Γιαννιτσου-ιστορια-ιδρυση εξελιξη

Η Γιαννιτσού, σήμερα παλαιά Γιαννιτσού, είναι κτισμένη στο φρύδι της Όθρυς. Αγναντεύει προς τα Άγραφα, το Θεσσαλικό και το Φθιωτικό κάμπο. Τα όρια της, ως προεπαναστατικός οικισμός ήταν: Βόρεια με Ρεντίνα- Πάπα. Ανατολικά με Καϊτσιώτικο, Δεριλή, Ασβέστη, νότια: με Αρχάνι, Πλατύστομο, Τσούκα και δυτικά με Ροβολιάρι, Άγραφα. ..Έχει υψόμετρο περίπου 950 μέτρα και πριν το διαχωρισμό της μετά την επανάσταση του 1821, είχε έκταση 19 τετρ χιλιόμετρα.Κατείχε σημαντικό μέρος της πολύκορφης οροσειράς Όθρυς.
Η Όθρυς, έχει αφετηρία της, το Μαλιακό κόλπο. Ζώνει ημικυκλικά, μέρος του ανατολικού, του βόρειου και του δυτικού τμήματος του Φθιωτικού κάμπου. Στη θέση του Τυμφρηστού ενώνεται με την Οίτη και την Πίνδο, όπου έχουν τις υδροφόρες πηγές τους, τρεις σημαντικοί ποταμοί της Ελλάδος: ο Σπερχειός (Ελλάδα) που διασχίζει τον κάμπο της Φθιώτιδας, ο Πηνειός που διασχίζει την κοιλάδα της Θεσσαλίας και ο Αχελώος που διασχίζει την Ακαρνανία και Αιτωλία. Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές συγχέουν τη σημερινή Γιαννιτσού με την παλαιά Γιαννιτσού.
Η Γιαννιτσού (Παλαιά) βρίσκεται στο φυσικό πέρασμα από τη Στερεά προς Θεσσαλία και αντίστροφα. Μαζί με την Ρεντίνα και την Πάπα διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο του 1821, αλλά και παλαιότερα, διότι βρίσκονταν κοντά στις αρχαίες πόλεις της Άνω Δρανίστας. Τα ονόματα των αντιστοιχούν προς αυτά των δύο κυριοτέρων πόλεων της Δολοπίας: οι Αγγείαι και οι Κτιμένες, που συνόρευαν μεταξύ τους και ανταγωνίζονταν η μια την άλλη.
Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ανήκε στα Άγραφα γι’ αυτό και οι αγωνιστές της του 21 (έχουμε μόνο 153 από αυτούς), ονομάσθηκαν ως επί το πλείστον, αγραφιώτες.Το διάσελο αυτό της Όθρυς: Π. Γιαννιτσούς, Παλιασβέστης, Δραμάλα, και Καράπα υπήρξε το μεγαλύτερο και συχνότερο πέρασμα στρατευμάτων από το Θεσσαλικό προς το Φθιωτικό κάμπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Από εδώ, από το ορεινό όγκο της Όθρυς, ο Ξέρξης, οι Αιτωλοί, οι Μακεδόνες,, οι Βούλγαροι, οι Βυζαντινοί και άλλα βαρβαρικά στρατεύματα, διαπεραιώθηκαν, για να καταλάβουν τις ακμάζουσες πόλεις της δυτικής Φθιώτιδας πόλεις: Φθία, Ελλάς, Σπερχειές, Μακρακώμη, Ν. Πάτραι. Περισσότερα στη Μάχη της Γιαννιτσούς.

Α ρ χ ε ι α κ έ ς  ε γ γ ρ α φ έ ς
Η πρόθεση της Ρεντίνας αποτελεί την παλαιότερη αρχειακή ιστορική αναφορά των αφιερωτών στην περιοχή στην οποία καταγράφονται 208 ονόματα από τη Γιαννιτσού (παλαιά).
Να σημειωθεί εδώ ότι, η πρόθεση αυτή καλύπτει την περίοδο περίπου από το 1640 έως και τις αρχές του 18ου αιώνα
Τα 208 ονόματα, αναφέρονται στην εισήγηση του κ. Κώστα Σπανού που έγινε στο 1ο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας με τίτλο «Οι αφιερωτές της Γιαννιτσούς της πρώτης γραφής (1640 ci) στην πρόθεση ης Μονής της Ρεντίνας» και δημοσιεύθηκαν στα πρακτικά του Συνεδρίου. Το θέμα όμως είναι, ότι δεν συμπεριελήφθησαν όλα τα ονόματα που αναφέρονται στη πρόθεση. Βασικά λείπουν τα ονόματα των αφιερωτών των παρακάτω προεπαναστατικών οικισμών εντός του Γιαννιτσώτικου χώρου, για τον οποίον θα αναφερθούμε πιο κάτω ξεχωριστά για τον καθένα ήτοι οι: (Λαβανίτσας, Θέρμα, Τοπόλου, Λυτά, (Καστρί) κ. α. Και τούτο γιατί, οι ερευνητές της πρόθεσης της Ρεντίνας δεν γνώριζαν ότι οι αναφερόμενοι οικισμοί, ήταν στο Γιαννιτσώτικο χώρο.

Από τα 208 ονόματα δωρητών από τη Γιαννιτσού (Γιαννιτζού) τα 127 ήταν ονόματα ανδρών και τα υπόλοιπα 81 γυναικών..
«Το 1640 ci συνεχίζει ο κ. Κ.Σπανός, μεταξύ των 127 ανδρών, αφιερωτών στη πρόθεση της Ρεντίνας από τη Γιαννιτσού φέρουν 25 ονόματα. Τρία από αυτά φέρουν το 50,39%. Πρόκειται για τα ονόματα Ιωάννης 23 άνδρες, Γεώργιος 21 άνδρες, Δημήτριος 20 άνδρες. Τα υπόλοιπο 49,61% φέρουν διάφορα ονόματα».
Η επόμενη αρχειακή αναφορά για την Γιαννιτσού είναι η αναφορά για τους επισκόπους των Ν. Πατρών (Πατρατζικίου) , όπου αναφέρεται: «Νεόφυτος ο εκ Μυκώνου όστις δειλός και φιλήσυχος ένεκα, των Τούρκων έκτισεν οικίαν εν Γιαννιτσού, ένθα διαμένων και ετελεύτησεν, ποιμάνας το ποίμνιον αυτού έτη 26. Ούτως φέρεται υπογεγραμμένος εν τω εν έτει 1746 Πατριαρχικώ, Συνοδικω γράμματι τω συναμολογηθέντι περί αγοράς της νήσου Πρώτης»1 (Αθαν. Κοιν. Ύψηλ. αυτόθι σελ. 611.

Ο Κων/νος Φλώρος (Περαστικός) γράφει: «Νεόφυτος 1730-1756.Μετά την παραίτησιν του κυρ Νικηφόρου εχειροτονήθη ο κυρ Νεόφυτος παρά του Πατριάρχου κυρ Νεοφύτου, διάκονος ών του αυτού πατριάρχου και ήτον Μυκωνιάτης. Άνθρωπος πολλά δειλός, ήσυχος και άκακος πλην ήτον ολίγον φιλάργυρος και εκυβερνήθη καλώς. Και με το να ήτον δειλός και ήσυχος εξ αιτίας των Τούρκων έκτισεν οσπίτιον εις την Γιαννιτζού και εκάθησεν εκεί έζησε χρόνους έξ εις τον θρόνον και ετελεύτησεν και ετάφη μέσα εις την αυλήν της Μητρπόλεως όπισθεν από το ιερόν. Έπειτα κάμνοντάς του ανακομιδήν ομού με τον Ιερόθεον ο κυρ Καλλίνικος επείγε τα λείψανα του εις κοιμητήριον του μοναστηριού της Αγάθωνης». (Τα δύο ονόματα είναι αρχιερείς που τον διαδέχθηκαν στη Μητρόπολη Νέων Πατρών).

Ο Πούκεβίλ, Γάλλος Πρόξενος στον Αλή Πασά στα Γιάννενα, που περιόδευσε την Ελλάδα κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, άφησε σημαντικό ιστορικό έργο. Στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» τόμος ( Στερεά Ελλάδα Αττική-Κόρινθος) και στη σελίδα 82 του κτηματολογίου της περιφέρειας Πατρατζίκ στο Κεφ iv Πολιτοχώρια διαβάζουμε: μεταξύ πολλών χωριών της περιοχής όπως: «Ασβέστη με 20 σπίτια, Τσούκα με 80 σπίτια, το Γιανούτσι (Γιαννιτσού) με 300 σπίτια……»
Την ίδια περίοδο αλλά και μετέπειτα, πολλοί περιηγητές φιλέλληνες, που περιηγήθηκαν τη χώρα, εκφράστηκαν με θαυμασμό, για τους αγώνες των επαναστατημένων, αλλά και τη λύπη τους για την εγκατάλειψη των κατοίκων και δη της Ρούμελης στο έλεος του Θεού, χωρίς στέγη, χωρίς τροφή.

Ο Χρ. Περραιβός Αγωνιστής και οπλαρχηγός του 21, στο βιβλίο του «Απομνημονεύματα Πολεμικά» Αθήνα 1836,σελις 180-182, αναφέρεται και σε μια επιστολή οπλαρχηγών που στάλθηκε στον τότε Κυβερνήτη της νεοσύστατης Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.
«Εξοχώτατε Κυβερνήτα 15 Μαϊου 1829, εξ Αράχοβας. ….. Και μόνον οι δυστυχείς Ρουμελιώται να μένουν καταφρονεμένοι, οι οποίοι πάντοτε εφάνησαν πρόθυμοι υπερασπισταί της πατρίδας και της Κυβερνήσεως, αυτοί λέγομεν οι οποίοι εθυσίασαν τα πάντα, τα οποία ως προς ειδότας είναι βέβαια περιτά. Ε ! Σ.(Σεβαστή) Κυβέρνησις ας θεωρήσομεν την Ελλάδα ως μια άμπελον.
Την υπογράφουν:
Γ Δουβουνιτή, Ν. Κριζώτη, Βάσου Μαυρουβουνιώτη, Χριστοδούλου Πέτρου, Αθαν. Μορόπουλου, Μήτρου Λιακόπουλου, Σωτήρη Μήλιου, Ιωάν. Κλίμακος, Βάσου Μανούσου, και Λοιπών αξιωματικών».

Ο Δημήτριος Κουτσολέλος στο Βιβλίο του «Ρούμελη, Πατρίδα μου» Αθήνα 1996 στη σελίδα 40 γράφει: Οι τίμιοι αγωνιστές του Εικοσιένα, απροστάτευτοι, άστεγοι και πικραμένοι, παραμερίστηκαν από τους μισθοφόρους Βαυαρούς και οι επιτήδειοι κατάλαβαν τα κτήματα των Τούρκων που απεχώρησαν
Από Τα «Φθιωτικά Χρονικά» Λαμία 2006 και στο κεφ. Πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος-20οςαι.) του Γιώργου Δημητρίου γράφει:
Α/α 425.Παλιά Γιαννιτσού Φθιώτιδος. Προεπαναστατικός οικισμός, ο οποίος δεν συμπεριελήφθη εντός των ορίων του Ελληνικού κράτους. Συμπεριελήφθη στη Ελλάδα, το 1881 με την προσάρτηση της Θεσσαλίας. Κάποιοι κάτοικοι του μετοίκησαν στο ελληνικό και δημιούργησαν την Νέα Γιαννιτσού. Αναφέρεται στην πρόθεση Ρεντίνας ως «Γιαννιτζού» Συν. Δήμου Μακρακώμης (1859, 1912). Σήμερα. ΔΔΔ Μακρακώμης. .

