Τοπωνυμια στο χωριο Γιαννιτσου

Τοπωνύμια της Γιαννιτσούς

Τα τοπωνύμια, της απανταχού γης προσδιορίζουν τις ιστορικές παραδόσεις κάθε τόπου και συνδέονται με γεγονότα και ονόματα ανθρώπων που έτυχε κάποτε να περάσουν από εκεί. Θα ήταν ευχής έργο αν σήμερα είχαμε την τύχη να μπορούσαμε να δώσουμε την ονομασία της προέλευσης του καθενός από αυτά. Τα τοπωνύμια είναι βαθιά ριζωμένα στη συνείδηση του ανθρώπου, γιατί αυτά καθ’ αυτά τα ονόματα τροφοδοτούν, διαιωνίζουν κάθε λαογραφική και ιστορική παράδοση σε τούτη, αλλά και σε όποια μεριά γης

Τα τοπωνύμια αυτά τα διατήρησαν οι κάτοικοι και τα χρησιμοποίησαν και τα χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα σαν προσδιορισμό των θέσεων των κτημάτων τους και των δασών. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται για τη σύνταξη των αγοραπωλητηρίων συμβολαίων τους. Τέτοια τοπωνύμια στο Γιαννιτσώτικο χώρο όπως και αλλού υπάρχουν πάρα πολλά και το καθένα από αυτά έχει τη δική του ιστορία.

Αν και δεν είμαι ο κατάλληλος για να προσδιορίσω επακριβώς όλες τις θέσεις των τοπωνυμιών στον Γιαννιτσώτικο χώρο, θα προσπαθήσω να ονοματίσω όλα όσα θυμάμαι, καθότι εγκατέλειψα το χωριό μου, σε μικρή ηλικία, κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, ένα μόλις χρόνο πριν, από το ξέσπασμα του εμφύλιου σπαραγμού. Την ονοματολογία των περισσοτέρων που αναφέρονται πιο κάτω την οφείλω, στον εξάδελφό μου Δημήτριο Βλάχο και στον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Γιαννιτσούς Ιωάννη Κουμπαράκη. Θα ήταν ευχής έργο, αν κάποιοι από το χωριό, έπαιρναν την πρωτοβουλία, να βοηθήσουν να συμπληρωθούν τα κενά που υπάρχουν στο παρόν άρθρο. Είναι δύσκολο να θυμάται κανείς όλα τα ονόματα των τοπωνυμιών σε ένα εκτεταμένο Γιαννιτσιώτικο χώρο, τα οποία περιλαμβάνονται στο πρανές ημικύκλιο της Όρθρης, το οποίο ξεκινάει από: Αρβάλωνα[1], ανεβαίνει ολόραχα το Καραούλι- Λειβάδια-Ζαχαράκη-Κυδωνίες-Κρανιές-Πλατανόρεμα-Ρούζια Λουγές-Αρχανόρεμα-Σκουριές Αρχανιού-Πλατυστομάτικα. Όπου είναι τα σύνορα των τριών χωριών Γιαννιτσούς, Αρχανί- Πλατύστομο

Είναι χρέος όλων μας να διατηρήσουμε τις παραδόσεις των παππούδων μας και των πατεράδων μας. Νοιώθουμε περήφανοι για τον τόπο που γεννηθήκαμε, ας τον σεβαστούμε και ας διατηρήσουμε άσβεστη τη φλόγα της μεταλαμπάδευσης κάθε ιστορικής παράδοσης στις επόμενες γενιές.

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου σαν τον καλύτερο, όπως αναφέρω πιο πάνω, να γράψει το παρόν κείμενο, σχετικά με τα τοπωνύμια. Κάνω όμως μια φιλότιμη αρχή και ο καταλληλότερος ας προσθέσει ή ας αφαιρέσει ό,τι καλύτερο μπορεί να προσφέρει.

Ονοματολογία τοπωνυμιών του χωριού Γιαννιτσούς

Η Γκορτσόραχη: Βρίσκεται σχεδόν μόλις περάσουμε το Πλατύστομο προς το χωριό μέχρι το Σαπώρεμα. Είναι ίσως το πεδινότερο τμήμα του χωριού. Απ’ εδώ περνάει ο δρόμος που ενώνει το χωριό με τα χωριά του κάμπου της Φθιώτιδας. Πήρε το όνομά από τις πολλές αγριογκορτσιές που ευδοκιμούσαν και ευδοκιμούν εδώ. Σαν Γκορτσόραχη την αναφέρει και η Μικτή Ελληνοτουρκική επιτροπή Οθωμανικών κτημάτων στο Γ.Α.Κ. Νο 58 “..ευδοκιμεί πλήθος αγριογκορτσάς μικρής και μεγάλης και έχει πλήθος αμπελώνων…” γράφει.

Αμπέλια είχε ως επί το πλείστων και επί των ημερών μου η περιοχή. Σήμερα τα αμπέλια είναι λίγα και τα περισσότερα χωράφια καλύπτονται από ελιές.

