Γδαρμένη Ράχη σήμερα Γραμμένη Αρχειακές εγγραφές
Ιστορικά δεδομένα μέσα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους
Περιγραφήτου χωριού, θέση και όρια του χωριού Γραμμένης. Ανακρίσεις, αγορά Εθνικών κτημάτων, προικοδοτήσεις Αγωνιστών -καταπατήσεις και επιστολή χωρικών προς τον Όθωνα.
Μετά την επικράτηση επανάστασης, αλλά και κατά τη διάρκεια αυτής, το αγροτικό ζήτημα πέρασε από πολλές φάσεις λόγω των πολλών αντιδράσεων, τόσο από τους κοτζαμπάσηδες που ήθελαν να πάρουν τη γη με ψίχουλα, όσο και από τους αγρότες ακτήμονες που ζητούσαν να τους παραχωρηθεί η γη τους πληρώνοντας στο κράτος με δόσεις. Άλλωστε στην Ελλάδα το αγροτικό ζήτημα μετά το 1827, αλλά και κατά τη διάρκεια της επανάστασης, έγινε αιτία πολλών επαναστατικών κινημάτων και εμφυλίων σπαραγμών. Οι αγωνιστές που έδωσαν τα πάντα στον αγώνα, δεν είχαν τη δύναμή, ούτε τη γνώση, αλλά ούτε την οργάνωση, ως ενιαίο κίνημα να τα βάλλουν με τους κοτζαμπάσηδες που είχαν ειδικά νιτερέσα με τους πασάδες και καραδοκούσαν, πώς να αρπάξουν όσα περισσότερα κτήματα. -Δηλαδή, δεν υπήρχε οργανωμένο κίνημα αγροτών όπως θα λέγαμε σήμερα, ήταν ασχημάτιστο ή καθ’ όλα άγνωστο για εκείνην την εποχή-. Αλλά και οι μεγάλοι Καπετάνιοι στην πλειονότητά τους, όπως διαπιστώνεται από την ογκώδη αλληλογραφία, δεν υπήρξαν λιγότερο άρπαγες.
Ο Γ. Κορδάτος για το ιδιοκτησιακό στα πρώτα χρόνια της επανάστασης αναφέρεται σε διάφορες αποφάσεις των πρώτων τοπικών Συνελεύσεων και Εθνοσυνελέυσεων μεταξύ των οποίων και
Η Νομική Διάταξις ( η Διοικητική Αρχή της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας) στις 15 Ν/βρη 1821 παραδέχεται (άρθρο ιε, κεφ, Γ΄) ότι τα κτήματα (των Τούρκων κλπ) «τίθενται υπό την Δεσποτίαν της όλης Επαρχίας» αλλά δεν επιτρέπεται στους προεστούς «υπό την επίσκεψιν των οποίων τελούν ούτε να εκποιηθεί τι εξ αυτών ούτε να δώση ενέχυρον» Μόνο (άρθρο ιθ ) επιτρέπεται «εις την Επαρχίαν να χαρίση γην εις Έλληνας είτε δι΄ αμοιβήν μεγάλων εκδουλεύσεων είτε επί συμφωνία εκχερσώσεως[1]
Αναγνώριζε ότι είναι δίκαιο και αναγκαίο οι αγωνιστές ανάλογα με το βαθμό, θα έπρεπε να λάβουν αμοιβή για τις εκδουλεύσεις τους προς την πατρίδα και αυτό δεν ήταν άλλο εκτός από την πατρώα γη.
Αλλά και ο Καποδίστριας, ως πρώτος Κυβερνήτης της νεοσύστατης χώρας 1828-1831, δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να μοιράσει τη γη στους ακτήμονες,παρά τις κατά καιρού υποσχέσεις, αλλά «….για να πάρει μαζί του τους Μαυρομιχαλαίους τους χάρισε το Λακοβούνι και άλλες ακόμη γαίας που με αυτές μπορούσαν να ζήσουν κάποιες χιλιάδες αγρότες….»[2] Το ίδιο έκανε και για πολλούς άλλους στην περιοχή της Φθιώτιδας, τους χάρισε εκτάσεις ή διευκολύνθηκαν στην αγορά εκτάσεων, άνθρωποι της απολύτου εμπιστοσύνης του: Δημολούλιας, Μπαλατσός, Ολύμπιος κ.ά, αλλά και έστελνε επιστολές σε φίλους του Ρώσσους ολιγάρχες για έλθουν να αγοράσουν πλούσια ποτιστική γη.