1 8 2 1- 1 8 2 7
Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, στη Γιαννιτσού παλαια, οι Τούρκοι, σαν φυσικό πέρασμα ανά τους αιώνες, είχαν πάντα στρατό εκεί και γι’ αυτό κατά την επανάσταση του 1821-1826 έγιναν πολλές μάχες και υπέστη μεγάλες καταστροφές από αυτούς. Αλλά και οι Έλληνες αγωνιστές, διεκδικούσαν να κρατάνε ανοικτό αυτό το πέρασμα.

Περί τα τέλη Ιουλίου ή στα μέσα Αυγούστου του 1821, όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο «Η μάχη Της Γιαννιτσσούς», γίνεται η πρώτη και μεγάλη μάχη της Γιαννιτσούς, όταν ο Ανδρίτσος Σιαφάκας με αρκετούς ρουμελιώτες αγωνιστές από τα γύρω χωριά της Φθιώτιδας, επιτίθεται στις δυνάμεις του Κεχαγιάμπεη του Δράμαλή στο διάσελο της Γιαννιτσούς.
Στο μεταξύ, οι ευρυτάνες μετά την ήττα τους στη Φωτιάνα και τη σύλληψη του Κώστα Βελή, από του Τούρκους, κάποιοι από αυτούς κατέβηκαν στη Ρούμελη μέσω Ροβολιαρίου και πολέμησαν στη μάχη που έγινε στο Κλωνί. Ενώ άλλοι έσπευσαν «…εις επικουρίαν» του Ανδρίτσου Σιαφάκα στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπως αυτό δηλώνεται στα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων που πήραν μετά την επανάσταση οι αγωνιστές.
Στη Γιαννιτσού έγιναν και άλλες μάχες:

Όπως αυτή του 1822, αλλά και αυτή του 1823 για την οποία αναφέρθηκε διεξοδικά, ο κ. Δημήτριος Δεληγιάννης στην εισήγησή του, στην «Ημερίδα Τοπικής Ιστορίας», που έγινε στη Γιαννιτσού 31/7/2011.
Όταν ο Σουλτάνος θέλησε να ενισχύει την πολιορκία Μεσολογγίου, έδωσε εντολή στον Τζελαλεδί μπέη, ο οποίος με 2.500 στρατό από τη Μ. Ασία έφτασε στο Βόλο και από εκεί μέσω Αλμυρού πέρασε από την Γιαννιτσού, όπου συνάντησε αντίσταση (πιθανότατα από τους: Ι Φραγγίστα Θ. Γρίβας. Γ. Γαλής από Φουρνά και Σπ. Κοντογιάννη) Με αποτέλεσμα να επιδοθεί σε μεγάλες καταστροφές στο χωριό.

Πρέπει να σημειώσω ακόμη, ότι ο ευρυτάνας αγωνιστής Ι. Καρύτσας, όπως προκύπτει από το πιστοποιητικό εκδουλεύσεων του, σκοτώθηκε το 1826, σε μάχη της Γιαννιτσούς, ακολουθώντας την τύχη του πατέρα του, που σκοτώθηκε το 1823 στη μάχη της Καλιακούδας.
Άρα έχουμε και το 1826 μάχη στη Γιαννιτσού, όταν τα πάντα στη Ρούμελη, αλλά και σε όλη την επαναστατημένη Ελλάδα είχαν νεκρώσει, όταν ο αγώνας ψυχορραγούσε και οι οπλαρχηγοί επέστρεφαν στα καπάκια τους, υπογράφοντας υποταγή στο Σουλτάνο.
Αλλά με τη γενναία εκστρατεία του Αρχιστράτηγου Γ. Καραϊσκάκη στη Ρούμελη το 1826, παρά τη λυσσώδη αντίδραση του Μαυροκορδάτου λόγω αντιζηλίας, ο αγώνας αναζωπυρώθηκε και μαζί ξαναζωντάνεψαν και τα περάσματα της Όθρυς. Τότε είναι που σκοτώθηκε και ο Ιω. Καρύτσας.

Λ υ τ ά, Λ ύ π ο ή Λ ί τ α
Σύμφωνα με τους μελετητές της νεότερης Φθιωτικής ιστορίας , τους οποίους πιο κάτω μνημονεύουμε, ο οικισμός αυτός φέρεται σαν απροσδιόριστος προεπαναστατικός οικισμός.
Ο κ. Δημήτριος Δεληγιάννης, από την Παλαιά Γιαννιτσού, μας δήλωσε, ότι ο οικισμός αυτός βρίσκεται στο Γιαννιτσώτικό (παλαιά) χώρο και σήμερα, είναι τοπωνύμιο στο χώρο της Παλαιάς Γιαννιτσούς με απομεινάρια οικισμού.
Τα «Λυτά ή Λύπο, μνημονεύεται από το Κ. Σπανό στην πρόθεση της Ρεντίνας στα φύλλα 97α-97β. Στο φ. 97β στην οποία υπάρχουν λίγοι στοίχοι με γραφή μεταγενέστερη της πρώτης».
Αλλά και ο Βασίλης Σπανός στο πόνημα του «Οι οικισμοί της Φθιώτιδας στην πρόθεση της Μονής της Ρεντίνας» και τον αναφέρει ως απροσδιόριστο οικισμό.

Επίσης στο προικοσύμφωνο-συμβόλαιο από τα Γ.Α.Κ Λαμίας Αρ. 2094 του 1846 του συμβολαιογράφου Λαμίας Γεωρ. Ριζοπούλου, όπου η Αγορίτσα Δημητρίου κάτοικος Γιαννιτσούς (νέας), φέρεται ότι δίνει ως προίκα στον στρατιώτη Κώστα Ιωάννου, που θα νυμφευθεί την κόρη της «Γαρηφουλίαν,… και «εξ στρέμματα χωράφια ποτιστικά κείμενα κατά την θέσιν λιτά»,

Το 1828-1829, ξέσπασε ο Ρώσο- τουρκικός πόλεμος, Ο Δημήτρης Υψηλάντης νικά τους Τούρκους στη Μαλεσίνα, σημερινό χωριό Υψηλάντης στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 (τελευταία μάχη στον ελληνικό χώρο). Υπογράφεται συνθήκη ειρήνευσης στην Ελλάδα, μεταξύ Δ. Υψηλάντη από την ελληνική πλευρά, και των: Οσμάν Αγά και Ασάν Μουχουρδάρη από την άλλη.
Μετά την υπογραφή της ειρήνευσης, η Τουρκία αποδέχεται όλα όσα συμφωνήθηκαν μεταξύ των συμμάχων κρατών για την ανεξαρτησία της Ελλάδος.   Περισσότερα για την Παλαιά Γιαννιτσού→Εδώ

Προσκήνιο- Παρασκήνιο. Τουρκία – Αγγλία κωλυσιεργούν
Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας
Στις 6 Ιουλίου 1827, οι τότε μεγάλες δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, με τους εκπροσώπους τους συντάσσουν το πρωτόκολλο του Λονδίνου: «Ο καθορισμός των συνόρων θα γίνει από «Οροθετική επιτροπή».. των τριών συμμαχικών Μεγάλων δυνάμεων αποτελούμενη από τους αξιωματικούς της Αγγλίας Μπαίηκερ Γ, της Ρωσίας Α. Σκάλων, της Γαλλίας Μπαρτόλεμί και εκπροσώπους της Ελλάδος, τον Γιάννη Στάικο εκπρόσωπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως (του οποίου οι προσπάθειες ήταν σκληρές και επίπονες με ογκώδη αλληλογραφία με την Ελληνική Κυβέρνηση) και της Τουρκίας Χουσεϊν Μπέης…»

Παρ’ όλα αυτά. ο καθαρισμός των συνόρων της «απελευθερωμένης» πλέον Ελλάδας, δεν ήταν μια εύκολη περίπτωση και τούτο γιατί αντιδρούσαν οι τούρκοι συνεπικουρούμενοι από τους Άγγλους, που με διάφορα προσκόμματα καθυστερούσαν τις διαπραγματεύσεις.

Η Ελένη. Ε. Κούκου Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών στο πρώτο Διεθνές Συνέδριο Ρούμελης, που έγινε στις 14 Σεπτεμβρίου του 2001 στο Κάστρο της Λαμίας, μεταξύ άλλων για το έργο του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας Ι, Καποδίστρια γράφει: ….»Η αγγλική Κυβέρνηση επέμενε ότι τα σύνορα του ελληνικού κράτους έπρεπε να σταματούν στον Κορινθιακό Κόλπο- συμπεριλαμβανόταν δηλαδή μόνο η Πελοπόννησος και μερικά νησιά του Σαρωνικού Κόλπου, Όλα τα άλλα ελληνικά εδάφη, Στερεά, Θεσσαλία Ήπειρος, Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου, έπρεπε να μείνουν σκλαβωμένα, με απαίτηση της Αγγλίας, η οποία δεν ήθελε με κανένα τρόπο να συρρικνωθεί εδαφικά η μακραίων αγαπητή της και φιλικά σύμμαχος οθωμανική αυτοκρατορία»…..και σε άλλο σημείο αναφέρεται σε επιστολή του Άγγλου υπουργού των Εξωτερικών Dudley προς τον πρέσβη της Γαλλίας,…. ότι τα όρια του Ελληνικού Κράτους πρέπει να περιορισθούν στην Πελοπόννησο και στις παρακείμενες νήσους.

Οι διαπραγματεύσεις, οι κωλυσιεργίες και τα προσκόμματα, όπως αναφέρεται και πιο πάνω κράτησαν σχεδόν 5- 6 χρόνια. .
Ο εκπρόσωπος της Ελλάδος, Γιάννης Στάικος, του οποίου οι προσπάθειες ήταν σκληρές και επίπονες με ογκώδη αλληλογραφία με την Ελληνική Κυβέρνηση, σύμφωνα με μια έκθεση που υποβλήθηκε από τη Λαμία στις 13/25-11-1832 προς «εν Λονδίνω», αναφέρει: το έργο της επιτροπής υπήρξε εξαιρετικά δύσκολο και κοπιαστικό γιατί: Ο Χουσεϊν Μπέης … «μετεχειρίσθει πάν μέσον από αυτού εξαρτώμενον προς αναχαίτησιν των υμετέρων εργασιών ψευδείς πληροφορίες περί την γραμμήν προς τους οροθέτας» ακόμη και σε απαγόρευση εφοδιασμού με τρόφιμα, «προς την επιτροπή της οριοθέτησης και τους αγωγιάτες από τους Τούρκους, αλλά και απειλές από την πλευρά τους προς τους κατοίκους της περιοχής για να μην δίνουν πληροφορίες, αρνούμενοι (οι Τούρκοι) την ίδρυση Ελληνικού Κράτους έκαναν τα πάντα για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων»

Το πρωτόκολλο της συνθήκης του Λονδίνου που συντάχθηκε το 1827, δεν έγινε αποδεκτό από του Έλληνες, διότι περιείχε δυσμενείς όρους για την Ελλάδα, αφού προέβλεπε φόρο υποτέλειας προς την Τουρκία και μετά τη δημιουργία του ως ελεύθερο κράτος.

Χρειάστηκε η διπλωματική ικανότητα του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος με πειστικά επιχειρήματα που δεν άφηναν περιθώρια και δυνατότητες στους συνομιλητές του να υποστηρίξουν τις δικές τους απόψεις και κυρίως να κάμψει την αδιαλλάξία των άγγλων, οι οποίοι όπως είδαμε και παραπάνω, ήταν φίλα προσκείμενοι προς την υψηλή Πύλη.

Το πρωτόκολλο του Λονδίνου της 10/22 3/1829 όριζε … «Θέλει προταθεί εις την Πύλην η οροθεσία να αρχίζει από την είσοδο του κόλπου του Βόλου και διαπεραιώσα την Κορυφή της Όθρυος να εξακολουθήσει κατ΄ ευθεία γραμμήν μέχρι της προς ανατολάς κορυφής των Αγράφων».