Στου διακονιάρη το πουρνάρι. Είναι το σημείο της Γκορτσόραχης ακριβώς μετά το ίσιωμα αφήνοντας πίσω τα πλατυστομάτικα στη δεύτερη ή την τρίτη στροφή του δρόμου που οδηγεί προς το χωριό

Στο σύνορο του χωραφιού του Δ. Ρίζου υπήρχε μια μεγάλη πουρνάρα και δίπλα ακριβώς υπήρχε ένα παλιό εικόνισμα. Στον ίσκιο αυτής της πουρνάρας ξεκουράζονταν οι στρατοκόποι ζητιάνοι (διακoνιάρηδες).Το παλιό εικόνισμα δεν υπάρχει σήμερα και στη θέση του είναι ένα μικρό, ενώ η πουρνάρα υπάρχει ακόμη και σήμερα μέσα σε ελιές. Αριστερά ανεβαίνοντας στο ίδιο ύψος βλέποντας δυτικά βρίσκεται επίσης μια άλλη υπέρ’ αιωνόβια πουρνάρα, η επονομαζόμενη η πουρνάρα της μάγισσας Αγλάης όπως πίστευαν οι παλαιότεροι

Σαπώρεμα: Στο Γεφυράκι του σαπωρέματος υπήρχε πάντα από ότι θυμάμαι εικόνισμα που το καντήλι του έκαιγε όλα σχεδόν τα βράδια. Οι γυναίκες όταν μαζεύονταν στη γειτονιά με τη ρόκα ή το πλεκτό τους μεταξύ των διαφόρων κουτσομπολιών, συζητούσαν για τα «ξοδκά» που έβγαιναν σε αυτό το σημείο. Το ίδιο έλεγαν και για το προηγούμενο ρεματάκι πριν από το σαπώρεμα. Έλεγαν μάλιστα ότι κάποιοι έχασαν τη μιλιά τους, όταν ήλθαν αντιμέτωποι με αυτό, που ήταν σαν ένα είδος σκύλου. Ομολογώ πως ακόμη και σήμερα όταν περνάω νύκτα από εκεί αισθάνομαι δέος, σκεφτείτε τι αισθανόμουν μικρός, αφού με τα μανάρια, όταν περνάγαμε από αυτό το σημείο, ήταν πάντα νύκτα.

Βαρκά: Είναι στην είσοδο του χωριού, δεξιά μετά το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Στο σημείο αυτό υπήρχε η κάτω «κοτσίλω» από όπου μέχρι το 1928 τροφοδοτούνταν με νερό τα σπίτια του κάτω μαχαλά. Το μέρος αυτό διατηρούσε πάντα νερό. Από τα Γ.Α.Κ Φ 214 /103 το έγγραφο αναφέρει την επισκευή κρήνης στο χωριό το 1859 και πιθανολογείται ότι μιλάει για αυτή την κρήνη στη Κωτσίλω, προϋπολογισμού αξίας 214 δραχμές…

Χινόλακας. Είναι το πρανές σημείο κάτω από το χωριό. Eδώ είχαν το αλώνι και το σπίτι τους οι Καραϊννίδες (Καραγιάννηδες) και ήταν ύψωμα αντικριστά του Κούμαρου και όταν φύσαγε είχε σχετικό αεράκι. Στο σημείο αυτό υπήρχαν αμπέλια

Κούνιες. Στο ανατολικό μέρος του χωριού υπάρχει ένα εικόνισμα. Κούνιες, λέγεται, ότι ονομαζόταν το χωριό Γιαννιτσού. Στο σημείο αυτό, μετά την αναγνώρισε των συνόρων, πολλοί από τους μετανάστες εγκαταστάθηκαν κοντά στα κτήματά τους και κοντά σε συγγενής τους, όταν εγκατέλειψαν από την τότε Γιαννιτσού, σήμερα παλαιά. βλέπε « Γιαννιτσού-Ιστορία»

Κήπια. Πήραν την ονομασία από τους πολλούς κήπους που υπήρχαν παλιότερα εκεί. Κοντά στο χωριό, νότια μετά τα σπίτια των Δουδομοπλαίων . Λόγω της ύπαρξης νερού, το οποίο ανάβλυζε στο σημείο της επάνω «Κοτσίλω». Ικανό για την άρδευση των κήπων, τις ανάγκες του χωριού και το πότισμα των ζώων.

Κοτρώνια. Στη νοτιοδυτική πλευρά του χωριού, λόφος γεμάτος πέτρες καλυμμένος από θάμνους «κοντοπούρνι». Είχε τα μαντριά του ο Γιάννος και ο Νίκος Τριανταφύλλης.

Ντάνος. Νοτιοδυτικά και απέναντι από τα κοτρώνια και μέχρι τα Πλατυστομάτικα και τα Λουτρά. Στο Ντάνο είχε τα Χωράφια ο Κώστας Λυκοτσέτας και ήταν το φόβητρο της περιοχής, αν παρ’ ελπίδα ξεστράτιζε κανένα μανάρι στα φυτεμένα με καρποφόρα δέντρα χωράφια του. Σε τυχαία συζήτηση με ένα γιατρό της Αθήνας, ονόματι Ντάνος, μου εκμυστηρεύτηκε, πως είχε τις ρίζες του από το χωριό μας . Στους «αγωνιστές» του χωριού υπάρχει το όνομα «Ντούνης». Δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω από που προήλθε η ονομασία του.

Η Τούρλα ή Ντούρλα. Δυτικά του χωριού βρίσκεται το ύψωμα που δεσπόζει σαν τούρλα «όνομα και πράμα». Από εδώ μπορείς να αγναντέψεις μέχρι το Μαλιακό Κόλπο. Εδώ σε ένα χαμηλότερο σημείο (αυχένα) της Τούρλας υπάρχει το μεγάλο φρεάτιο υπερχείλισης του δικτύου ύδρευσης του χωριού. Σε αυτό το σημείο, το διάσελο, οι Γερμανοί είχαν στήσει το Πυροβολικό τους στα 1943 και έβαζαν κατά του Ασβέστη, τα Λιβάδια και τη Λαβανίτσα, προκειμένου να διαπεραιωθούν μέσω της Λαβανίτσας προς ροβολιάρι κα από εκεί Μακρακώμη. Στο πέρασμά τους κατέκαψαν τις υπάρχουσες καλύβες στη Λαβανίτσα.

