι ο δρόμος ήταν μακρύς……..”
1 Συμβόλαιο αριθ. 961/ 11/11/ 1871. Αντικατάστασης στρατευσίμου υπό τον Χ. Φουσέκα. Συμβολαιογράφος Αθ. Κουνούπη Λαμία
«Εν Λαμία σήμερον την ενδεκάτην Νοεμβρίου ημέραν Πέμπτην της εβδομάδας και προ μεσημβρίας του χιλιοστού οκτακοσιοστού εβδομηκοστού πρώτου έτους, εν τω επί της εβδομαδιαίας αγοράς και τω οικία του Κώστα Αναστασίου Συμβολαιογραφείω μου, ενώπιον εμού του Συμβολαιογράφου και κατοίκου Λαμίας Αθανασίου Κουνούπη παρόντων και των μαρτύρων Βασιλείου Κ.Βλαχάκη παντοπώλου, Ανδρέου Μπόπου μεταπράτου, αμφοτέρων κατοίκων Λαμίας, γνωστών μοι πολιτών ελλήνων και μη υποκειμένων εις νόμιμον εξαίρεσιν ενεφανίσθησαν οι κύριοι Παναγιώτης Αλεξάνδρου αντισυνταγματάρχης διοικητής του τρίτου πεζικού τάγματος και πρόεδρος της στρατολογικής επιτροπής Λαμίας και αντιπρόσωπος του Δημοσίου και ο Χαράλαμπος Φουσέκας υποδεκανεύς του τρίτου πεζικού τάγματος κάτοικος Γιαννιτσούς διαμένων ενταύθα, γνωστοί και μη εξαιρούμενοι και εξέθεσαν τα εξής. Ο Δημήτριος Μπελήμης λαχών του πέμπτου υποχρεωτικού κλήρου κατά την κατά το έτος χίλια οκτακόσια εβδομήκοντα γενομένην κλήρωσιν των στρατευσίμων του Δήμου Άρτος του Νομού Μεσσηνίας, κατέθεσεν συμφώνως προς το από δεκάτης πέμπτης Μαΐου παρελθόντος έτους, χίλια οκτακόσια εξήκοντα εννέα το υπό αριθμόν δέκα χιλιάδες τριακόσια τεσσαράκοντα τέσσερα, εγκύκλιον διαταγήν του Υπουργείου των στρατιωτικών, δραχμών εξακοσίας πεντήκοντα αριθ. 650 ίνα χρησιμεύσουσι προς πληρωμήν του αντικαταστάντος αυτού εις την στρατιωτικήν υπηρεσίαν, τας δραχμάς ταύτας εκτός δραχμών τριάκοντα κρατηθησομένων από το ταμείον του τάγματος του δια το μετοχικόν ταμείον και προσέτι ετέρων δραχμών πέντε κατατιθησομένων από το αυτό ταμείον δια τα οποία επλήρωσε χαρτόσημον του παρόντος αντιγράφου, συναινεί να πληρωθεί τας υπολοίπους δραχμάς ο ρηθείς υποδεκανεύς Χαράλαμπος Φουσέκας, παρά του ταμείου του τρίτου πεζικού τάγματος εισπραχθέντων αυτών μετά εν έτος άνευ τόκου, από της εις τον στρατόν ανακατατάξεως του έχοντος το προς τούτο δικαίωμα ως αντικαταστάτης του ρηθέντος κληρούχου Δημητρίου Μπελήμη και αποδέχεται ο ρηθείς Χαράλαμπος Φουσέκας, να υπηρετήση εις τον στρατόν ως αντικαταστάτης του ειρημένου κληρούχου τα νενομισμένα εκ της ενεργού και εις εφεδρείαν υπηρεσίας του στρατιώτου. Συνεφωνήθη όμως ότι δύναται μεν ο αντικαταστάτης να λάβη κατά την διάρκειαν της υπηρεσίας του έγκρισιν της διοικήσεως του σώματος, κατά τας υπαρχούσας διατάξεις μέρος των ανωτέρω ποσότητος, δεν δύναται όμως πριν τη λήξει της θητείας του να δανεισθή υπό ταύτης, ούτε να μεταβιβάση εις άλλον μέρος ή το όλον αυτών, ούτε να διθέση αυτήν ( ) όπωσδήποτε, πάσα ταύτη πράξις γενομένη παρά του αντικαταστάτου πριν της λήξεως της θητείας του λογίζεται ενώπιον του νόμου άκυρος, και ανίσχυρος. Ο Παναγιώτης Αλεξάνδρου υπό την ιδιότητά του παραδέχεται το παρόν, όπερ συνετάχθη κατ’ αιτησίν των, αναγνωσθέν ευκρινώς ενώπιον πάντων και υπογράφεται υπό των παρόντων.
Οι μάρτυρες Οι συμβαλλόμενοι
Π. Αλεξάνδρου
Χ Φουσέκας»
Το 1875 ο Χαράλαμπος Φουσέκας με υπό αριθμό 12.682 συμβόλαιο του Συμβολαιογράφου Λαμίας του Κωνσταντίνου Μαυρίκα, αποκαθιστά πληρεξουσίους τους: Παναγιώτην Γιαννακάρην λοχία του τρίτου τάγματος πεζικού και τον Σπυρίδωνα Τζήρον Λοχαγό του ιδίου τάγματος και αναθέτει σε αυτούς στον καθένα χωριστά ή και τους δύο μαζί να υπογράψουν εκ μέρους του την αντικατάσταση του εις τον ελληνικό στρατό με οποιουδήποτε στρατεύσιμο κληρούχο επί χρηματικής αμοιβής και με όρους συμφωνίας και ασφαλείας της πληρωμής αυτής
iΣε αυτή τη διεργασία έλαβαν μέρος τα παιδιά της 6ης περίπου το 1936