Επίσημα υπογράφηκε η αναγνώριση του Ελληνικού Κράτους και τα σύνορα του την 18/30-8-1932

Ο Π. Τσώνης, για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Ελληνική Οροθετική Επιτροπή
Στη σελίδα 111. Κεφάλαιο Α΄ με τίτλο «ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ». Παράγραφος 1 με τίτλο Ο καθορισμός των συνόρων, αναφέρει:
«Η απόδοση του Ζητουνίου(Λαμία) στην Ελλάδα καθιερώθηκε ύστερα από αποζημίωση 30 εκατομμυρίων Τουρκικών γροσίων και ελευθερώθηκε στις 28 Μαρτίου 1833. Η δε περιοχή αριστερά του Σπερχειού ποταμού κινδύνεψε να μείνει στην Τουρκία. Τα μέρη αυτά, η Οθωμανική διπλωματία τα διεκδίκησε για λόγους καθαρά οικονομικούς και ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις η Ελλάδα πλήρωσε ως αποζημίωση άλλα 10 εκατομμύρια τουρκικά γρόσια (σύνολο 40 εκατομμ.) τα οποία η Ελλάς όφειλε να πληρώσει 31/12/1832 ημέρα κατά την οποία ο στρατός και οι αρχές της υψηλής Πύλης θέλουσιν εκκενώσει όλους ανεξαιρέτους τους τόπους οίτινες θέλουσιν αποτελέσει πλέον μέρος της Ελλάδος……»
«Ο Νομός (Φθιώτιδας) εκτός από την επαρχία Δομοκού, προσαρτήθηκε επίσημα στην Ελλάδα με το από 18/30-8-1832 πρωτόκολλο του Λονδίνου «περί ρυθμίσεως των Ελληνικών συνόρων»..

«Το πρωτόκολλο του Λονδίνου18/30-8-1832 και με την υπογραφή της συνθήκης της Κ/πόλεως στις 9/21/7/1832 έδιδε δικαίωμα (επίσημα πλέον) στους κατοίκους της Π.Γιαννιτσούς και πέραν αυτής να φύγουν όσοι ήθελαν και να μεταναστεύσουν στην ελεύθερη Ελλάδα». (Οι δύο ημερομηνίες υπάρχουν διότι με την ίδρυση του νέου κράτους εφαρμόστηκε το νέο ημερολόγιο).

«Η οροθετική γραμμή άφησε στην Ελλάδα την Αμαλιάπολη, τη Σούρπη, τον Πτελεό, το Αχίλειο, τη Γαύριανη, τον Άγιον Ιωάννη, και Άγιο Θεόδωρο.
Στην Τουρκία, εκτός από την Επαρχία Δομοκού έμειναν τα χωριά Γιαννιτσού(7) (Π.Γιαννιτσού), Μακρυράχη και Μεσοχώρι Πάπα (Μακρκόμης). Τα μέρη αυτά προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα με τη συνθήκη της Κ/πόλεως 10/24-5-1881, με την οποία καθορίστηκαν, σύμφωνα του ΙΓ πρωτοκόλλου της συνθήκης Βερολίνου, τα νέα σύνορα της Ελλάδας και δόθηκαν σε αυτή ολόκληρη η Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου…….» και συνεχίζει

Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τις κωλυσιεργίες, για την παραπάνω επιτυχία, πρέπει να ομολογήσουμε και να αποδώσουμε δικαιοσύνη, ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε, για να έχει αίσιον πέρας το όλον εγχείρημα της χάραξης των συνόρων στο φρύδι της Όθρυς, «η αλλαγή στάσης της Αγγλίας και μάλιστα ο Στράτφορντ Κάνιγκ ξάδελφος του Τζων Κάνιγκ ο οποίος εργάσθηκε και απαίτησε από τον Σουλτάνο να διευρυνθούν τα σύνορα που χαράχθηκαν σε πρώτη φάση στο Σπερχειό ποταμό προς την Όθρυ για καλλίτερη προστασία του νεοσύστατου Κράτους». Πηγή 3ο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας

                              Γιατί Γιαννιτσώτικα Καλύβια
Και «Επί δε του Όρθρυος, επειδή εμοιράσθει κατά το πρωτόκολλον εις τα δύο Έθνη κατά τα νερά, ήγουν κατά την κλήσην του τόπου και τον δρόμων των νερών έμεινεν εις την Τουρκίαν Χωρίον οίον Γιαννιτζού, Γούρα κ.τ.λ. το οποίον οι περισσότεροι ιδιοκτησίαι είναι επί της Ελληνικής γης και το ανάπαλιν..
Ναύπλειω τη 18 Σεπτεμβρίου 1832. Υπογραφή. Ι. Γ Λάτρης»
Επιστολή -έκθεση του Γιαννάκη Στάικου, υπεύθυνου της Οροθετικής γραμμής προς την Γραμματεία επί των Εξωτερικών.
Πηγή: 3ο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας που έγινε στις 3 ,4 και 5 Νοεμβρίου 2005 στη Λαμία. «Γ. Λέλης ιστοριοδίφης συγγραφέας στην εισήγηση του με θέμα: «Πρακτικά Οροθετικής Γραμμής Προσκήνιο Παρασκήνιο».

Με τον παραπάνω διαχωρισμό και τον ορισμό των συνόρων, στο φρύδι της Όθρυς, όπως όριζαν οι όροι του πρωτοκόλλου του Λονδίνου, βλέπουμε ότι, ο πρώην ενιαίος Γιαννιτσώτικος χώρος (παλαιά), του οποίου μεγάλο μέρος των περιουσιών των κατοίκων βρίσκονταν στα Νότια πρανή της Όθρυς και εκτείνονταν μέχρι το Πλατύστομο και μέχρι τη Τσούκα, ανήκει πλέον στην ελεύθερη Ελλάδα και στους φυσικούς ιδιοκτήτες.

Την συνθήκη του πρωτοκόλλου του Λονδίνου, έκαναν χρήση πολλοί γηγενής και αρκετοί Ασπροποταμίτες. Πολλοί από τους τελευταίους εγκαταστάθηκαν σε διάφορα χωριά της Φθίωτιδος αλλά και αρκετοί, που γνωρίζουμε τα ονόματά τους, στον Γιαννιτσώτικο χώρο, και μαζί με τους ντόπιους, ίδρυσαν μια νέα κοινότητα, η οποία στην αρχή αναγνωρίσθηκε σαν Γιανιτσώτικα Καλύβια, αφού καλύβες προϋπήρχαν σε αυτό το χώρο.
Για τη μεγάλη μετανάστευση, από και προς το ελληνικό και τουρκικό τότε έδαφος, όπως το πρωτόκολλο του Λονδίνου όριζε, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες έγγραφες αναφορές, πρέπει να έγινε μεταξύ 1827-1836 κυρίως το 1833 και μετά, που άρχισε να ισχύει και επίσημα το πρωτόκολλο.

Όμως με όσα θα διαβάσουμε αμέσως, φαίνεται πως κάποιοι από το χωριό στις αρχές δίσταζαν να μεταναστεύσουν, γιατί ίσως είχαν κάποια ακίνητη περιουσία στο τουρκικό έδαφος και δεν ήθελαν να την εγκαταλείψουν. Για το ζήτημα αυτό, Ο Κασομούλης στο «Ημερολόγιο του 1836» μεταξύ άλλων αναφέρει: 8 Μαρτίου-ημέρα Κυριακή (1836 …….. των Γιαννιτσωτών οίτινες τας οικογενείας των έχουν εις το χωρίον Γιανσιού (παλαιά) με τους Τούρκους, οι δε διαμένουν εις τα Καλύβια.
Να λάβη όσα μέτρα αυστηρά δύναται ακολούθως δια το υγειονομείον[1], καθώς και δια όσους διαπραγματεύονται και έχουν συμφέροντα με τους Τούρκους και κατοικούν εντός του κράτους ¨ρητώς δε περί του Νάκου Ρεντινιώτη και Γκαραγκούνη. Κάποιοι μιλούν, ότι στο χωριό τότε εγκαταστάθηκαν 400 οικογένειες, πληροφορία η οποία δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά.
Το νέο χωριό, ως  Γιαννιτσώτικα Καλύβια,  σε μια ανεπίσημη απογραφή που έγινε το 1835 και η οποία κράτησε 2 Χρόνια, επίσημα δεν ανακοινώθηκε ποτέ: είχαν 117 οικογένειες και 503 κατοίκους. (Πηγή: Φ 122Γ.Α.Κ 009, Οθωνικά Εσωτερικών)

Τα στοιχεία (κατάλογοι) που υπάρχουν στα Αρχεία μας, για τους ασπροποταμίτες που κατέφυγαν προς τον Φθιωτικό χώρο, μαρτυρούν ότι ήταν πολυπληθέστατοι. Ο Γ. Λέλης έχει ασχοληθεί επί μακρόν με τους ασπροποταμίτες στο βιβλίο του και έχει καταγράψει πολλούς από αυτούς, ονοματικώς κατά  χωριό  της Φθιώτιδας που είχαν εγκατασταθεί..

Πριν αναφερθούμε ξεχωριστά για τους προεπαναστατικούς οικισμούς, για τους οποίους έγινε πολύς λόγος πιο πάνω, θεωρούμε σκόπιμο εδώ να παραθέσουμε μαρτυρίες, πράξεις και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε το νεοσύστατο ελληνικό κράτος και κυρίως κατά μήκος της κορυφογραμμής, από τις συχνές επιδρομές των Τούρκων. Γιατί, όπως ήταν φυσικό στην αρχή, δεν υπήρχε ουσιαστική φύλαξη και οι Τούρκοι καταπίεζαν τους κατοίκους της μεθορίου και με καθημερινές σχεδόν επιδρομές, επιδίδονταν σε εκβιασμούς και καταστροφές των περιουσιών τους.
Με δέος και θλίψη έβλεπαν, όπως διηγούνταν, οι παλαιότεροι κάτοικοι, τα βράδια τις φωτιές που έβαζαν οι Τούρκοι στα σπαρτά τους, ανήμποροι να παρέμβουν.

Το 1833 εκδίδεται το παρακάτω Β.Δ (Βασιλικό Διάταγμα) με το οποίο, εντέλλονται

τα στρατεύματα της Ρούμελής . «περί καταλήψεως Αττικής, Φθιώτιδας, Ευβοίας, Και λοιπών μερών κατά την οροθετική γραμμήν» Φ.Ε.Κ 2/22-2-1833.

Επί πλέον δε με άλλη απόφαση, σε όλο το μήκος της κορυφογραμμής:
«Η Ελληνική Κυβέρνηση ίδρυσε μεθοριακούς σταθμούς, μέσα στα όρια του Νομού εις: Στόμιο, Σούρπη, Κλίνοβο, και Άγιο Ιωάννη. Επίσης Καλύβες αναλόγως των αναγκών εις: Ροσούλη, Μπομποκα, Λούντζα και Αρκοδοπούρνι. Στρατώνες εις: Δρίστυλα, Σάββα Βρύση, Σάβα χωριό, Μονή Αντινισας μέσα, Δερβέν Αγά, χωρίον Φούρκα, Δερβέν Καρυά, Κούρνοβο, Μοχλούκας, Δραμπάλα, Γιαννιντζού (πιθανολογείται ότι ήταν στη Θέση Πλασταρά), Φτελιά ή Ροβολιάρι, και Καλύβα εις Λάπατα».

Η ύπαρξη υπολειμμάτων παλαιών και κατεστραμμένων κτιρίων, στρατώνων (καζάρμες), στην οροθετική γραμμή Γιαννιτσούς- Παλαιάς, καταδεικνύει ότι αυτά τα κτίρια ήταν στρατώνες (καζάρμες) για τη στέγαση των συνοριοφυλάκων. Άλλωστε και τα διάφορα συμβόλαια επισκευής αυτών, επτά των αριθμός που έχουμε στο αρχείο μας από τα ΓΑΚ Λαμίας, όπως θα δούμε και πιο κάτω, το επιβεβαιώνουν.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881) και την ενσωμάτωσή της με το ελεύθερο Ελληνικό κράτος, οι κτηριακές αυτές εγκαταστάσεις δέχθηκαν την επιδρομή των κατοίκων των γύρω χωριών, οι οποίοι ξήλωσαν όσα οικοδομικά υλικά μπορούσαν, για να οικοδομήσουν τα σπίτια τους.