Όπως αναφέρθηκε και σε άλλο κεφάλαιο όλες οι ιδιοκτησίες των κατακτητών Εθνικοποιήθηκαν και κυρίως οι ιδιοκτησίες της εκείθε όχθης του ποταμού Σπερχειού που απελευθερώθηκε δια των ελληνικών όπλων, ενώ της εδώθε όχθης που περιλήφθηκαν στην Συνθήκη του Λονδίνου η Τουρκία τα παραχώρησε στην Ελλάδα έναντι αδρής αμοιβής και οι ιδιοκτήτες Οθωμανοί μπορούσαν να τα πωλήσουν.
Αρχειακές εγγραφές ιδιοκτησιών: Καταμέτρηση και περιγραφή ορίων Εθνικών Κτημάτων του χωρίου Γραμμένης (Γδαρμένης Ράχης)
Το παρακάτω έγγραφο είναι απόσπασμα, ενός αχρονολόγητου εγγράφου το οποίο αναφέρεται στην περιγραφή των εκτάσεων τριών χωριών, Πλατύστομου, Γραμμένης, Γιαννιτσούς με Λαβανίτσα
«Γραμμένη Ράχη: εμβαδόν στρέμματα 9747 εμπεριέχει μικρά δάση και οικοδομές προς την αριστερή όχθη του Σπερχειού». Στη συνέχεια για τη Γραμμένη, αναφέρεται στους Τούρκους ιδιοκτήτες του Σελίχ Μπέη, του Αλή πασά και τινός Αχμέτ Τσάμη, αλλά και τι κατέχει ο καθένας και ποια δικαιώματα έχει σε κάθε λιβάδι ή κτήμα.
Η τρίτη σελίδα που αναγράφεται με αριθμό Γ.Α.Κ 58α, αναφέρεται αναλυτικά ξανά στα κτήματα της Γραμμένης, αναφέρει:
«Γραμμένη Ράχην, τα σύνορα αυτής αρχίζουν από το πλησίον του Εβραιοκάστρου ρουματικώς εις την ράχην του λειβαδίου ψηλοράχι και μέχρι των παλαιοκα ρούτων (δυσανάγνωστες λέξεις) μέχρι του Σαπουρούματος και εκείθεν εις το άλλο ρούμα( ρέμα) και συναντάμε το όριον του παλαιοχωρίου Μαράθι λεγόμενον, και διά ενός ρούματος προχωρεί εις τα λιθάρια του Τσιαμπαρδώνη, εκείθεν εις το ρούμα όπως διαχωρίζονται τα σύνορα Μαράθι, Κουριόβου (Κούρνοβου), και Γρανμμένης Ράχης- Εκείθεν διά ρούματος Ινοί; έως το ρούμα του Κουρνόβου, (δρεμάτι λεγόμενο) και διά τινός ρούματος ανηφορικά μέχρι των κορυφών του λειβαδίου Αμυγδαλέα, και περνόντας δεξιά από το λειβάδι Αρχανάκι λεγόμενον, προχωράμε εις το ρούμα όπου λήγει το σύνορο Αμυγδαλιά. Εκείθεν κατά δυσμάς το χωρίον Αρχάνι, μένει εις δεξιά, και διά της ράχης του Παλαιοχωρίου Μαυραλή προχωρεί εις την Γκοριτσά (αγριοαπηδιά) και ανεβαίνοντας την αλλην ράχην ((δυσανάγνωστη λέξη) κατεβαίνει εις την θέσιν Κελανίτζα μέχρι την άκραν του ποταμού, και διά της όχθης του ποταμού φθάνει εις το ειρημένον άκρον σύνορον.