Μτσάρες, ( Υγρασία, Λούτσα) Μόλις περάσουμε τον παραπάνω αυχένα Είναι στο σημείο όπου διχάζεται ο αγροτικός δρόμος, Θέρμα/ Τριφυλία, Λαβανίτσα. Το σημείο αυτό διατηρούσε πάντα νερό (λάσπη). Εκεί σήμερα έχει τα μαντριά του ;;;

Το Χούμα. Δυτικά του χωριού. Σήμερα στο σημείο αυτό είναι το γήπεδο ποδοσφαίρου που δημιουργήθηκε με έξοδα του Συλλόγου των απανταχού Γιαννιτσωτών επί προεδρίας Ι. Ντρούκα.

Η περιοχή είναι πολύ κοντά στο χωριό. Εδώ υπήρχε ένα δεύτερο φρεάτιο υπερχείλισης. Από το Χούμα έχει την αφετηρία του το Σαπόρεμα. Το μέρος αυτό κρατούσε πάντα νερό χειμώνα καλοκαίρι και είχε πολλά καβούρια. Στη ρεματιά αυτή, ακριβώς κάτω από το Γήπεδο η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή και το αηδόνι έδινε μια ξεχωριστή νότα στη ομορφιά του τοπίου με τις ανθισμένες αγράμπελες». Τα χωράφια του δεν ήταν ιδιαίτερα γόνιμα και τα πρανή του που φθάνουν προς τα Κόκκινα καλύπτονταν από χαμηλής βλάστησης πουρνάρι και «κουνούκλα». Τον παλιό καλόν καιρό κράταγε πάντα πολλούς λαγούς .

Το Πολ: Το Τοπόλ στην εποχή μου από ό,τι θυμάμαι ήταν απαγορευμένο στη βοσκή, από τα γίδια.

Πιθανολογείται ότι εδώ και κυρίως προς τα χωράφια του Σταύρου Λιτοσελίτη πιθανολογείται ότι βρίσκονταν το Παλιοχώρι Τοπόλου (προεπαναστατικός διαλυμένος οικισμός ). Η περιοχή καλύπτεται κυρίως από πουρνάρι και φιλίκι, το ίδιο και η πλευρά που βλέπει προς τη διαδρομή του Τοπολιορέματος. Στο αριστερό μέρος υπήρχαν και υπάρχουν ακόμη και σήμερα δύο ξεφωτα «λάκες» που ανήκαν στον Ζαχάκη, που τις καλλιεργούσε κυρίως με φακές ή ροβ. Ο Κώστας Λαρίσης μου θύμισε αυτό που μολογούσαν οι παλιοί. «Τα βράδια στο Πολ έβγαινε το φάντασμα της γριάς «Καρίνας» και τρομοκρατούσε το χωριό». Στη βορινή ρεματιά, κάτω από το λόφο του Προφήτου Ηλία, εκεί που ενώνονται τα δυο ρέματα, σε ένα ξέφωτο-χωράφι, ήταν χώρος εξορίας των λεπρών και των φυματικών. Λίγο πιο πέρα κοντά στη ρεματιά είναι ο παλιόμυλος που αρδευόταν από το Τοπολιόρεμα. Ο μύλος αυτός ήταν ο αλεστικός μύλος για τις ανάγκες του προεπανασταστικού χωριού Τοπόλου, των Καλυβίων και αργότερα, εξυπηρέτησε τις ανάγκες του νεοϊδρυθέντος χωριού της Γιανντσούς, έως ότου αγορασθούν και ανακατασκευαστούν οι μύλοι της Ρούζιας από την Εκκλησία «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος»το συμβόλαιο φέρει την υπογραφή του επιτρόπου τότε της Εκκλησίας Δ. Μαργαρίτη και ως μάρτυρες υπογράφουν Κωσταντίνος Σαμαρτζής, Κώστας Σιόκης και οι μάρτυρες της ταυτότητας Α ΤριανταφύλλΑθ. Γιαννιτσώτης[2] . Σημείωση: Η παράδοση αναφέρει, ότι το Πολ και ο Ζερβόλακας ήταν καλυμμένος από ψηλά δέντρα, δρυς και το δάσος αυτό ξυλεύτηκε κατά τη διάρκεια της ανοικοδόμησης του σημερινού χωριού γύρω στο 1840-1855

Του Ζαχάκη η Πουρνάρα. Είναι μόλις τελειώνει η ανηφόρα του δρόμου προς Π. Γιαννιτσού, όπου ήταν το χωράφι του «Μπρικοστέλιου». Η Πουρνάρα αυτή στέκεται στο ύψωμα σαν ομπρέλα και φρουρός του χωριού δεξιά, μόλις παίρνουμε το ίσιωμα για τα Κόκκινα. Το χωράφι αυτό ήταν του Ζαχάκη και από όσο θυμάμαι δεν είχε ποτέ σπαρθεί. Το χώμα του ήταν κόκκινο και τα σκαψίματα έχουν μείνει ακόμα από την αφαίρεση του χώματος από τους κατοίκους για να παλαμίσουν τα πατώματα των σπιτιών τους και τα αλώνια.