 Η ανασυγκρότηση της Ελλάδας 1827-1835, αλλά και μετέπειτα, όπως διαπιστώνεται από τα παραπάνω πως:
Στο Γιαννιτσώτικο  χώρο, υπήρχαν διάσπαρτοι προεπαναστατικοί οικισμοί σε διάφορα σημεία, τα οποία  διοικητικά ανήκαν στη Π. Γιαννιτσού. Αυτοί ήταν :

Θέρμα, Λαβανίτσα, Τοπόλο, «Καστρι, ή Καλύβια Αγίας Τριάδας ή Καστράκι», αλλά και διάφορες κτηνοτροφικές μονάδες, μύλοι κ. ά..
Μετά τη χάραξη των συνόρων, δεν αποκλείεται κάποιοι από τους γηγενής κατοίκους να κατέφυγαν εκεί όπου είχαν τις περιουσίες, με σκοπό την προσωρινή τους ή την μόνιμη μετεγκατάσταση, δημιούργησαν έτσι νέους οικισμούς όπως: αυτός στις Κούνιες, Γκορτσόραχη και αλλού.
Με βάση αυτή την ιδιομορφία που προϋπήρχε, αλλά και με αυτή που προέκυψε στη συνέχεια, αρχικά όλοι ονομάσθηκαν «Γιαννιτσώτικα Καλύβια» και με αυτή την ονομασία το 1835 αποτέλεσαν κοινοτικό διαμέρισμα του Δήμου Μακρακώμης .

Για αυτούς τους οικισμούς (τοπωνύμια σήμερα), ακριβείς ημερομηνίες για το πότε αναπτύχθηκαν δεν γνωρίζουμε. Ξέρουμε όμως, για δύο από αυτούς, όπως: τη Γκλαβανίτσα (Λαβανίτσα) και τα Θέρμα ότι ήταν οικισμοί με υπόσταση και μετά την απελευθέρωση, για αρκετά χρόνια.
Για το «Τοπόλ ή Τοπόλου» μετά την επανάσταση, αναφέρεται, όπως θα δούμε πιο κάτω ως «παλιοχώρι». Θα αναφερθούμε για την ύπαρξή τους, διεξοδικά και χωριστά για τον καθένα με όσα γνωρίζουμε: από την τοπική προφορική ιστορία, τα υπάρχοντα κείμενα των διαφόρων ιστορικών βιβλίων, τις αρχειακές έγγραφες, τις ιστορικές αναφορές των διαφόρων εγγράφων και κυρίως των πληροφοριών που αναφέρονται στην πρόθεση της Ρεντίνας και στα έγγραφα των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ) και των Γ.Α.Κ Λαμίας.

Ο Γ. Δημητρίου Για τα «Γιαννιτσώτικα Καλύβια» στα Φθιωτικά Χρονικά Λαμία 2006,στο πόνημα του με τίτλο «Πόλεις, Κωμοπόλεις, Χωριά και Οικισμοί στη Φθιώτιδα» (13ος -20ος αι) με Α/α 124.φράφει: Γιαννιτσώτικα Καλύβια φθ: Λεγόταν και «Καλύβια Γιαννιτσούς». Το 1836 ήταν συνοικισμός. Του Δ. Μακρακώμης. Πιθανολογείται ότι στη συνέχεια αποτέλεσαν την Ν. Γιαννιτσού.

Π Τσώνης για τα ίδια, στην καταγραφή των χωριών που υπήχθησαν στο Δήμο Μακρακώμης, γράφει:
α) 10.1.7 Γιαννιτσώτικα Καλύβια Συνοικισμός γαιωργοκτηνοτρόφων στην περιφέρεια της Κοινότητας Γιαννιτσούς .Σήμερα η τοποθεσία λέγεται Θέρμα και διαμένουν σε αυτή μόνιμα πέντε οικογένειες (1836)

Η Γλαβανίτσα και γενικά τα Γιαννιτσώτικα Καλύβια , όπως αναφέρεται και στο κεφάλαιο «Εκκλησιές» το 1834, 1838 είχε 3 εφημέριους με πολλές τελέσεις γάμων, στους οποίους το χωριό μνημονεύεται ως Γιαννιτσώτικα Καλύβια. όπως:
1) 109. Προς εφημέριον Καλυβίων Γιαννιτζούς πρεσβύτερων Δημήτριον δια να στεφανώσει τον Κώστα Ιωάννου μετά της Αικατερίνης του Γιαννάκη Καρκάνη εις γάμον αμφωτέρους πρώτον   Λαμία 28 Σεπτεμβρίου 1836

63. Εδόθει άδεια γάμου προς τον πρεσβύτερον Ιωάννην, εφημέριον εις Γιανιτσιώτικα Καλύβια, δια να στεφανώση τον Κωνσταντίνον Ρίζον μετά της Αικατερίνης Κωνσταντίνου, αμφοτέρους εις πρώτον γάμον.
    Λαμία 26 Ιανουαρίου 1838.
    (Για περισσότερες πληροφορίες για γάμους είδε κεφ, «Εκκλησιές)

Έχουν περάσει ήδη 180 χρόνια από τη σύστασή του σε κοινότητα, στην πρώτη φάση ως Γιανιτσώτικα Καλύβια, όπως προαναφέρθηκε. Ονομασία η οποία επίσημα κρατήθηκε τη 10ετία του 1830, αλλά και τα πρώτα χρόνια της 10ετίας του 1840, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιούσαν και την ονομασία Γιαννιτζού ή Γιαννιτσού. Τα πιστοποιητικά των αγωνιστών που υποβλήθηκαν μέχρι το 1840, αλλά και τα διάφορα συμβόλαια αγοραπωλησιών που υπάρχουν, από τα ΓΑΚ Λαμίας,  το επιβεβαιώνουν.

Σύμφωνα με το Β.Δ/ 19/27, Ιανουάριος 1835 που αποτελείται από 15 σελίδες και περιλαμβάνει 20 άρθρα, ορίζεται μικτή επιτροπή των όμορων Δήμων και Κοινοτήτων, ανά την επικράτεια, για να συμφωνήσει τα μεταξύ των χωριών όρια. Πηγή: Φ 103 Γ.Α.Κ 021/ «Οθωνικά του Υπουργείου των Εσωτερικών»

Από την εν συνεχεία έρευνα των φακέλων των ΓΑΚ Φ. 2842 της «Μικτής Ελληνοτουρκικής Επιτροπής «Εθνικά κτήματα», υπάρχει έγγραφο- πίνακας του έτους 1834, που αφορά την καταγραφή των λιβαδιών και βοσκοτόπων του νομού Φθιώτιδος, το οποίο αναφέρει τα όρια διαφόρων χωριών, μεταξύ των οποίων και της Γιαννιτσούς, ήτοι:.
«Πίναξ των όσων Ταπίων που παρουσιάσθησαν εις την Βασιλική εφορεία Φθιώτιδος δια χειμερινά και θερινά λειβάδια»………………………
… «Γλαβανίτσα και Γιαννιτσώτικα Καλύβια. Ανατολικώς με Ασβεστιώτικον, Δυτικώς με Λειβάδι Τζούκας, Αρκτικώς ορθογραμμή και Μεσημβρινώς με Πλατύστομο. Η έκταση του είναι ¾ της ώρας μήκος και 30΄της ώρας πλάτος. Χωρητικότητας 300 προβάτων και 1900 αιγών».

Όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης τα αναφερόμενα σύνορα του χωριού που καταγράφηκαν μετά την επικράτηση της επανάστασης, συμπίπτουν με τα σημερινά όρια του χωριού. Μέσα σε αυτό το χώρο, όπως θα δούμε πιο κάτω, είχαν αναπτυχθεί διάφοροι μικροί προεπαναστατικοί και μετεπαναστατικοί οικισμοί. Κάποιοι από αυτούς, που αναφέρονται πιο κάτω, έχουν ως αφετηρία τους, τον μεσαίωνα. Σε μερικούς απ’ αυτούς είχαν εγκατασταθεί Γιαννιτσώτες, για να είναι κοντά στις περιουσίες τους.

Στην αρχή αυτής της έρευνας δώσαμε μια σύντομη ιστορική περιγραφή για την Γιαννιτσού (σήμερα παλαιά Γιαννιτσού). Επειδή όμως πολύς λόγος έγινε, πιο πάνω, για τους προεπαναστατικούς οικισμούς, έγινε προσπάθεια  να συλλέξουμε και να παραθέσουμε αναφορές,  άλλων πιο έμπειρων ερευνητών, από εμάς.

                                     Θ έ ρ μ α
Τα Θέρμα Γιαννιτσούς, βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Λαβανίτσα ή Καραούλι και του παραρρέοντος  ρέματος Χλιαράς  και συνορεύουν με τις ιαματικές πηγές των Λουτρών, τα Αρβάλωνα και τσουκιώτικο.  Ως προεπαναστατικός οικισμός, υπάρχουν πολλές αρχαϊκές αναφορές και κυρίως η πρόθεση της Ρεντίνας, που αποτελεί πηγή πληροφοριών μεγίστης σημασίας αλλά και από άλλες πηγές και την τοπική παράδοση, ήτοι:

Ο Π. Τσώνης στο βιβλίο του «Νομός Φθιώτιδας» 1983, στις περιγραφές των διαφόρων χωριών και κοινοτήτων ή συνοικισμών που υπήχθησαν στο Δήμο Μακρακώμης το 1835, για τα Θέρμα γράφει::
«10.1.7. Γιαννιτσώτικα Καλύβια: Συνοικισμός γαιωργοκτηνοτρόφων στην περιφέρεια της Κοινότητας Γιαννιτσούς. Σήμερα η τοποθεσία λέγεται Θέρμα και διαμένουν σε αυτή μόνιμα πέντε οικογένειες (1836)».

Ο Γιώργος Δημητρίου, ερευνητής ιστορικών θεμάτων, στο πόνημά του στα «Φθιωτικά Χρονικά» Λαμία 2006, «Πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος -20ος αι.) αναφέρει:
α/α 75 «Θέρμα: Φθ. γράφει: «Διαλυμένος προεπαναστατικός οικισμός που εκτεινόταν στη περιοχή των σημερινών οικισμών Λουτρά Υπάτης[2] και Μαγούλα, αναφέρεται στην πρόθεση της Ρεντίνας μαζί με τους οικισμούς Γλαβανίτζα, Λιτόσελο και Τοπόλου».

Ο Βασίλης Σπανός στο Συνέδριο Φθιωτικής Ιστορίας, που έγινε στις 3-4 Σεπτεμβρίου 2001 στο «Συνεδριακό Κέντρο Κάστρο Λαμίας». με θέμα: «Οι οικισμοί της Φθιώτιδας στην πρόθεση της Ρεντίνας cα 1640- 19ος αιών» Στα πρακτικά μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Α/α 26. Θέρμα: «Απροσδιόριστος οικισμός. Αναφέρεται στο φ 159α με τους οικισμούς Γλαβανίτσα, Λιτόσιλο και Τοπόλου».