Αι γαίαι του Χωρίου …………..εις διάφορα τεμάχια»
Το έγγραφο αυτό, πέραν της σπουδαιότητας με τις περιγραφές την συνόρων των και τις τοπωνυμικές ονομασίες των παραπάνω οικισμών, μας δίνει πρόσθετες πληροφορίες για πέντε διαλυμένους προεπαναστατικούς οικισμούς, όπως: Τοπόλου (Γιαννιτσού), Αχούρια (Πλατύστομο), Μαράθι(Γραμμένη) Μαυραλή (σύνορο Γραμμένης Αρχανι) Καναπίτσα στο (Αρχάνι)
Γραμμένη-Παλιούρι
Ο Έπαρχος Φθιώτιδος, εν όψει της αγοράς Οθωμανικών κτημάτων, έκρινε σκόπιμο με βάση τον το Νόμο της ελληνοοθωμανικής επιτροπής να μεταβεί επί τόπου και να καλέσει σε εξέταση ανθρώπους γνώστες των συνόρων και των ιδιοκτητών Οθωμανικών κτημάτων.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δύο από τις πολλές ανακρίσεις που υπάρχουν και τις οποίες παραθέτουμε αμέσως μετά. Είναι οι ανακρίσεις που πραγματοποίησε ο Έπαρχος Φθιώτιδος και ο Βασιλικός οικονομικός έφορος της περιοχής για τα χωριά Παλιούρι και Γραμμένη. Εξετάστηκε ο πάρεδρος του χωριού Γραμμένης Δημήτριος Δελημάρης για να περιγράψει τα όρια των χωριών με τα όρια των Οθωμανικών ιδιοκτησιών, αφού του κάθε χωριού τα κτήματα του ανήκαν σε έναν, δύο ή και τρεις Οθωμανούς ή ακόμα και στο δημόσιο- «Ιμπλιάκια». Η περιγραφή των ιδιοκτησιών και των ορίων τους, γινόταν με τις αναφορές στα διάφορα τοπωνύμια, ρέματα, ράχες και άλλα. Το όνομα και το επώνυμο του ιδιοκτήτη. Επίσης η περιγραφή περιλάμβανε τα λιβάδια, τα σπίτια, τα αλώνια, τους μύλους, τα δέντρα, τις συκαμινιές κ. ά ήτοι:
[Αυθημερόν
Με το χωρίον Παλιούρι
Εν Λαμία τη 23 Μαρτίου1834 κατά την υπ’ αριθ. διαταγήν του επάρχου Φθιώτιδας οι κάτοικοι του χωρίου Γδαρμένη Ράχη εξετάσθηκαν τα εφεξής δια το χωρίον Παλιούρι με κατοίκους επί παρουσία του κυρίου επάρχου και παρουσία του εφόρου Φθιώτιδος.
παρέστη πρώτος ο δημήτριος δελημάρης ετών ως έγγιστα τεσσαράκοντα πέντε δημογέρων του χωρίου Γδαρμένη Ράχη (σήμερα Γραμμένη).
Ερ. ηξαίρεις πάσα τα σύνορα του Παλιουρίου;
Αποκρ. τα ηξαίρω αρχινά από το ποτάμι Ελλάδα (Σπερχειός) και πηγαίνει εις ψιλή ράχη και συνορεύει με τη Γδαρμένη ράχη, το πέραν τον ανήφορο και βγαίνει εις το (Μιτράτζι;) και πέρα εις τον Αγιλιά και γυρίζει κατά βορά πηγαίνει εις το ρέμα και από το ρέμα γυρίζει και πηγαίνει επάνω εις το σύνορον του Μετοχιού. ύστερον γυρίζει στον κατήφορον και πηγαίνει ράχη, ράχη και κατεβαίνει εις στο στενό στο ποτάμι την Ελλάδα.
Ερ. ποιος το έχει αυτό το κτήμα:
Αποκρ, Το μισό είναι του Τουρχάν αγά και το άλλο μισό το ορίζει ο Αλή πασάς και τώρα είναι εθνικό.
Ερ. Γνωρίζεις που πέφτει ο ( δυσανάγνωστη λέξη ) του Τουρχάν και που πέφτει και ( )το ορεινόν;
Απόκρ. Όχι επειδή δεν ήτον χωρισθέν αλλά μόνον τον καρπόν εμοιράζοντο Έτζι το είθιστε από αρχής.
Ερ. Πόσα σπίτια και πόσα αλώνια είχε.
Αποκρ. εκ ( δυσανάγνωστη ) μόνον είχε μέσα το ( ) και πάντα κρεμισμένα τορα τα άλλα ήτον καλύβια, τα αλώνια δεν ήτο κτιστά, μονο επάστρεβαν ολίγον τόπον και αλώνιζαν.
Ερ. Είχε κιοσλά;
Αποκρ. είχεν εις την ψιλήν ράχη ο μισός είναι εθνικός και ο άλλος μισός του μοναστηριού της Αγάθωνης
Ερ. ο Τουρχάν δεν είχε μερτικόν εις τον κιοσλα;
Απόκρ. δεν είχεν ( δυσανάγνωστη )
Ερ. πόσα ζευγάρια είναι το όλον;
Αποκρ. εις τα εξι ζευγάρια.
Ερ. είχεν δάσος;
αποκρ. όχι εν μέτρον λόγκον εις την άκρην του ποταμού από Ιτιαίς και λεύκες.