Ο Ζερβόλακας, Η βορινή (πλευρά) πλαγιά του υψώματος με την πουρνάρα του Ζαχάκη, το πίσω από του «Πόλ», το ζερβό μέρος όπως θα λέγαμε. Ευδοκιμεί πουρνάρι και μια εστία με πολύ βλάστηση σε πλατύφυλλη δρυς- κλαρί, χαμηλής βλάστησης. Τα χωράφια που είναι εκεί, στις μέρες μου δεν θυμάμαι αυτά να είχαν ποτέ σπαρθεί.

Τα κάτω και τα πάνω Κόκκινα. Διασχίζονται από το αμαξιτό δρόμο προς Παλαιά. Πιθανολογείται ότι ονομάστηκαν «Κόκκινα» διότι το χώμα της γης τους είναι κόκκινο, όπως αναφέρεται και πιο πάνω. Οι περισσότερες ιδιοκτησίες σε αυτή την περιοχή είναι των Βλαχαίων και τα είχαν αγοράσει από τον Δ. Αλεξογιάννη, όταν ο Δημ. Βλάχος εγκατέλειψε την ποιμενικά ζωή, πούλησε τα γίδο-πρόβατά του και με τα χρήματα που εισέπραξε, τα αγόρασε.

Τοπολιόρερα ή κατά παράφραση Ντοπολιόρεμα: Το ρέμα που ξεκινάει από τα χωράφια των Βλαχαίων στα κόκκινα, περνάει από το Ζερβόλακα και καταλήγει στην ποταμιά. Από εδώ σε μια κούρπα της ρεματιάς, έπαιρνε νερό ο πρώτος μύλος του χωριού, πιθανόν και του προεπαναστατικού οικισμού Τοπόλου.

Παλιόμυλος. Πιθανολογείται ότι ήταν ο μύλος του παλιοχωρίου Τοπόλου και να χρησιμοποιήθηκε στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του χωριού και μέχρι την ανακατασκευή των μύλων της Ρούζιας. Το νερό το προμηθεύονταν από το Τοπολιόρεμα. Στο μύλο αυτό μυλωνάς ήταν ο Απόστολος Δημόπουλος (ο επωνομαζόμενος «Βούλγαρος»)

Κήπηρη: Πιστεύω ότι πήρε την ονομασία από ένα ποώδες χορτάρι που ευδοκιμούσε εκεί, το λέγαμε κήπηρη. Το μέρος αυτό στο μεγαλύτερο τμήμα του ήταν βάρκο (έλος). Το καλοκαίρι κράταγε αρκετό νερό και πλούσιο χορτάρι. Τα βράδια πηγαίναμε για βοσκή τα ζωντανά εκεί και ξενυχτούσαμε άγρυπνοι είτε από φόβο, είτε από τη συντροφιά των τριζονιών, των βατράχων (μπακακάκια), της κουκουβάγιας και του Γκιώνη που με το λυπητερό κελάηδημά του, μεγάλωνε τον φόβο. Έλεγαν μάλιστα πως το πουλί αυτό, κάποτε που ήταν άνθρωπος, είχε ένα αδελφό που χάθηκε. Και με το κελάηδημα, καλούσε τον χαμένο αδελφό του Γκιώνη. Φωνάζοντας : Γκιών… Γκιών….» Εκεί υπήρχαν τα κήπια των Θεοχαραίων «Παγκαίων»

Τσουλά τη βρύση: Βόρεια της Αγίας Τριάδας, ανεβαίνοντας το δρόμο ολόρραχα, βρίσκεται στην ομώνυμη βρύση πάνω από το Δημταυγέρη. Χωράφια άγονα και χωρίς βλάστηση σε όλη την πλαγιά που βλέπει προς την ποταμιά.

Διμταυγέρη: Λέγεται ότι την περιοχή αυτή διακατείχε ο Δημ. Αυγέρης Είναι η περιοχή μεταξύ Μέλεγου και Τσουλά τη βρύση

Σπανόλακα:

Στου Αϊβάση τη Ράχη:

Βλαχογιάννη τα γούπατα: Πάνω ακριβώς από τις κριτσινιές, υπήρχαν κάποια χωράφια και ίσως ανήκαν στον Βλαχογιάννη.

Στου Λαρίση: Πάνω ακριβώς από του Βλαχογιάννη τα γούπατα στον δρόμο προς την παλαιά κάποιοι σκότωσαν σε αυτό το σημείο τον Λαρίση

Ζαχαρακέικα: Του Ζαχάράκη τη ράχη, η κορυφογραμμή που από τα λιβάδια οδηγεί προς την παλαιά

Στου Μπλήτα ή του Γκουβρα το ίσιωμα: Σήμερα υπάρχει η Εκκλησία της Παναγίας

Μέλεγος: Ένα επίπεδο μέρος δεξιά ανεβαίνοντας από το χωριό προς την παλαιά. Τα χωράφια έχουν γόνιμο έδαφος. Πιθανόν να πήρε την ονομασία από ένα φυτό με την ονομασία μέλεγος που ευδοκιμεί εκεί και επιβιώνει παρασιτικά στους κορμούς των δέντρων. Τα περισσότερα χωράφια τα είχαν οι Μανιωταίοι

Του Βακούφη η ράχη ή κατ’ άλλους του Μαγκούφ’ τη ράχη: Λέγεται ότι η ράχη αυτή ανήκει στο Βακούφικο ή κατ’ άλλους εκεί είχε τα ζωντανά του ένας που ζούσε μόνος του• όποια εκδοχή διαλέγετε και παίρνετε.