 «Στην Πρόθεση της Μονής της Ρεντίνας, αναφέρονται πολλοί οικισμοί του Φθιωτικού χώρου. Αρκετούς από αυτούς δεν μπορέσαμε να τους ταυτίσουμε. Ίσως συμβάλουν στη ταύτιση τους τοπικοί ερευνητές, που πιθανόν διαθέτουν και άλλες πηγές….»
«Από τους 92 οικισμούς οι 63 υπάρχουν και σήμερα, ενώ 29 είναι διαλυμένοι. Από τους 29, τους 17 τους χαρακτηρίζουμε απροσδιόριστους, καθώς δεν μπορέσαμε να τους ταυτίσουμε».
Πρόκειται για τους: Αλποχώρι, Άπουλας, Θέρμα, Καναπίτσα, Κρούμας, Λουκάδα, Γλαβανίτζα, Λιτόσελο και Τοπόλου, Νιχώρι, Μάραθος Μηλιά, Μπουρνάδου, Παλαιόκαστρο, Προφήτης Ηλίας, Ρωμαίικη Καρέα, Σελίσκα, και Τρεμούσα……»
Βέβαια, για τον προμνημονευθέντα οικισμό Σεπούντων, όπως και γι’ αυτός της Γλαβανίτσας, γνωρίζουμε ότι υπήρχαν περί το1830, αλλά αυτές είναι οι μοναδικές σαφείς αναφορές».
Από τα «Γενικά Αρχεία του Κράτους» κεφάλαιο «Εθνικά Κτήματα» της Μικτής Ελληνοτουρκικής Επιτροπής, βρεθήκαμε μπροστά σε  μεγάλο όγκο αλληλογραφίας για τα κτήματα  «Θέρμα».  Στην αρχή νομίσαμε ότι επρόκειτο για τα Θέρμα του Πλατύστομου και συγκεντρώθηκε αρκετή βιβλιογραφία. Αλλά ύστερα από ενδελεχή μελέτη των διαφόρων εγγράφων, διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για τα Θέρμα των Λουτρών Υπάτης. Ιδιοκτήτες ήταν Τούρκοι αξιωματούχοι, που τους τα πήρε με τη βία ο Αλή πασάς. Μετά την απελευθέρωση τα διεκδικούσαν: Χατζίσκος, Χατζηπέτρος κ.α.

Γλαβανίτσα ονομάζει το βουνό που βρίσκεται πάνω από τα Θέρμα και τα λουτρά Πλατύστομου.  Ο Ι. Βορτσέλας στο βιβλίο του «Φθιώτις Αθήνα 1907» στη σελίδα 39-44 μεταξύ άλλων γράφει:
«Από την οροσειρά της Όθρυς με την ονομασία Γλαβανίτσα (Λαβανίτσα ή Καραούλι, βουνά της Γούρας) εκκρίνονται και τα θερμά νερά των ιαματικών πηγών των Λουτρών Πλατύστομου ……….
……. Εκεί δε ένθα το λεκανοπέδιον τούτο διασχίζεται εις δύο υπό του από της υπερκείμενης Γαλβανίτσης2 καταρρέοντος ρύακος εκ Β προς Ν ρέοντος, και ουχί πολύ απέχοντος από της ρηθείσης θερμής πηγής, αναβρύει παρά την αριστεράν του ρύακος τούτου όχθην παρά τας ρίζας δύο βαθύσκιων και υψίκορφων πλατάνων η ψυχρά ιαματική του Πλατυστόμου πηγή»

Όπως είδαμε στο κεφάλαιο «Θέρμα» Η Λαβανίτσα, με τους άλλους δύο οικισμούς,  στις διάφορες αναφορές της πρόθεσης της Ρεντίνας για τους αφιερωτές της αρχικής γραφής του 1640 ci.  Οι οικισμοί αυτοί έχουν την αφετηρία τους, γύρω στον 15ο με 16ο αιώνα ή και παλαιοτέρα. Αναφέρονται μαζί, διότι βρίσκονται στον ίδιο χώρο της Γιαννιτσούς. Επίσης, από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και τα «Φθιωτικά Χρονικά Λαμία 2006», ο Γ. Δημητρίου για τη Λαβανίτσα, μας πληροφορεί, ότι:

Α/α 125: Γλαβανίτσα φθ: Διαλυμένος οικισμός Β. του Πλατύστομου που υπήρχε μέχρι το 1834. Βρισκόταν στην περιοχή ανάμεσα σε Τσούκα- Πλατύστομου και Ν. Γιαννιτσού. Αναφέρεται στην πρόθεση της Ρεντίνας.

«Α/α 372 Νέα Γιαννιτσού Φθ:(Γιαννιτσώτικα Καλύβια) Λέγεται και «Γιαννιτσού ή Γιαννίτσι». Πολλοί την ταυτίζουν με την Γκλαβανίτζα».
Για το ίδιο παραπάνω οικισμό τα «Πρακτικά του Συνεδρίου Φθιωτικής Ιστορίας», ο Βασίλη Σπανος με Θέμα, «Οι οικισμοί της Φθιώτιδας στην πρόθεση της Ρεντίνας cα 1640- 19ος αιών» αναφέρει:

Α/α 16 «Γλαβανίτσα. Διαλυμένος οικισμός, βορείως του Πλατυστόμου. Αναφέρεται στην πρόθεση της Ρεντίνας στα φ.159-169α μαζί με το Λιτόσιλο Θέρμα και Τοπόλου. Στα φ. 160β-166β υπάρχουν γραφές μεταγενέστερες της πρώτης. Η Γλαβανίτσα υπήρχε μέχρι το 1830».

Ο Πουκεβίλ ( Γάλλος Πρόξενος στον Αλή Πασά στα Γιάννενα, που περιόδευσε την Ελλάδα κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, άφησε σημαντικό έργο). Στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» τόμος «Στερεά Ελλάδα Αττική-Κόρινθος» και στη σελίδα 82 του κτηματολογίου της περιφέρειας Πατρατζίκ(Υπάτη) στο Κεφ iv Πολιτοχώρια, αναφέρει πολλά χωριά της περιοχής όπως: «Ασβέστη με 20 σπίτια, Τσούκα με 80 σπίτια, το Γιανούτσι (Γιαννιτσού) με 300 σπίτια, και την Λαβανίτσα με 10 σπίτια. «Ο Πουκεβίλ την τοποθετεί ως «Λαβανίτσα» στο τμήμα «Πολιτοχώρια» του κτηματολογίου Πατρατζίκ με 10 σπίτια.

Το ότι ο Πουκεβίλ, αναφέρει τη Λαβανίτσα μαζί με άλλα χωριά, στα πολιτοχώρια και όχι στα βλαχοχώρια με νομαδική σύσταση, ανατρέπει την άποψη της μετανάστευσης και ενισχύει την άποψη, ότι οι κάτοικοι της περιοχής είναι γηγενής, αυτόχθονες, παρόλο που οι ανάγκες των ζωντανών τους, τους ανάγκαζαν να περιπλανώνται μέσα στα βουνά.

Επίσης, ένα αχρονολόγητο έγγραφο των Γενικών Αρχείων του Κράτους «Εθνικά Κτήματα» «Αυτοτελή της Μικτής Ελληνοτουρκικής Επιτροπής των Οθωμανικών κτημάτων» του  Φ. 72 , το Γ.Α.Κ 58 και 58^α ,  για το οποίο θα μιλήσουμε και πιο κάτω. Για τη Λαβανίτσα μεταξύ άλλων αναφέρει: «Πλατύστομο στρέμματα 19.672, Π: 756 εξ ών 340 ποτιστικά καλής ποιότητος. Γλαβανίτζα από στρεμ. 4750, δάσος από άγρια δένδρα, .. έχει ύδωρ ικανόν εις θέσιν υψηλίν εκ του οποίου ποτίζεται ικανή γη, έχει και άλλα διάφορα ύδατατα, τα  λειβάδια του χωρητικότις περίπου ζώων μικρών: 7 χιλ προβ. και 2 χιλ. αίγες και 200 χονδρά ζώα..»

Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές συγχέουν τη Λαβανίτσα ή Γλαβανίτσα, με τα Γιαννιτσώτικά Καλύβια, ή ακόμα και με τη Ν. Γιαννιτσού, γιατί η Γλαβανίτσα ή Λαβανίτσα, ήταν ένας από τους πιο μεγάλους προεπαναστατικούς οικισμούς στο χώρο, ο οποίος μετά την απελευθέρωση μαζί με τους άλλους προεπαναστατικούς και νέους οικισμούς, όπως τονίσθηκε, αποτέλεσαν τα Γιαννιώτικα Καλύβια. Είχε 3 εφημέριους με πολλές τελέσεις γάμων, ως Γλαβανίτσα, η Γιαννιτσώτικα Καλύβια.

«Το χωριό Γκλαβανίτσα λεγόταν και Γιαννιτσώτικά Καλύβια, είχε τρείς εφημερίους. Γράφει ο κώδικας: «Όμοιον τούτου εδόθη προς τους πρεσβυτέρους Σακελλάριον Αντώνιον (το σωστό Αντωνίου Σακελλάριον), Κωνσταντίνου, Αθανασίου Ιωάννου και Ιωάννην Κωνσταντίνου δια την ενορίαν Γκλαβενίτζαν ήτοι Ν. Γιαννιτσού» 28 αριθ. πρωτοκόλλου 858/31 Δεκεμβρίου 1834. Πηγή: Δημ. Νάτσιος «Φθιωτικά Χρονικά» 1997 σελίδα 52. αριθμό 14

Του ιδίου στη σελίδα 60 στα ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ αναφέρει: …… «Τα πολυπληθή χωριά όπου διορίζονται πλείονες εφημέριοι, δεν χωρίζονται σε τομείς, αλλά στην ίδια ενορία διορίζονται περισσότεροι από ένας ιερείς, μεταξύ τους γίνεται καταμερισμός των οικογενειών των ενοριτών»

Στο υπό αριθμό 2015/18/6/1850 Συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Λαμίας, Χατσίσκου. περί υπενοικιάσεως δημοσίων προσόδων, μεταξύ άλλων αναφέρει: .. «……Ενεφανισθέντες αφ’ ενός ο Δημήτριος Μακρής, έμπορος, κάτοικος Λαμίας και αφ’ ετέρου οι Γεώργιος Τσιάκας και Κώστας Κούτσικος, γεωργοϊδιοκτήται, κάτοικοι του χωρίου Γιαννιτσούς του δήμου Μακρακώμης,…….. ενοικιαστήριον του οικονομικού εφόρου Φθιώτιδας, το οποίον προσαρτάται εν τω παρόντι, τας εφεδρίας δημοσίων προσόδων των χωρίων Πλατυστόμου και Γιαννιτσούς με Λαβανίτσα, υποενοικιάζει αυτάς εις τους Γεώργιον Τσιάκα και Κώστα Κούτσικου μετά αυτά δικαιώματα και υποχρεώσεις…….»
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται πως η Λαβανίτσα, με τις στάνες της εξακολουθούσε να έχει ξεχωριστούς προσόδους για το δημόσιο ταμείο, μέχρι την παραπάνω ημερομηνία.

Τοπόλ ή Τοπόλου (παλιοχώρι).