Ερ.είχεν σικαμινιαίς και άλλα δέντρα;
Απόκρ, ήτον εκ δύο σικαμινιαίς, αλλά είχεν ( )
Ερ. Είχεν αμπέλια;
Αποκρ. δεν είχεν τίποτε.
Ερ. τα ομολογείς αυτά με φόβον Θεόν;
Απόκ, μάλιστα και δεσμεύομαι, δημήτριος δελημάρης δημογέρων από χωρίον γδαρμένη ράχη και είμαι δημότης ( δυσανάγνωστη ) από χωρίον γδαρμένη ράχη ταύτα ξέρω και μαρτυρώ
Το παρόν
Εν Λαμία τη 23 Μαρτίου 1834
Ο έπαρχος Φθιώτιδος ό έφορος Φθιώτιδος
Χρ. Περραιβός Δ.Ιερομνήμων
Πηγή: Γ. Α. Κ- Κεντρική Υπηρεσία «Εθνικά κτήματα» Μικτής ελληνο-οθωμανικής Επιτροπής Φ. 70/24]
*******
Περί του χωρίου Γδαρμένης Ράχης
Εν Λαμία τη 23 Μαρτίου 1834 παρασταθείς κατά τη υπό αριθ. διαταγής του Επάρχου Φθιώτιδος οι κάτοικοι του χωρίου Γδαρμένης Ράχης, εξετάσθησαν ως εφεξής επί παρουσία των Βασιλ. Επάρχου και Εφόρου, παρέστει πρώτος ο Δημήτριος Δελημάρης ετών τεσσαράκοντα πέντε ως έγκειστα, Δημογέρων του χωρίου.
Ερ: ηξαίρεις ποία είναι τα σύνορα της Γδαρμένης;
Απ: τα ηξαίρω. αρχινά πρώτα από το ποτάμι Ελλάδα. θέσις κοιλανίτικα, και σκαλώνει επάνω εις την Μαγούλα καθώς τρέχουν τα νερά, και ακολουθεί την ράχην της Μαγούλας αρχανιού και φθάνει εις την Μιγδαλιά, ύστερα γυρίζει και πέφτει εις τα δρέματα(;)εις το κουρνοβιότικο και πάγη το σύνορον εις το ρεύμα, και ανεβαίνει εις τα λιθάρια, και πέφτει εις τον κατήφορον εις λαγόρευμα και από εκεί εις το μεγάλο ρεύμα του παλιουργιού και από εκεί σκαλώνει εις τον αγιλιά ολόραχα και εβγαίνει εις το μιτράτζι, και από εκεί ολόραχα εις την υψιλήν ράχην και πέφτει εις εβραιόκαστρον εις τα άκρα του ποταμού Ελλάδα.
Ερ: έχει και άλλα χωράφια η Γδαρμένη έξω από το σύνορο;.
Απ: έχει πέραν του ποταμού, αλλά είναι εθνικά.
Ερ: ποίοι έχουν ζευγάρια εις αυτό το κτήμα;.
Απ: έχει πρώτον το Μοναστήρι Αγάθωνης, ένα είχεν ευπαλης(;), το ένα αγόρασεν από την χιλιαδού, δύο οσπήτια δύο αχειρώναις και δύο αλώνια εις την κορυφή εις το χωρίον. έχουν και οι χατζαίοι μουρατέϊκα ονομαζόμενα, τα οποία ηγόρασεν ο Δημάκης χατζή τέσσαρα δύω εις το επάνω χωριόν και δυο εις το κάτω με ταις αχειρώναις του και μετά του αλωνιού. και ένα ήμισυ ζευγάρι πατρικόν τους και έν σπήτ’ με την αχειρώνα του και αλώνι, και γίνονται όλα πεντεϊμεση, έχει και η αρχανιότικη εκκλησία ένα ζευγάρι. σπήτ’ δεν έχει είναι εις το Αρχάνι. έχει και η εκκλησία της Γδαρμένης ράχης μισό ζευγάρι, χωρίς σπητ’ και αχειρώνα. έχει και ο Δημήτριος Καντζαυτής είκοσι πέντε στρέμματα από τον Άχμετ αγά και Τουρχαναγά του ρουσταμαγά, έχει και ο Τζουκαλάς το μισό χωράφι εις το (φράξυ ;). έχει και ντελήμπεγης παρμένα από τα τέσσαρα ζευγάρια τα μουρατέϊκα από τον Δημάκη χατζή στρέμματα εβδομήντα έξι τον σπητότοπον το ένα από τα ειρημένα. είναι και δυώ ομπλάκια ( ιμπλιάκια) όπου είχεν ο Αλή πασσάς από τους μπεϊκαίους, έχει και ο Αχμέτ τζάμης δύω ζευγάρια όπου τα έχει αγορασμένα από το χασάν μπεγόπουλο εις τα 1830: έχει και οσπήτια δύω και δυώ αχειρώναις με τα αλώνια τους.