Το Κέχρινο Λιθάρι: Πήρε την ονομασία από την σύσταση που έχουν οι πέτρες του, οι οποίες όταν θρυμματίζονται, μετατρέπονται σε μικρά κεχριμπαρένια κομματάκια. Το Κέχρινο λιθάρι σαν τοποθεσία αναφέρεται σε έγγραφο των Γ.Α.Κ αριθ. 58 της “Μικτής Ελληνοτουρκικής Επιτροπής” το οποίο περιγράφει όλα τα Γιαννιτσώτικα πρανή κτήματα ως “λιβάδι”, τα οποία επί τουρκοκρατίας ανήκαν στον Νουμέν αγα, περιλαμβανομένης και της Λαβανίτας.

Κριτσινιές. Είναι το γούπατο που σχηματίζεται μεταξύ των υψωμάτων Κέχρινο λιθάρι και Ζαχαράκη. Έχει πυκνή βλάστηση: δρυς, πουρνάρι και φιλίκι. Απ’ εδώ έχει τις πηγές του το Μακάρεβο και σε ένα χαμώμα, είχαν τα μαντριά τους οι Τργκαίοι.

Καζάρμες: Παλαιές τούρκικες στρατώνες στα σύνορα παλαιάς και νέας Γιαννιτσούς. Σήμερα αμφιβάλλω αν υπάρχουν έστω και σημάδια σήμερα, διότι όπως είπαμε και σε άλλο κεφάλαιο οι πέτρες τους έγιναν σπίτια του Ασβέστη και πιθανόν της νέας και παλαιάς Γιαννιτσούς.

Λασκέρνες: Οι πλαγιές της κορυφογραμμής που συνδέει το χωριό με την παλαιά και κλίνουν προς το Μακάρεβο. Σε αυτές τις πλαγιές υπήρχαν δυο δρόμοι που οδηγούσαν σε Μακάρεβο, Τριφύλλια και Λαβανίτσα. Ο ένας από αυτούς ξεκινούσε από το χωρίο, διέσχιζε την κορυφογραμμή τα Κόκκινα και κατέληγε στο Μακάρεβο αφήνοντας αφήνοντας στα δεξιά μας τα μαντριά του Νίκου Νίκα. Ο άλλος δρόμος από τη ΝΔ πλευρά του χωριού μέσω της Τούρλας, “Μτσάρες”, όπου ο δρόμος διχάζεται Νότια καταλήγει στα Θέρμα και προς τα Βόρεια Τριφύλλια και Λαβανίτσα.

Το Μακάρεβο Η ρεματιά που ξεκινάει από τις Κριτσινιές και φθάνει μέχρι τα Τριφύλλια, σημείο που συναντά το Καναλόρεμα για να πάρει μια νέα ονομασία απ’ εκεί και κάτω, ο “Χλιαράς”. Κατά μήκος του Μακάρεβο, εκτός από τους Τριγκαίους στάνες διατηρούσαν ο Νίκος Νίκας, και ο Γ. Κουμπαράκης.

Τριφύλλια Παραρεμάτια μικρά κτήματα δίπλα στο Καναλόρεμα και το Μακάρεβο που χρησιμοποιούνταν για κήπους και τριφύλλια. Μέχρι το 1948 είχαν τα μαντριά τα παιδιά του Χρ. Ζέρβα. Στα πρανή της περιοχής θα βρει κανείς εκτός από πουρνάρι και φιλίκι, κουμαριά κρανιές και ρίκι το ξύλο του ή μαλλον η ρίζα του ήταν κατάλληλο για γκλίτσες και τσιμπούκια.

Η Βρυσούλα: Ανηφορίζοντας προς την Λαβανίτσα και δεξιά του δρόμου υπάρχουν μικρές ιδιοκτησίες των Ζωβοϊλαίων. Παλαιά ήταν ένας μικρός καταπράσινος παράδεισος με κήπους και τριφύλλια. Πήρε ίσως την ονομασία από τη βρυσούλα που υπήρχε εκεί και έτρεχε γάργαρο κρύο νερό και δρόσιζε τους διαβάτες και τα ζώα που ανέβαιναν προς την Λαβανίτσα.

Βαλτοκούκι Βορειότερα από την βρυσούλα στα ψηλώματα υπάρχει ένα ξέφωτο (λάκα) όπου είχε τα μαντριά του ο Γ. Σημαντλής.

Αετοφωλιά: οι πλαγιές του Πυργάκι και απέναντι από τον Άγιο Παντελεήμονα με την πυκνότερη και δύσβατη βλάστηση της περιοχής.

Καλογερόβρυση: Ακολουθώντας ένα μικρό μονοπάτι από το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα, οδηγεί στο Καναλόρεμα σε ένα σημείο με πολλά και γέρικα πλατάνια. Λέγεται δε ότι εκεί υπήρχε βρύση από όπου έπαιρναν νερό οι καλόγεροι που συντηρούσαν την εκκλησία, πιθανόν το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, και τα χωράφια του ένθεν κακείθεν.

Τροχός: Το βουνό πάνω από τις πηγές της γούρας

Γούρα: Ακολουθώντας το μονοπάτι που περνάει μπροστά από τον Άγιο Παντελεήμονα, λοξά και βόρεια θα βρεθείτε κάτω από πανύψηλα και υπέρ αιωνόβια βαθύρριζα πλατάνια της Γούρας. Γούρα λέγεται όλη η οροσειρά της Όθρυς. Εμείς ονομάζουμε το σημείο που γίνεται η υδρομάστευση του νερού για το χωριού σε διάφορα φρεάτια. Από εκεί, όπως αναφέρεται και σε άλλο κεφάλαιο, με σωλήνες μαντεμένιες (χυτοσίδηρος- κράμα σιδήρου και άνθρακα) κατευθύνεται στο χωριό. Το δρομάκι αυτό αν το συνεχίσετε προς την ίδια παραπάνω αναφερόμενη κατεύθυνση, θα σας οδηγήσει στο οροπέδιο του Πυργάκι (Λιβάδια).