Το Τοπόλου όπως διαβάσαμε και στους προηγούμενους οικισμούς, αναφέρεται συχνά στα φύλλα της πρόθεσης της Ρεντίνας ως αναπόσπαστο κομμάτι των δυο οικισμών: Λαβανίτσας, Θέρμα, κείμενο στα χωριά, αριστερά του Σπερχειού ποταμού. Δεν γνωρίζουμε πότε δημιουργήθηκε και πότε διαλύθηκε
Υπάρχουν πολλές αρχειακές αναφορές που το εντάσσουν στους προεπαναστατικούς (13ος -20ος αι.) οικισμούς. Όπως περιγράφεται πιο κάτω, πιθανολογείται ότι βρισκόταν στο ημερινό Τοπωνύμιο, Τοπόλ, εξ ου και το Τοπολιόρεμα, ή να ήταν ο οικισμός περί του εξωκκλησιού της Αγίας Τριάδας, τα λεγόμενα «Καλύβια»

Στα «Φθιωτικά Χρονικά» Λαμία 2006, σύμφωνα με τον Γιώργο Δημητρίου, ερευνητή ιστορικών θεμάτων στο πόνημά του «Πόλεις , κωμοπόλεις, χωριά και οικισμοί στη Φθιώτιδα (13ος -20ος αι.), για τον οικισμό αυτόν στη σελίδα 62 με αύξοντα αριθμό 542, αναφέρονται τα εξής:
«Τοπόλου Φθιωτικός .Απροσδιόριστος διαλυμένος οικισμός. Αναφέρεται στην πρόθεση της Ρεντίνας μαζί με τους οικισμούς Θέρμα, Γλαβανίτσα και Λιτόσελο».
«Α/α 89 Τοπόλο, απροσδιόριστος οικισμός. Αναφέρεται στα φ 159α με
τους οικισμούς Θέρμα( Θέρμα Υπάτης), Τρεμούσα, Σεπούντων, Στυλίδα και Αχλάδι»

Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Εθνικά Κτήματα «Αυτοτελή της Μικτής Ελληνοτουρκικής Επιτροπής των Οθωμανικών κτημάτων» και μέσα από τον  Φ 72 , το Γ.Α.Κ 58 και 58^α , το ίδιο παραπάνω αναφερόμενο, αχρονολόγητο έγγραφο, το οποίο στέλνεται από γεωμέτρη της περιοχής προς την Ελληνική Κυβέρνηση.  Αναφέρεται σε τοπωνυμικές  ονομασίες και απροσδιόριστους προεπαναστατικούς οικισμούς, οι οποίοι υπάρχουν ή  υπήρχαν στο ημικύκλιο, πρανές της Όθρυς, των χωριών: Παληουργιού, Γραμμένης Ράχης, Αρχανιού,  Πλατύστομου, Γιαννιτσούς , Κέχρινο Λιθάρι, Λαβανίτσας, και αφού αφήνει  αριστερά την  Τσούκα, … καταλήγει εις την κορυφή της ακροπόλεως, μακρά  κόμης   και στη Μάκρυση  που ήταν τουρκικές ιδιοκτησίες, ή είχε τις επικαρπίες, κυρίως ο Νουμέν αγάς.

Στη σελίδα 2 αυτού του εγγράφου, το Τοπολ αναφέρεται ως Παλιοχώρι Τοπόλου, το οποίο ο συντάκτης της επιστολής, το τοποθετεί, μετά τα κοινά σύνορα των τριών χωριών: Πλατύστομου-Γιαννιτσούς- Αρχανιού … και εκείθεν του ρέματος του παπά; (ίσως την Ποταμιά[3] ή το Σαπόρεμα), σχεδόν στο μέσον του δρόμου Πλατύστομου προς Γιαννιτσού. Στη συνέχεια αναφέρει: εκείθεν του οικισμού Τοπόλου, είναι το Κέχρινο Λιθάρι συνεχίζοντας την περιγραφή του μέχρι την κορυφογραμμή, φθάνει δυτικά και αναφέρεται στο λιβάδι της ….Λαβανίτσας…

Από την ίδια παραπάνω πηγή Φ.78-79 Γ.Α.Κ 059 Αυτοτελή Εθνικα κτήματα, της ίδιας παραπάνω Επιτροπής. Το έγγραφο αυτό είναι κατάλογος με 31 χωριά και οικισμούς των επαρχιών Ζητουνίου και Ν. Πατρών. Τοποθετεί τον οικισμό Τοπόλ στην αριστερή όχθη του Σπερχειού αμέσως μετά το Πλατύστομο, τα Αχούρια Πλατύστομου, την Γλαβανίτσα, και το Αρχάνι, το Μαυραλή και τα αναφέρει όλα ως ιδιοκτησία του Νουμέν αγά. Στις παρατηρήσεις του καταλόγου αναφέρει, ότι, «τα κτήματα του Τοπόλου και Γλαβανίτσας, καλλιεργούνται από τους Γιαννιτσώτες του Δήμου Μακρακώμης.

      Καλύβια Αγίας Τριάδας- Καστρί ή Καστριά ή Πυργάκι,

Ο Γιάννης Ντρούκας του Γεωργίου που διατέλεσε πρόεδρος του Συλλόγου Γιαννιτσωτών στην Αθήνα, επί πολλά χρόνια, σε μια επιστολή του στις 28-9-1990 προς τον Κώστα Πρεμέτη του Βασ, επίσης πρόεδρο του Συλλόγου, για τα Καλύβια, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Κατά τους χρόνους της τουρκοκρατίας πολλοί Έλληνες για να αποφύγουν τις κακοποιήσεις κ.τ.λ κατέφυγαν σε ορεινές και απόμερες περιοχές… Το 1600 και μετά μερικές οικογένειες προσέφυγαν και εγκαταστάθηκαν στο χωριό της Π. Γιαννιτσούς, που νομίζω τότε είχε άλλο όνομα. Η περιοχή δεν ήταν κατάλληλη και εύφορος για να τους προσφέρει τα απαραίτητα. Για το λόγο αυτό πολλοί προσέφυγαν στην περιοχή Καλύβια, της Ν. Γιαννιτσούς, εκεί άρχισαν να κτίζουν σπίτια, καλύβες και γι’ αυτό η περιοχή ονομάστηκε Καλύβια. Έκτισαν την Εκκλησία της Αγίας Τριάδας και στο Ντοπολιόρεμα (Τοπολιόρεμα) νερόμυλο για το άλεσμα σιταριού κ.τ.λ.

Για τον οικισμό αυτό, στην περιοχή Χούχου, δεν υπάρχουν αρχειακές εγγραφές, όπως έχουμε για τους άλλους τρεις που προηγήθηκαν, που αναφέρονται στην πρόθεση της Ρεντίνας. Οι μόνες μαρτυρίες που έχουμε είναι: Τα απομεινάρια συστάδων κατεστραμμένων οικιών, το υπάρχον εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, χωρίς ημερομηνία ανέγερσης και η τοπική ιστορία. Εκτός, εάν, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (1600 ci), είχε την ονομασία, Τοπόλ ή Τοπόλου και δεν μπορούμε μετά  βεβαιότητας να τον ταυτίσουμε. Ίσως οι νεώτεροι ερευνητές να αντλήσουν περισσότερες πληροφορίες.

Το 1843, προκηρύσσονται οι πρώτες επίσημες εκλογές της ελληνικής επικράτειας, για την παραχώρηση συντάγματος. Με βάση το νόμο, οι αρχές των πόλεων και χωριών, όφειλαν να καταρτίσουν κατάλογο ατόμων, που είχαν δικαίωμα ψήφου και να εκλέξουν τους αντιπροσώπους-πληρεξουσίους τους, που θα έπαιρναν μέρος στην Εθνοσυνέλευση, για την εκλογή συντακτικής επιτροπής του παραχωρηθέντος συντάγματος, από τον Όθωνα, ύστερα από το κίνημα του Καλλέργη..

Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο, ο Ζάχος Κουτσολέλος που ήταν ο παρέδρους του χωριού κατά τον νόμο. Συστήνει μια επιτροπή από τους γεροντότερους και παρουσία του ιερέα Αντωνίου Σακελλάριο, συντάσσει τον κατάλογο από 109 ονόματα που είχαν το δικαίωμα ψήφου στο χωριό. Όμως 69 από αυτούς διαφώνησαν με τον πάρεδρο ( πολιτικοί λόγοι) και έχοντας δική τους πλειοψηφία, όρισαν για ιερέα τον παπά Κώστα από το χωριό, και τον  Γ Καραγκούνη πάρεδρο από το Καστρί, να συντάξουν τον κατάλογο και να προεδρεύσει της Συνέλευσης, της πλειοψηφίας  των 69 Πηγή: ΓΑΚ 18 Φ. 47 «Εκλογικά Συλλογής Λαδά». Περισσότερα:  «Εκλογικά 1843»

Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Λαμίας( ΓΑΚΛαμίας) και την πληθώρα των ψηφιακών συμβολαίων που συλλέξαμε με τη Βοήθεια της Διευθύντριας Σοφίας Βακιρτζιδέλη και του Γιώργου Δημητρίου, ερευνητού και δημοσιογράφου, μελετώντας τα σήμερα, μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι στην περιοχή των Καλυβίων, Χούχου και Βρομόθερμα, υπήρχαν αμπελώνες πολλών στρεμμάτων. Ενδεικτικά αναφέρω κάποια ονόματα από κάποιες αγοραπωλησίες που έγιναν από το 1843: Μουρτάτης Ιωάννης, Δημητρίου Αγορίτσα, Αντώνης Κομίου, Βλαχογιάννης, Αθαν  Ντούνη, Ιωάννης Μυλωνάς, Ρίζος Ντουόμος, Γεώργιος Νικολάου, Ιωάννης Μπακαλώνης

Στις μέρες μας κυκλοφορούσε έντονη η φήμη ότι το χωριό ονομάζονταν και «Κούνιες». Σήμερα η θέση αυτή, είναι απλά ένα ακόμη τοπωνύμιο, στις ανατολικές παρυφές του σημερινού χωριού, με τα υπάρχοντα λιγοστά σπίτια, αλλά και το εικόνισμα εκεί, του οποίου η ύπαρξή του, ταυτίζεται με το χωριό. Όμοια υπάρχουν δυο ακόμη στις εισόδους- εξόδους όπως: ένα στον Προφήτη Ηλία και το άλλο στου διακονιάρη την πουρνάρα .

Πιθανολογείται ότι, ένα μεγάλο μέρος από τους Γιαννιτσώτες (παλαιά) που αποφάσισαν να μεταναστεύσουν προς το ελληνικό χώρο της Γιαννιτσούς, (δηλαδή κοντά στα κτήματά τους) να εγκαταστάθηκε στην τοποθεσία Κούνιες και εκεί να χτίστηκαν οι πρώτες πρόχειρες καλύβες. Ταυτόχρονα έκτισαν και την πρώτη τους εκκλησία στο όνομα (του Σωτήρος) της «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος», η οποία όπως διαβάσαμε σε άλλο κεφάλαιο, διατηρήθηκε μέχρι τα πρώτα χρόνια του 1850.
Μια άλλη πιθανότητα, που συγκλίνει με τα παραπάνω είναι και ο παλιόμυλος που υπάρχει μέχρι σήμερα. (αναφέρεται και από το Γιάννη Ντρούκα και αρδεύονταν από το Τοπολιόρεμα). Για τον οποίο η τοπική παράδοση αναφέρει ως πρώτο μυλωνά σε αυτόν μετά την επανάσταση, τον Απ. Δημόπουλος (Βούλγαρο)
Δεν αποκλείεται, ο μύλος αυτός να ήταν προεπαναστατικός και να εξυπηρετούσε τις αλεστικές ανάγκες των κατοίκων, του παλαιοχωρίου Τοπόλου ή τα Καλύβια της Αγίας Τριάδας και τις Κούνιες.