Ερ: είχε πολλά χωράφια εύκαιρα πέρα από το ποτάμι;.
Απ: έχει την λουγκά του παπα Νικόλα είχε την κάτο λουγκά πανόστρατα, του καραγιάννη ονομάζεται. εις τον κουντζοπλάτανο εις την παλιόλακα(;) κατά τον μέγα μεριά τρεις σαΐτες , εις τα κλούρια εις τον λαπανιότι, αυτά τα χωράφια είναι μισά εθνικά, και μισά του Αχμέτ τζάμη, είναι και ένα κομάτι εις ταις ασβότρυπες όπου το έκαμε ο σκαμνιοτης (;). άλλο δεν ενθυμούμαι. έχει και ο αλή μπεγόπουλος εως τετρακόσια στρέμματα πέρα δώθε δυώ οσπήτια δύω αχειρώναις και ένα ήμισυ αλώνι.
Ερ: έχει και αυτό από πέρα από το ποτάμι;.
Απ: έχει
Ερ: ηξαίρεις να μας είπής τα κομάτια;
Απ: ηξαίρω. έχει κομάτι εις την λουγκά του κακλαμάνι, ένα από πάνω από του όχθου, λουγκά του γραιασταία(;) ονομάζεται. ένα από πάνω εις τα κουλούρια κατά το μέγα μέρος, δύω σαΐτες εις την σούδαν όπου έρχεται από την καμάραν των χαλιλιοταίων, και πάγει κατά το βοριά μέρος της σούδας, η σούδα ονομάζεται αχλαδιά. ένα κομμάτι εις του (άγνωστή λέξη) τρείς σαΐταις εις την( παλόλαια;) κατά το μέγα μεριά από τα χοντρεϊκα. ένα την λουγκά της κατζανίνας κατά τον βοριά μέρος. έχει και ο χαλήλμπεϊς νομεναγά αγωρασμένον το αλιακά του τουρχαναγά ζευγάρια δύω οσπήτια με ταις αχειρώναις και αλώνια έχει και αυτό χωράφια απεκείθεν του ποταμού. ένα κομμάτι λουγκά της κατζανίνας. και από πάνω από τι λουγκά της κατζανίνας εις ταις λιασκοπούλαις (;). μια σαΐτα εις το καραγιάννην μέγα και βοριά εις την παλαχλαδιά μιαν σαΐτα, εις τα κλούρια εις την λουγκάν του μπαρούνι(;)δύω σαΐτες εις την σούδαν όπου έρχεται από αϊσώστην εις του καμπιότη το σύνορον. Αλησμόνησα να είπω ότι είναι και ένα κομμάτ’ ανταμικόν του Αχμέτ τζάμη με το εθνικόν από πάνω από την παλιαχλαδιά.
Ερ: πόσα στρέμματα μετράται το κάθε ζευγάρι;
Απαντ:Τα δώθεν στρέμματα εκατόν είκοσι, τα πέρα κατά το χαλήλι εκατό. Ερ: έχει κιοσλά η Γδαρμένη;
Απ: Δεν έχει. πλην έχει πλησίον εκεί ο αλή μπεγόπουλος, μαυρελή ονομάζεται.
Ερ. ηξαίρεις τα σύνορα του κισλά;
Απ:Τα ηξαίρω, αρχινά από το ποτάμι την Ελλάδα, και πάγει εις το κοσμόρουμα όπου συνορεύει με την μυγδαλιά, και από το βόρειον μέρος χωρίζει με το ρεύμα του χωρίου. και από το νότιον μέρος έχει σύνορον την Μαγούλαν.
Ερ: έχει ορμάνι;
Απ: έχει ολίγον εις την άκρην του ποταμού και το ορίζουν όλοι μαζύ.
Ερ: έχει αμπέλια;
Απ: έχει παλιάμπελα όμως ήτον των χωρικών.
Ερ: έχει συκαμναίς, ελιαίς και άλλα δέντρα;
Απ: δεν έχει.
Ερ: ηξαίρεις να δείξεις τα χωράφια του καθενός;
Απ: Τα ξαίρω με όλους τους χωριανούς όμως.