Τα Λιβάδια-Πυργάκι. Το επίπεδο μέρος του οροπεδίου του Πυργάκι με πολλά χωράφια και βοσκή για ξεκαλοκαίριασμα των κοπαδιών (Θερινά λιβάδια).

Κάτω Λιβαδια.(Βαθειά Λαγγάδα) Είναι το οροπέδια που συνορεύει με το Ροβολιάρι. Υπάρχει μεγάλης έκτασης δάσους με πυκνή βλάστηση δρυός. Λέγεται πως το χωριό εκμεταλλεύονταν την ξυλεία του και πως από την πώληση της ξυλείας και τα κάρβουνα, βρέθηκαν τα χρήματα για να αποπληρωθεί το έργο που έφερε το νερό στο χωριό. Η παραπλεύρως ψηφιακή εφημερίδα είναι παρμένη από τη ψηφιακή βιβλιοθήκη της Βουλής. Αναφέρεται στο διαγωνισμό της ξύλευσις του δάσους με σκοπό τα χρήματα να διατεούν για τον ερχομό του νερού στο χωριό

Βρωμοπήγαδο: Το πηγάδι των Τριγκαίων στα λιβάδια

Καραούλι-Λαβανίτσα: Η Τελευταία κορυφή της Όθρης στο Γιαννιτσώτικο χώρο. Νότια και πάνω από το παλαιοχώρι της Λαβανίτσας ή το βουνό πάνω από τα Λουτρά και τα Θέρμα το βουνό αυτό ο Βουρτσέλλας το ονμάζει Γλαβανίτσα ή Γκλαβανίτσα.

Τσαντά, Διάσελο μεταξύ Kαραούλι και Πυργάκι. Δασώδης λάκα ακριβώς πάνω από τα χωράφια των Βλαχαίων με τον αιωνόβια δέντρα. Ακολουθώντας τον δρόμο αυτό ίσια προς δυσμάς φθάνεις στο Ροβολιάρι

Ανδροενιάς: Η λάκα που είναι δεξιά του Τσαντά και αριστερά του Πυργάκι Ακριβώς απέναντι από το παλαιό νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής στη Λαβανίτσα.

Παληοχώρι: Στην νότια πλευρά της Λαβανίτσας, έκταση επίπεδη και εύφορη. Πιστεύεται ότι εδώ ήταν ο ένας από τους πολλούς οικισμούς που αποτέλεσαν τα Γιαννιτσώτικα Καλύβια ή κατ΄ άλλους η ίδια η Γιαννιτσού. Επί των ημερών μας, αλλά ίσως και σήμερα στη θέση αυτή υπάρχουν απομεινάρια οικίσκων και πολλές φορές βρίσκαμε κέρματα παλαιών νομισμάτων.

Αναθεμάτισμα: Κάτω από το Παλιοχώρι στην πλαγιά που βλέπει προς τον Άγιο Παντελεήμωνα. «Ανάθεμα τη ώρα και τη στιγμή για το συναπάντημα μου» λέει ο λαός

Ο αναθεματισμός γίνονταν σε άγνωστο ή σε εγκληματία, φυγόδικο ένοχο φόνου, κλοπής, ιεροσυλίας κ. τ. λ, Οι κάτοικοι μιας πόλεως ή χωριού με επικεφαλής τον γεροντότερο και σεβαστό πρόσωπο μαζεύονταν σε μια θέση περίοπτο και απάγγειλαν την κατηγορία, ένεκα των παραπάνω παραπτωμάτων. Στο σημείο αυτό χαράσσονταν πάνω στη γη το σχήμα του τάφου ή έθαβαν ένα καμμένο κούτσουρο. Αυτός που εκφωνούσε το ανάθεμα σε κάποιον, έριχνε πρώτος την πέτρα και ύστερα ακολουθούσαν όσοι παρευρίσκονταν εκεί. (πέτρα αναθέματος ). Στη συνέχεια όποιος περνούσε από εκεί έριχνε και αυτός πέτρα.

Παληοχώρι: Όπως και παραπάνω αναφέρεται, πολλές είναι οι επιβεβαιωμένες ιστορικά πληροφορίες όπως επίσης και τα υπολείμματα σπιτιών που βρέθηκαν εκεί, που μας παραπέμπουν στην ύπαρξη ενός καλά οργανωμένου οικισμού. Δεν αποκλείεται να είχαν και το αναθεμάτισμά τους. Ασφαλώς κάτι τέτοιο η εκκλησία δεν το παραδέχεται, έμεινε όμως στη συνείδηση του λαού από τα παλιά χρόνια

Λαβανίτσα: Παλαιός προεπαναστατικός οικισμός. Κατά τον Ι. Βορτσέλα πιθανή ονομασία της Γιαννιτσούς κατ’ άλλους ταυτίζεται με τον προεπαναστατικό οικισμό Γκλαβανίτσα ή Γλαβανίτσα και κατά πολλούς με την Ν.Γιαννιτσού. Αναφέρεται σε αχρονολόγητο απογραφικό σημείωμα Γ. Α. Κ 58, Των Γενικών Αρχείων του Κράτους «Εθνικά Κτήματα της μικτής Ελληνοοθωμανικής Επιτροπής» μετά την επικράτηση της επανάστασης του ’21. «.. έχει ποτιστικά χωράφια και το λιβάδι της έχει έκταση 4750 τ. μ. στο οποίο υπήρχαν 7000 πρόβατα, 2000 γίδια και 200 χοντρά..»