Για πολλούς ερευνητές, ο προεπαναστατικός οικισμός Καναπίτζα φέρεται ως απροσδιόριστος. Δεν ανήκει στη Γιαννιτσού.
Από την μελέτη των διαφόρων Γ.Α.Κ 93 φ 71 για το ιδιοκτησιακό προσδιορίζεται μάλλον κοντά στο Αρχάνι και στα σύνορα των τριών χωριών Πλατύστομο, Γιαννιτσούς και Αρχανιού.
Επίσης στην κατανομή των λιβαδιών, ο Ζουλούμης φέρεται να αγόρασε σχεδόν τα μισό Αρχάνι. Και με έγγραφό του, προς τον οικονομικό έφορο Φθιώτιδος ζητά να του παραχωρηθεί και το λιβάδι «Καναπίτζα» για να τοποθετήσει τα ποίμνιά του «Πηγή Εθνικά Κτήματα» φ.2845΅

                Συνοικισμός Γιαννιτσωτών στο Πλατύστομο
Από το παραπάνω έγγραφο που επισυνάπτεται προκύπτει ότι σε προγενέστερο χρόνο, οι Γιαννιτσώτες που εγκαταστάθηκαν στο Πλατύστομο, ζήτησαν από την Βασιλική Γραμματεία επί των Οικονομικών  να ιδρύσουν Γιαννιτσώτικο συνοικισμό στο Πλατύστομο.Το έγγραφο αναφέρει:

«Θυρ 21/φακ 8
Αριθ. πρωτ. 35824/
ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Εν Αθήναις16/10βρίου 1841
Η Επί των Οικονομικών Γραμματεία της Επικράτειας.
Επί τη αναφορά της Οικονομικής εφορείας Φθιώτιδος
Από 8 10βρίου 1841
Διευθύνεται επί των Εσωτερικών Γραμματεία και παρακαλούμε να λάβη υπόψιν την παρούσα και μας κοινοποιήσει την γνώμην της επί τη αιτήσει των αναφερομένων

υπό αρθ.1523 εκ Λαμίας
Περί συνοικισμού των κατοίκων
Γιαννιτσούς στο χωριό Πλατύστομο

Από τα έγγραφα των εκλογών του 1843 που βρίσκονται στα χέρια μας 40 Γιαννιτσώτες (περίπου), που είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στο Πλατύστομο, συγκρότησαν δική τους ομάδα για να εκλέξουν τους δικούς τους εκλογείς ή εκλογέα για την εκλογή πληρεξουσίων για την τοπική εθνοσυνέλευση για την εκλογή συντακτικής επιτροπής του Συντάγματος. Ακολούθησαν την ίδια  διαδικασία που ανααφέρεται στα εκλογικά του 1843 και έδωσαν όρκο στον ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου του Πλατύστομου

Στο τέλος μπορείτε να δείτε το σχετικό έγγραφο σε ψηφιακή μορφή.

ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ

Όπως διαβάσαμε πιο πάνω η πρώτη ονομασία του του χωριού, από  20 Απριλίου 1835, το χωριό  αναφέρεται ως «Γιαννιτσώτικα Καλύβια», προσαρτάται στο Δήμο Μακρακώμης και μαζί με άλλα χωριά  αποτέλεσαν χωριστό Δήμο

Νεότερες Αρχειακές εγγραφές, για τη διοικητική εξέλιξη του χωριού:.

► 27 Ιουνίου 1841 ο οικισμός με το ΦΕΚ32Α/8-12- 1845 καταργείται και με το ίδιο παραπάνω ΦΕΚ ο οικισμός ως «Γιαννιτσού»  προσαρτάται στο Δήμο Μακρακώμης

► Με το ΦΕΚ261Α/31-8-1912 ο Οικισμός Γιαννιτσού, αποσπάται από το Δήμο Μακρακώμης και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Γιαννιτσούς. Με το ίδιο ΦΕΚ, ο οικισμός Ασβέστιον (Ασβέστης) αποσπάται από το Δήμο Μακρακώμης και προσαρτάται στην κοινότητα Γιαννιτσούς.

► Το Ασβέστιον (Ασβέστης) , με το ΦΕΚ244Α/4-12-1997, αποσπάται από τη Γιαννιτσούς και προσαρτάται στο Δήμο Μακρακώμης’

Η οργάνωση του κράτους μετά την απελευθέρωση από τους τούρκους και η εμπέδωση των συνόρων περί την κορυφογραμμή της Όθρυς, ξεκίνησε από τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος Καποδίστρια, με μια πληθώρα ανεκπλήρωτων Νομοσχεδίων .
Μετά του δολοφονία του, οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις που έπαιξαν ρόλο στη χάραξη των συνόρων, και κυρίως η Αγγλία και η Γαλλία, με αμέτοχη τη Ρωσική πλευρά, μας επέβαλλαν την Βασιλεία του Όθωνα το 1833.

Το Β.Δ. της 27/12/1833 (ΦΕΚ 3 Ναύπλιο 10 Ιανουαρίου 1834. «Περί συστάσεως Δήμων» «Μέρος Α: «Περί σχηματισμού και της διαιρέσεως των Δήμων» αποτέλεσε τον κύριο νόμο για την δημιουργία Δήμων ανά την Επικράτεια.
Το άρθρο 1 του παραπάνω Β.Δ, ορίζει ότι: «Όλον το Βασίλειον της Ελλάδος θέλει διαιρεθεί σε Δήμους, εκάστου δε Δήμου θέλει προσδιορισθεί η περιοχή. Εκτεταμένα δάση, έλη…… » Με τον ίδιο νόμο άρθρο 4 όριζε ότι «….παν χωρίον έχον τουλάχιστον 300 κατοίκους δύναται να σχηματίσει ιδίαν δημοτική αρχήν». Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο «χωριά που τα σπίτια τους ή τα καλύβια τους ή και οι μύλοι τους ήταν σε διάφορα σημεία κτισμένα, έπρεπε να ενωθούν μεταξύ τους σε δήμο». ( Ο νόμος αυτός υπήρξε ο καταλύτης που επέδρασε καθοριστικά στη συνένωση των οικισμών της Γιαννιτσούς στα επόμενα 15 χρόνια).

Ο Γιάννης Ντρούκας του Χρήστου έγραψε:
«Μετά την επανάσταση του 1821 και την απώθηση του εχθρού πέραν των συνόρων της Φθιώτιδας, πολλοί από τα Καλύβια και την παλαιά Γιαννιτσού (νεοεισερχόμενοι με τη συνθήκη), ύστερα από πολλές συζητήσεις και σκέψεις, έκριναν ως καλύτερη τοποθεσία για εγκατάσταση το χώρο του σημερινού χωριού μας που είναι το σταυροδρόμι προς Ασβέστη, Παλαιά Γιαννιτσού, Ρεντίνα, Τσούκα και είχε πρόσβαση προς την τότε Βαρυμπόπη- σημερινή Μακρακώμη και πολλά άλλα πλεονεκτήματα για την εξυπηρέτηση τους. Στην αρχή κτίζανε μονώροφα πέτρινα σπίτια και σήμερα τα διατηρούμενα διώροφα. Με την αύξηση των κατοίκων έγιναν δρόμοι, ανοίχτηκαν πηγάδια για ύδρευση, Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και πολλά άλλα έργα. Ο Νερόμυλος στη Ρούζια-στο Ρέμα που διασχίζει τα σύνορα Γιαννιτσούς-Ασβέστη, έγινε με λεπτά της Εκκλησίας, που τον ενοικίαζε στους μυλωνάδες, γιατί ο υπάρχον δεν λειτουργούσε από έλλειψη νερού.
Το 1920 περίπου ο πληθυσμός ξεπέρασε τις 2000 κατοίκους. Το 1925 περίπου, οι κάτοικοι με προσωπική εργασία μετέτρεψαν τον πεζόδρομο προς Πλατύστομο σε δημόσιο δρόμο».

Το χωριό, μετά τη χάραξη των συνόρων είτε ως Γιαννιώτικα Καλύβια, είτε ως Γιαννιτσού, ήταν το ακροτελεύτιο τμήμα της Ελληνικής επικράτειας. Ήταν τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μέχρι το 1881.

Το χωριό Ν. Γιαννιτσού, βρίσκεται στα πρανή της Όθρυς ή Γούρας ή Γκούρας. Είναι στη βορειοδυτική πλευρά της Στερεάς Ελλάδας, και επτά περίπου χιλιόμετρα από την Μακρακώμη.
Σήμερα έχει περίπου 500 κατοίκους. Είναι σε υψόμετρο 430 μ.

Έχει έκταση, όπως αναφέρεται στην εγκυκλοπαίδεια του Χ. Πάτση 38 χλμ2 από τα οποία τα 7,6 τ.χλμ αποτελούν καλλιεργήσιμης γης , 16 τ.χλμ δασικής έκτασης και 11,5 τ. χλμ βοσκοτόπια.
Η έκταση της Γιαννιτσούς περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος από τα πρανή της Όθρυς που ατενίζουν τον Φθιωτικό κάμπο του Σπερχειού.
Είναι κτισμένο σε περίοπτη θέση με νότιο προσανατολισμό προς τον κάμπο. Είναι πάνω σε μια από τις πολλές κορυφογραμμές, που έχει την αφετηρία της την Π. Γιαννιτσού, η οποία δημιουργείται μέσα από τις βαθιές αλλά και δύσβατες χαράδρες της Όθρυς που σχηματίζεται μεταξύ των ρεμάτων της Μακάρεβο, Τοπολιόρεμα και Ποταμιά.
Βρίσκεται κτισμένο στο χαμήλωμα αυτής της κορυφογραμμής σε περίοπτη θέση 430 μ. υψόμετρο από τη θάλασσα, σχεδόν στο απολήγουν κούτελό της.
Είναι προσήλιο και λούζεται κυριολεκτικά στο ήλιο από την ανατολή έως την δύση. Το κλίμα του είναι εύκρατο, ξηρό και υγιεινό, ιδεώδες για θερινή κατοικία.

Από αυτό το Αγνάντιο ή Καραούλι, από τα περήφανα και αιματοβαμμένα υψώματα της Όθρυς, ο επισκέπτης καθηλωμένος, μπροστά στις καλλονές της ελληνικής γης, ατενίζει τον καταπράσινο Φθιωτικό κάμπο.
Προς διαπίστωση αυτών, δεν έχετε παρά να ανηφορίσετε προς τη Γιαννιτσού και μέχρι το εκκλησάκι του προφήτου Ηλία, ή το ύψωμα της Τούρλας ακόμα καλλίτερα, «για να απολαύσετε θέα «μεγαλόπρεπη και μαγευτική του κάμπου, με τον παραρρέοντα Σπερχειό και τα παρακείμενα δάση της Οίτης, τον αναπεπταμένο και ευρύ ορίζοντα, στεφανωμένος από τις οροσειρές της Οίτης, του Τυμφρηστού, της Όθρυς και τη γαλάζια θάλασσα του Μαλιακού κόλπου».Ι.Βορτσέλας
Αλλά και σε όποια θέση του χωριού και αν μείνετε, η θέα προς τον κάμπο θα είναι μαγευτική και εξαίσια.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, η Γιαννιτσού ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Γιαννιτσούς, του πρώην Δήμου ΜΑΚΡΑΚΩΜΗΣ του Νομού ΦΘΙΩΤΙΔΟΣ.

Η Γιαννιτσού  ως Τοπική Κοινότητα με την οναμασία “Γιαννιτσού”, με τον “Καλλικρατικό” Νόμο, ανήκει στον δήμο ΜΑΚΡΑΚΩΜΗΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, και σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του παραπάνω Νόμου, με έδρα το Δήμο  Σπερχειάδας, που ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας. Η Γιαννιτσού έχει υψόμετρο 422 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 38,9921534337 και γεωγραφικό μήκος 22,1100228883.

Όρια της Γιαννιτσούς
Τα όρια του χωριού Ανατολάς με τον Ασβέστη κοντά στη Ρούζια κάτω από την Καράπα ή Καρβουνιάρης Συκά-Πλατανορεμα, Αρχάνι, Αρχανόρεμα.
Νότια με το Πλατύστομο-Λουτρά και Τσούκα στα Αρβάλωνα .
Δυτικά με το Ροβολιάρι,στα κάτω λιβάδια (οροπέδιο Καραούλι- Πυργάκι).
Βορειοδυτικά με τη Παλαιά Γιαννιτσού στην κορυφογραμμή που είναι οι παλιές Στρατώνες (καζάρμες).
Προς βορρά με Ασβεστιώτικο (καραούλι), Κοκκάλια Παλιασβέστη, και Πλατανόρεμα που αρχίζει από τις Κρανιές.
Το Πλατανόρεμα είναι το φυσικό ορόσημο Γιαννιτσούς –Ασβέστη, εκτός από το κομμάτι της Ρούζιας που βρίσκεται εκείθεν του Πλατανορρέματος, διότι όπως θα δούμε η περιοχή του Συκά ανήκει μεν στον Ασβέστη αλλά είναι περιοχή βακούφικη μοναστηριακή και ανήκει στο μοναστήρι της Μονής Αγάθωνος. (εκτός της Ρούζιας)

Συγκρίνοντας τα σημερινά όρια του χωριού με εκείνα που περιγράψαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο (Γιαννιώτικα Καλύβια ως κοινότητα.)βλέπουμε πως αυτά που αναφέρονται στα έγγραφα των ΓΑΚ το 1834, δεν διαφέρουν σε τίποτα με τα σημερινά.