Ερ: Τα ομολογείς αυτά μεθ’ όρκου;
Απ: Μάλιστα
Απ: ηξαίρεις γράμματα;
Απ: ηξαίρω και υπογράφω (δες;)
Δημήτρης Δελημάρης
δημογέροντας παρόν
+Δημήτριος Κωσταντ’ παρόν
Το παρόν έγεινεν κατ’ έμπροσθεν ημών των υποφαινομένων, διό και υπογραφόμεθα
Εν Λαμία τη 23 Μαρτίου 1834 Ο Έφορος Φθιώτιδος
Ο Έπαρχος Φθιώτιδος
Χρ. Περραιβός Δ. Ιερομνήμων Τ.Σ.
Πηγή: Γ.Α.Κ Κεντρική Υπηρεσία «Εθνικά Κτήματα» Μικτής ελληνο-οθωμανικής Επιτροπής Οθωμανικών Κτημάτων Φ. 70/24.
*******
Η παρακάτω αλληλογραφία αποκαλύπτει τη γύμνια της πολιτείας να προστατέψει την περιουσία του
Αριθ. 496
Εν Λαμία την 12 Μαρτίου 1853
Προς την επί των οικονομικών Γραμματεία
Τμήμα Α Κλάδος Α΄
Απάντηση στην υπ’ αριθ.10616
από 5 Μαρτίου ε.ε, επισημειωτικήν Διαταγή
Περί των καταπατηθέντων Εθνικών γαιών Ταυτόχρονα με την ίδια παραπάνω ημερομηνία αγοράς 12/Οκτωβρίου 1833. Ο Σελίχ μπέης Νουμέν αγάς, συνάπτει πωλητήριο συμβόλαιο με την Ελλην. Κυβέρνηση στο Ναύπλιο για τα χωράφια του στη Γραμμένης Ράχη, ήτοι:
Ο υποφαινόμενος Σελιχ μπέης Νουμέν αγάς ζάδες δηλοποιώ ότι κατά της από 12 Οκτωβρίου 1833, εν Ναυπλίω προγεγονίαν συμφωνίαν μεταξύ εμού και του Δημητρίου Αποστόλου Μωραΐτου επώλησα δια δραχμάς διακοσίας πενήντα Αριθ.250 προς την ελληνική Κυβέρνησιν επιτροπεύοντος εις την αγοράν αυτήν του Κυρίου Ιωάννου Μίσιου διορισμένου δια την αγοράν αυτήν από μέρους της ελληνικής Κυβέρνησις, δύω σπιτότοπους με τα αχυρώνας και αλωνιότοπους ( δυσανάγνωστη λέξη ) ανήκοντες εις τα οποία έχω παρά του Τουρχάναγα αγορασμένα αλιακά εντός του χωρίου Γδαρμένη Ράχη. Του οποίου αυτού χωρίου τα όρια άρχονται από το ποτάμι Ελλάδα (Σπερχειού) θέσις Καλιανιώτικα, και ανεβαίνει επάνω εις την μαγούλα καθώς τρέχουν τα Νερά, και ακολουθουν την ράχην της μαγούλας αρχανιού, και φθάνουν εις την μυγδαλιάν, Έπειτα γυρίζουν και πίπτουν εις τα δρέματα εις το Κουρνοβιώτικον, εξακολουθούν το ρεύμα και ανεβαίνουν εις τα λιθάρια. και πίπτουν τον κατίφορον εις το λαγόρευμα και εκείθεν εις το μεγάλο ρεύμα του Παλιουριού, και από εκεί ανεβαίνουν ολάραχα εις τον άγιον ηλίαν, και εβγαίνουν εις το μετερίζι, και εκείθεν ολόραχα εις την ηψιλήν ράχην, και πίπτουν εις το Εβραιόκαστρον εις το άκρον του ποταμού Σπερχειού, όπου και αποπερατούνται. Προς δε παρεχώρησα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τα δύω ζευγάρια-Γεωργησιμον γής κειμένη εις το ειρημένον χωρίον Γδαρμένης Ράχης με όλην των εις αυτά ανήκουσαν μη γεωργήσιμον γην κατά τα εκπώλης(;) δια δραχμάς τρεις χιλιάδες τριακοσίας πέντε Αριθ.3305. τους ειρημένους λέγω δύω σπιτοτόπους με τας αχυρώνας και αλωνιοτόπους των, τα δύω ζευγάρια γης, με την εις αυτά ανήκουσαν μη καλλιεργήσιμον Γαίαν, καθώς και παν δικαίωμα ιδιοκτησίας και κατοχής προερχομένη από τον ειρημένον αλιακά κατά το εκπώλης. τα επώλησα και τα παρεχώρησα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν εις τελείαν και αμετάτρεπτον πώλησιν και παρεχώρησα, ελεύθερα παντός χρέους, πάσης υποθήκης και πάσης καταζητήσεως δια την ολική ποσότητα των 3.555 δραχμών τριών χιλιάδων πεντακοσίων πεντήκοντα πέντε, τας οποίας έλαβα σώας και ανελλειπείς από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, όθεν εις το εξής αυτή μένει κύρια όλων των ανωτέρω ειρημένων κτημάτων καθά αποξενωθείς από πάσαν κυριότητα επ’ αυτοίς εφ’ ω εξέδοκα το παρόν πωλητήριον Εν Ναυπλίω τη 19 Μαΐου1834
Σελίχ μπέγης νομενζάδες Ιωάννης Μαΐσιος
Κατά τω υπ’ αριθ του πρωτοκόλλου της Υψ., Αντιβασιλείας7503 και 13628 διατάγματος της Α .Μ. Επικυρούται το παρόν πωλητήριον παρά των υποφαινομένων.