Ταρατσούλες : Κάτω από το Παληοχώρι κοντά προς τα Τριφύλια, είχαν τα χωράφια οι Ζοβωϊλαίοι με πολλές χωμάτινες Ταράτσες.

Τζέρακας, Τα πρανή του Καραουλιού Γλαβανίτσας, πάνω από τα χαλιάδια του Χλιαρά. Εδώ είχαν τα μαντριά τους ο Αθανάσιος Ζωβοϊλης (Τσέγκος) Και ο Γιώργος Νίκας (Μαρούλης)

Χαλιάδια-Τριφύλια. Όπως ανέφερα και πιο πάνω είναι το σημείο όπου ενώνονται τα δύο ρέματα, καναλόρρεμα και μακάρεβο. Κρατούσε νερό χειμώνα- καλοκαίρι και υπήρχαν παραρεμάτιοι κήποι και πολλά τριφύλλια. Χαλιάδια τα ονόμαζαν, διότι ήταν περιοχή στο επίπεδο του ποταμού και όταν τα δυο ρέματα φούσκωναν, τα χωράφια καλύπτονταν με πέτρες και χαλίκια

Χλιαράς: Ρέμα που σχηματίζεται από το καναλόρρεμα και το Μακάρεβο. Ξεκινάει από τα τριφύλλια, περνάει από τα Θέρμα-λουτρά και καταλήγει στο Πλατύστομο και στον κάμπο. Το νερό του, κάποτε κινούσε τον αλευρόμυλο του Πλατυστόμου.

Τα Θέρμα: Πήρε το όνομα από τις θερμές πηγές που αναβλύζουν στα λουτρά. Είναι το πεδινό σημείο κείμενο στους πρόποδες του Καραουλιού και το κοντινότερο σημείο στα λουτρά. Κατά το Ι. Βορτσέλα στο βιβλίο του «Φθιώτις». Αλλά και άλλες αρχειακές εγγραφές θεωρείται προεπαναστατικός οικισμός με 5 σπίτια και ανήκει στο Γιαννιστώτικο χώρο. Είναι και αυτό το μέρος ένας από, τους τότε, διάσπαρτους συνοικισμούς της Γιαννιτσούς.

Τα Αρβάλωνα. Τοποθεσία κείμενη νοτιοδυτικά από τα Θέρμα προς τα μέρη της Τσούκας. Τα χωράφια ανήκαν στον Ιωάννη Βλάχο τα οποία πήρε ως προικώο από τους Γκολιναίους, και του Ζωβωϊλαίους. Υπήρχε μόνιμη κατοικία του Γιάννη Ρίζου (Μαυριάς) που διατηρούσε στάνη με αιγοπρόβατα. Λέγεται πως σήμερα τα περισσότερα χωράφια ανήκουν στην Τσούκα ως αγορασθέντα από τους κατοίκους.

Αγριλιά: κοντά στα σύνορα με το πλατύστομο

Καναπίτσα: Στο σύνορο των τριών χωριών Γιαννιτσού, Πλατύστομο, Αρχάνι

Παπά το ρέμα: πιθανόν η Ποταμιά κοντά στα πλ

Χτιώνες προς την πλευρά του Αρχανιού και ανεβαίνοντας βόρεια

Ο Κούμαρος. Πιθανόν να λέγονταν και μακριά Ράχη. Η ράχη που περιβάλλει ημικυκλικά το χωριό και καλύπτει το Βορειοανατολικό ημικύκλιο, δεξιά του δρόμου από την Γκορτσόρραχη προς το χωριό και εκείθεν της ποταμιάς. Ο Κούμαρος αρχίζει από τα σύνορα των χωριών Πλατυστόμου και Αρχανιού και φθάνει μέχρι την Αγία Τριάδα. Τα κτήματά του τόσο τα Ανατολικά όσο και τα Δυτικά ανήκουν στη Γιαννιτσού. Η έκτασή του φθάνει μέχρι το Πλατανόρεμα. Λόγω της μεγάλης του έκτασης και την πληθώρα των χωραφιών του χωριού που είναι εκεί, υπάρχουν και παρά πολλά τοπωνύμια ένθεν και ένθεν της κορυφογραμμής.

Τύμπανος.

Μάνεση Λάκα

Ντούμα πλάι

Πουρί

Μπαγκατσούμα.

Μαλαβάζος

Καλύβια.

Γκανάς.

Κούνιες

Τσιμ-Γούρνες.

Λινάρδος.

Γκαρλαμούτα ή Καρλαμούτα: Καρλαμούτα είναι η πιθανότερη ονομασία συμπατριώτη μας που έζησε στο χωριό μέχρι το 1844 περίπου. Η χήρα του Αικατερίνη Γ Καρλαμούτα το 1845 παντρεύτηκε τον Γ. Σφήκα από την Παύλιανη, ο οποίος ήταν υπολοχαγός στην οροφυλακή και διέμεινε στο Πλατύστομο

Καρβούνης.Προς την βορινή αθέατη πλευρά δηλαδή προς την πλευρά του Συκιορέματος-Ρούζιας τόσο στην κορυφή όσο και στα πρανή μέχρι το ρέμα έχουμε τα παρακάτω τοπωνύμια

Τζανέικα. Περιοχή όπου είχαν τα χωράφια τους οι οικογένειες Τζανή

Κατσάρα. Ο Κώστας Κατζάρας, στρατιώτης στην οροφυλακή, παντρεύτηκε την κόρη του Αποστόλη Ζαρκαδούλα.