Δημόσιες και Στρατιωτικές υπηρεσίες Γιαννιτσούς της περιόδου 1833-1881
Κοινοτικές αρχές
Η Γιαννιτσού όπως είδαμε παραπάνω Διοικητικά υπάγονταν στο Δήμο Μακρακώμης και με βάσει τον αριθμό των κατοίκων που είχαν δικαίωμα ψήφου, όπως θα δούμε και στο κεφάλαιο «Εκλογικά». Τα Εκλογικά είναι της συλλογής Λαδά και έχουμε εκλογικούς καταλόγους των πρώτων επίσημων εκλογών που έγιναν το 1843 και με βάση αυτό τον πληθυσμό το χωριό έβγαζε 3 παρέδρους. Πολλοί ισχυρίζονται ότι επί Καποδίστρια έγιναν οι πρώτες επίσημες εκλογές, αλλά κανείς από του ερευνητές μέχρι σήμερα δεν βρήκε τέτοια εκλογικά στοιχεία, ενώ ο νόμος που έγιναν οι παραπάνω εκλογές είναι νόμος καποδιστριακός.

Έχουμε μόνο τα  ονόματα των τότε παρέδρων: ήτοι Αναγνώστης Κουτσολέλος.
Από την εφημερίδα «Φάρος» της Όθρυος. φ 103/28/3/1858 Αναφέρει το Γεώργιο Σακελλαρίου ως ειδικό πάρεδρο του χωριού ο οποίος μαζί με τον Κωνσταντίνο Βαρβατάκη, Κώστα Σιόκη επίσης από Γιαννιτσού και το Δήμαρχο Μακρακώμης Καλαμάρα τους απενεμήθη δημόσιος Βασιλικός έπαινος «ως μετά ζήλου και προθυμίας προπαρασκευάσαντας και κατορθώσαντας την σύλληψιν των ληστών Β. Κουλούρη και Δημήτριον Κατσίμπα»
Ενώ στους επόμενους εκλογικούς καταλόγους, ήτοι: Του 1865 συναντάμε ως παρέδρους τον Ιωάννη Βαρβατάκη και στον κατάλογο του 1891 ξανά τον Γεώργιο Σακελλαρίου

Από τα Γ.Α.Κ 148 και 160 του φ 281 Αριστεία, οι: Ιωάννης Καλιτζαν (Καλτζαν), Κ. Καραγκούνης, Κ. Καρυαμπάς και ο Δημήτριος Κατσαδούρος, άπαντες  από τη Γιαννιτσού αναφέρονται στον κατάλογο ως Δημογέροντες, προύχοντες και αγωνιστές του χωριού, έλαβαν μέρος σε διάφορες μάχες σαν, επικεφαλής των συχωριανών, ανταμείφθηκαν με αργυρό αριστείο. Γενικά Αρχεία του Κράτους 13 Μαρτίου 1844.
                       Σχολείο στη Γιαννιτσού

Όπως διαβάσαμε και πιο πάνω, οι Τούρκοι αρνούνταν να αποδεχθούν τα ορισθέντα σύνορα που όριζε το πρωτόκολλο του Λονδίνου, παρά την υπογραφή του από την πλευρά τους.

Οι μάχες και οι επιδρομές των άτακτων κατά την κορυφογραμμή ήταν συχνές και βίαιες. Ποιος είχε το κουράγιο για σχολείο;εδώ και ποιος θα ήταν αυτός που θα το στελέχωνε, όταν προείχε το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας και της τιμής των κατοίκων αυτού του τόπου. Που να βρεθούν εκπαιδευτικοί, όταν αυτοί, ήταν οι μπροστάρηδες που παρακινούσαν τους νέους, όσους μπορούσαν να φέρουν, όπλα στον αγώνα για την τιμή και την ελευθερία;

Η Γιαννιτσού, όπως αναφέρεται και σε άλλα κεφάλαια, για 50 σχεδόν χρόνια (1832 1881) , ήταν μια από τις προφυλακές της περιοχής και ένα από τα πολλά περάσματα του στρατού, ληστών και πλιατσικολόγων προς την Θεσσαλία και τανάπαλιν. Δέχονταν καθημερινά ληστρικές επιθέσεις των εγχωρίων και όμορων τούρκων. Άλλωστε τα σχολεία (Σχολαρχεία) στις μεγάλες πόλεις άρχισαν να λειτουργούν επίσημα από το 1835

Τα δημοτικά σχολεία για τους μικρούς μαθητές πρέπει να οργανώθηκαν σε μεταγενέστερο χρόνο από το 1835, ή να λειτουργούσαν σε άλλους χώρους: Εκκλησιές, σπίτια, σκιερά μέρη, από εθελοντές εκπαιδευτές της ελληνικής γλώσσας.

Ερευνώντας τον Φάκελο 135 των Οθωνικών Αρχείων του Υπουργείου επί των Εσωτερικών το Γ.Α.Κ 103 είναι πίνακας που έχει σαν επικεφαλίδα:
«Πίνακας των κατά Νομούς εν ενεργεία Δημοτικών έργων εις όλη την τότε επικράτεια»
Σύμφωνα με τον πινάκα, που εκτενώς αναφέρεται στο κεφάλαιο εκπαίδευση, το σχολείο ξεκίνησε να χτίζεται το 1857 προϋπολογισμού δαπάνης 5000 δραχμών και σε κάποια φάση που βρίσκονταν στα τελειώματα των εσωτερικών χώρων, σταμάτησαν οι εργασίες από έλλειψη τεκτόνων.
Δεν βρέθηκε το διαβιβαστικό του παραπάνω αναφερομένου πίνακα και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την ημερομηνία κατά την οποία σταμάτησαν οι εσωτερικές εργασίες του.
Άλλωστε η περίοδος της μεγάλης ανοικοδόμησης του χωριού με τα πέτρινα σπίτια ξεκινάει από το1844 από ευρυτάνες κτίστες πέτρας, όπως είναι τα σπίτια γύρω από το παλιό σχολείο. Το1844 έχει χαραγμένο σε αγκωνάρι του λιθόκτιστου σπιτιού, το οποίο ανήκει στον Δ. Κυρίτση.

Πληθυσμιακή μεταβολή- Διοικητικές μεταβολές Γιαννιτσούς
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γιαννιτσού από την ίδρυσή της και για αρκετά χρόνια, ήταν το πολυπληθέστερο χωριό του Δήμου Μακρακώμης και διατηρούσε πάντα αστυνομικό τμήμα χωροφυλακής, που στεγάζονταν στο σπίτι του Π. Γιωτόπουλου.
Αντίθετα το 1810 όπως αναφέρεται και πιο πάνω, το χωριό ως Ν Γιαννιτσού δεν αναφέρεται στο βιβλίο του Πουκεβίλ* κατά την περιοδεία του στην Ελλάδα γιατί δεν υπήρχε. Ενώ κατά την παραπάνω χρονολογία αναφέρονται πολλά από τα γύρω χωριά με πληθυσμό όπως: Γιανσου (Παλαιά Γιαννιτσού) με 300 σπίτια, Ασβέστης,Τσούκα, Ροβολιάρι και η Λαβανίτσα  ως οικισμός είχε τότε 10 σπίτια και ως οικισμός διατηρήθηκε μέχρι και το 1830-1834, ίσως και μεταγενέστερα.
*Ο Πουκεβίλ ήταν Γάλλος πρόξενος στο Αλή πασά, περιόδευσε την Ελλάδα κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Άφησε μεγάλο ιστορικό  έργο, από τα σπάνια για την εποχή. με πληθώρα πληροφοριών.
Αναλυτική πληθυσμιακή εξέλιξη της Ν. Γιαννιτσούς μέσω των επαναλαμβανομένων απογραφών.
Ημερομηνία Κάτοικοι
Μάρτιος 1835 κάτοικοι 503
12/3/1861 κάτοικοι  578
15/4/1870 κάτοικοι 983
16/41889 κάτοικοι 919
6/10/1896 κάτοικοι 883
27/10/1907 κάτοικοι 945
19/12/1920 κάτοικοι 1098
16/5/1928 κάτοικοι 1063
16/10/1940 κάτοικοι 935
7/4/1951 κάτοικοι 763
12/3/1961 κάτοικοι 776
14/3/1971 κάτοικοι 629
1981κάτοικοι 523

Από το βιβλίο του Μ. Χουλιαράκη με τίτλο «Εξέλιξη Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος» Στατιστική, αναφέρει:
Ν. Γιαννιτσού. Το 1920 κάτοικοι 1098. Το 1928 κάτοικοι 1063. Το 1940 κάτοικοι 835, Το 1951 κάτοικοι 763, Το 1961 κάτοικοι 776. Το 1971 κάτοικοι 629 και το 1981 κάτοικοι 523.

Αξιοπερίεργο είναι το γεγονός, ότι, η Ν. Γιαννιτσού βάσει του πληθυσμού της, ως πολυπληθέστερο χωριό του δήμου Μακρακώμης δεν έκανε χρήση του νόμου 27/12/1833 (ΦΕΚ3-10/10/1834 όπου με βάση το άρθρο 4 που ο νόμος όριζε…. «Πάν χωρίον έχον τουλάχιστον 300 κατοίκους δύναται να σχηματίσει ιδίαν δημοτική αρχήν. Πιθανολογείται ότι ίσως τα διάσπαρτα καλύβια της περιοχής να επηρέασαν τις όποιες αποφάσεις των κατοίκων.
**Πηγή Δρακακάκη-Κούνδουρου .Πίνακες εξελίξεως της αρχικής συστάσεως Δήμων και κοινοτήτων (1834-1836) και μέχρι 1860.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι: Σύμφωνα το παραπάνω Β. Δ. 27/12/1833 (ΦΕΚ3-10/10/1834 του Όθωνα (σχέδιο νόμου Καποδίστρια). Η Ελλάδα διαιρείται σε 10 νομούς και 62 επαρχίες. Με μικρές μεταβολές ίσχυσε για 80 χρόνια. Η Γιαννιτσού ήταν κοινοτικό διαμέρισμα του δήμου Μακρακώμης.

Το 1912, όπως και πιο πάνω αναφέρεται, με το Νόμο ΔΝΖ΄30 Απριλίου και με το διάταγμα 29/8/1912 (Φ.Ε.Κ 261/1912 η Ν. Γιαννιτσού αποσπάται από το Δήμο Μακρακώμης και μαζί με το χωριό Ασβέστη αποτελεί ενιαία κοινότητα, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το 1932.

Το 1932 Το χωριό Ασβέστης, κάνοντας χρήση του διατάγματος 1/7/1932 που δημοσιεύεται στο ( Φ.Ε.Κ 220/!932), αποσπάται από τη Γιαννιτσού και ιδρύει την ομώνυμη κοινότητα.

Με το Ν.Δ 795/71 ΦΕΚ 1 τΑ απαλείφεται το πρώτο συνθετικό (Νέα) και το χωριό ονομάζεται, απλώς Γιαννιτσού.
Με το νόμο 1622/1986/ προεδρικό διάταγμα 51/1987, η Ελλάδα διαιρείται σε 13 περιφέρειες, ενώ ο Ν.

Το 1997 με τη νέα Διοικητική μεταρρύθμιση του Ν. 2539/1997 γνωστός ως πρόγραμμα «Καποδίστρια» η Ν. Γιαννιτσού ως Γιαννιτσού πλέον υπάγεται ως κοινοτικό Δ. Δ στο δήμο Μακρακώμης
Με τη νέα Διοικητική Μεταρρύθμιση του 2010, Νόμος 3852/7/6/2010 με την ονομασία «Καλλικράτης» η Γιαννιτσού παραμένει ως Κοινοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Μακρακώμης, οποίος διευρύνεται με έδρα την Μακρακώμη