Ναύπλιον τη Ιουνίου 1834
Ο επί των οικονομικών Γραμματεύς της επικρατείας
Ν. Γ. Θεοχάρης Ο επί του Βασιλικού Οίκου
και επί των εξωτερικών Γραμματεία της επικρατείας
Ι.Ρόδιος
Διά το ακριβές της αντιγραφής
Υπογραφή (δυσαναγνωστος) Τ.Σ
Πηγή: Γ. Α. Κ.-Κεντρική Υπηρεσία Εθνικά Κτήματα Μικτή ελληνο-οθωμανική Επιτροπή. Φ 72 /56/
*****
Ακολουθεί δεύτερο συμβόλαιο πώλησης αγοράς Οθωμανικών κτημάτων από την ελληνική Κυβέρνηση δια του εκπροσώπου της Δ. Α. Μωραΐτου και του ιδιοκτήτου Οθωμανού:
[Μουσταφά Αλή Μπεγόπουλος
Αριθ13374 1285
Αντίγραφον 6124
9230 7229
Ο υποφαινόμενος Μουσταφά Αλή Μπεγόπουλος, πρωσοπικώς δι εμαυτόν και επιτρπικώς από μέρος του αδελφού μου Μεχμεταγά Αλήμπεγοπουλο, και του επ’ αδελφή ανιψιού μου Αλή υιού του αποθανόντος Απτουλάχ αλή μπεγόπουλο, δυνάμει του ανά χείρας μου επιτροπικού γινομένου εν τω ειρηνοδικίω λαμίας, επί τη μαρτυρία των αγάδων Πατρατζικίου, Μουσταφάγα Τζηράνογλου και Μουσταφά Μεχμέτ αγόπουλο και Συρίφ καβορνόπολο επώλησα κατά την 12 οκτοβρίου 1833 εν Ναυπλίω προγεγονίαν συμφωνίαν μεταξύ του μακαρίτου Δημητρίου αποστολοπούλου μωραϊτου και των αγάδων πατρατζικίου, προς την ελληνικήν Κυβέρνησιν , επιτροπεύοντος εις την αγοράν αυτήν, του κυρίου Ιωάννη Μίσιου διορισμένου παρά της ελληνικής κυβερνήσεως εις την αγοράν αυτήν, δια δραχμαί πεντακοσίας Αρ.. 500 δύο πατρικά μας οσπίτια και δυο Αχιρόνας και εν ήμισυ αλόνιον, κείμενα εις το χωρίον γδαρμένη ράχη, του οποίου αυτού χωρίου, τα όρια άρχονται από το ποτάμιον Ελλάδα (Σπερχειό) θέσις καλιανιότικα και ανεβαίνουν επάνω εις την μαγούλα καθώς τρέχουν τα νερά και ακολουθούν την ράχην της Μαγούλας Αρχανίου και φθάνουν εις την Μηγδαληάν, έπειτα γυρίζουν και πήπτουν εις τα δρέματα και εις το κουρνοβγιότικον, και εξακολουθούν το ρεύμα και ανεβαίνουν εις τα λιθάρια και πέπτουν εις τον κατήφορον εις το λαγόρευμα,και απ’ εκεί εις το μεγάλον, ρεύμα του Παλιουργιού και από εκεί ανεβαίνουν εις τον άγιον ηλίαν ολόραχα και ευγένουν εις το Μετερίζι και εκείθεν ολόραχα εις την ψιλήν ράχην, και πίπτουν εις το Ευρεόκαστρον εις την άκρην του ποταμιού Ελλάδα , όπου αποπερατούνται τα όρια. Προς δε παραχώρηση προσωπικώς δι’ εμαυτόν και επιτροπικώς από μέρος του ερημένου αδελφού μου και ανιψιού μου, προς τη ελληνικήν Κυβέρνησιν δια δραχμάς τρείς χιλιάδες ενιακοσίας τεσσαράκοντα τεσσαρες,Αρ, 3944 τέσσαρα ζευγάρια, κείμενα εις το ειρημένον χωρίον γδαρμένην ράχην, και μ’ όλην