Πλασταρά. Από εκεί περνάει ο δρόμος για το Άρχάνι μέσω του κούμαρου και θα πρέπει να πήρε το όνομα από τον Πλασταρά που είναι από τους παλιότερους κατοίκους του Χωριού, οι οποίοι τελικά εγκαταστάθηκαν στο Ροβολιάρι

Ανάερο.

Μότσιου.

Σμαντλή Ράχες.

Καντίνες.

Μπαϊζάνη η βρύση. Υπήρχε βρύση στο δρόμο προς τους μύλους

Κουτραδόραχη. Η ράχη του κούμαρου που περνάει ο δρόμος(μονοπάτι) για τον Ασβέστη

Λουγκές ή Λουγγές: Το δεξιό τμήμα του Πλατανορέματος και απέναντι από του μύλους της Ρούζιας. Πλούσιο και μικρό κομμάτι γης, που διεκδικούσαν και οι Ασβεστιώτες.

Στρατολουγκιά η Στρατολουγκιές στη Ρούζια: Αναφέρονται και στο Βιβλίο του Κασουμούλη “….Ο δε Τόλιος(Τζiντζιλωνης) έλαβε οδηγίας να ενεδρεύση εις τους μύλους Γιανσιούς και των πέριξ υπόπτων μερών 20Μαρτιου – ημέρα Παρασκευή (1836}”

Ρούζια: Μυλότοπος, λίγο πιο κάτω από τη συμβολή του Συκιορέματος με το Πλατανόρεμα. Στη δεξιά πλευρά του Πλατανορέματος, κάτω από το σημείο που ήταν τα χειμαδιά πλανοδίων κτηνοτρόφων από τη Ρεντίνα. Σε αυτό το ειδυλλιακό τοπίο υπήρχαν οι δυο μύλοι της Ν. Γιαννιτσούς. Η περιοχή του Συκά, όπως αναφέρω και στο κεφάλαιο «Νερόμυλοι», ήταν βακούφικη και οι κτηνοτρόφοι την νοίκιαζαν από το μοναστήρι της Μονής Αντίνιτσας. Κάθε φορά που χιόνιζε, ο καπνός που φαινόταν από το χωριό, δημιουργούσε μια καθαρά χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα. Σαν Ρούζια αναφέρεται και σε συμβόλαιο αγοράς του μύλου από την εκκλησία το 1856, από ιδιώτη κάτοικο Γιαννιτσούς.

Αγία Τριάδα*. Πήρε το όνομα από το ομώνυμο εξωκλήσι. Στην περιοχή της Αγίας Τριάδας υπάρχουν ακόμη απομεινάρια παλαιού οικισμού. Επίσης ενδείξεις υπάρχουν πως και εδώ υπήρχε κεραμοποιείο.

Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας πολλοί κάτοικοι από την παλαιά εγκαταστάθηκαν εδώ γιατί τα χωράφια της παλαιάς δεν προσφέρονταν για καλλιέργεια και έφτιαξαν τον συνοικισμό Καλύβια.

Σόενα ή Σοϊνα*. Περιοχή της Αγίας Τριάδας που αναφέρεται σε πολλά συμβόλαια αγοραπωλησιών, αναφέρεται και σε κάποια παλαιά συμβόλαι των Γενικών Αρχείων Λαμίας

Βρωμόθερμα* Κυρίως καλλιεργήσιμα χωράφια για σιτηρά και γενικά δημητριακά. Στην κορυφή ενός χωραφιού που είχαμε ανάβλυζε νερό που μύριζε θειάφι και ήταν λίγο χλιαρό όπως το νερό των λουτρών Πλατύστομου. Από αυτό ίσως πήρε και την ονομασία του.

Χούχος ή Καστριά,Καστρί .η Καστράκι*: Λίγο πιο δυτικά πάνω από τα Βρωμόθερμα υπάρχουν ευρήματα παλαιού προεπαναστατικού οικισμού και παλαιού Κεραμοποιείου, όπως αυτό της αγίας Τριάδας. Ίσως να πήρε την ονομασία από προεπαναστατική οικογένεια που είχε εγκατασταθεί εκεί, με το όνομα Χούχος. Από τα στοιχεία που υπάρχουν στα χέρια μας η οικογένεια Χούχου είναι από τις παλιές οικογένειες του χωριού

* Για αυτές τις περιοχές έχουμε πολλά συμβόλαια αγοραπωλήσεων αμπελώνων και χωραφιών,

Πλατανόρεμα Το ρέμα που αποτελεί και το σύνορο του χωριού με τον Ασβέστη

Κρανιές Το κρανόρεμα στο πίσω μέρος από τα Βρωμόθερμα με πλούσια βλάστηση και πολλές κρανιές

Τοπωνύμια που αναφέρονται σε διάφορα συμβόλαια του 18^ου αιώνα Μένει να προσδιοριστούν τα παρακάτω τοπωνύμια, όπως:

Μουρτατέϊκα. Περιοχή του Κούμαρου που πιθανολογείται ότι η περιοχή είναι φερωνύμιο του κατοίκου της Γιαννιτσούς που είχε περιουσία εκεί , του Γιάννη Μουρτάτη.

Ιτιά

Καλογριάς Λάκα.

Καραθανασέϊκα στα Καλύβια

Κυδωνιά

Κυριαζέϊκα

Λίτα ή Λυτά: Τελικά ανήκει στην Παλαιά

Λογκά

Μακρά ράχη

Μεγάλη βρύση

Μπερέϊκα

Μπιγιές

Μπουγέτη