την εις αυτά ανήκουσαν, γεωργήσιμον και μη γεωργήσιμον γην, και το ανήκον ( δυσανάγνωστη μια λέξη) αλιακά τούτου δάσους, και λοιπά εξαρτόμενα κατά τας ανά χείρας μου τρία ταπία, τα οποία και επαρέδωσα εις την ελληνικήν Κυβέρνησιν, προς δε και το λιβάδιον ονομαζόμενον μαυραλή, κατά τα ιδιαιτερά του όρια, τα οποία άρχονται από το ποτάμιον Ελλάδα και υπάγουν εις κασιμόρευμα όπου συνορευρουν με την Μηγδαλαίαν και προς το βόριον μέρος χωρίζουν με το ρεύμα του χωρίου από δε το Νότηον μέρος έχουν Σύνορον την Μαγούλαν. τα ειρημένα (λέγω) δύο οσπίτια δύο αχιρόνας και ήμισυ αλόνιον τέσσερα ζευγάρια, με τη γεοργήσιμον και μη γεοργήσιμον γήν, ούτως και το ανήκον εις αυτά μέρος του δάσους, καθώς και παν δικαίωμα ιδιοκτησίας, και κατοχής, προερχόμενον από τον ειρημένον αλιακά κατά του εκ πάλη, προς δε και το ειρημένον λιβάδιον μαυραλή λεγόμενον . τα επώλησα και τα παρεχώρησα προσωπικώς και επιτροπικώς προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τελείως αμετάτρεπτον πώλησιν και παραχώρησιν ελεύθερα παντός χρέους και πάσης υποθήκης και πάσης καταζητήσεως δια την ολικήν ποσότητα των τεσσάρων χιλιάδων τετρακοσίων τεσσαράκοντα και τεσσάρων δραχμών Αρ, 4.444: τας οποίας έλαβα σώας και ανελειπείς δι’ εμέ και δια τους εντολής μου εις το εξής όθεν η Ελληνική Κυβέρνησις μένη κύρια όλων αυτών των ανωτέρω ειρημένων κτημάτων. καθό αποξενόθείς εγώ τε και οι εντολής εμού, ειρημένοι Μεχμέτ αλή Μπεγόπουλος, Αλή αλη Μπεγόπουλος, από πάσαν κυριότητα επ αυτοίς εφ ά και ετάγη το παρόν μοι πωλητήριον
Εν Λαμία τη 24 1834
υπογραφές Τούρκων
Και σφραγίδα
Επικυρούται η υπογραφή του Μουσταφά αλή Μπεγόπουλο
υπογραφέντος δια χειρός του Μεχμέτ Σαϊτ Αγά του ως μάρτυρος
προς δε και το γνήσιον της σφραγίδος αυτού
Εν Λαμία 24 Απριλίου 1834
ο Έπαρχος Φθιώτιδος
Χρ. Περραιβός
Εθεωρήθη
Ο Έπαρχος Φθιώτιδος εκπληρών τα
χρέη του Νομάρχου δυνάμει του υπ’
αριθ. 730/502 έγγραφον του
τη αυτή ημερομηνία
Χρ. Περραιβός
Κατά το υπ΄αρ. του πρωτοκολ. τη Υ.Αντιβασιλείας 7503και 13374 διάταγμα
της Α. Μ.Επικυρούμεν το παρόν πωλητήριον
Ναύπλειον την Ιουνίου 1834
ο επί των οικονομ. Γραμμ της επικράτειας
Ν. Α Θεοχάρης
ο επί του Βασιλ. Οίκου και επί των εξωτερ.
Γραμματεύς της Επικράτειας.
Υπογραφή
Πηγή: Γ. Α. Κ.-Κεντρική Υπηρεσία Εθνικά Κτήματα Μικτή ελληνο-οθωμανική Επιτροπή Φ. 70 ]
*******
Προικοδοτικά Γραμμάτια αγωνιστών-αγοράς κτημάτων και αντιδικίες
από τον Παπαναστάσιον Δηλημάρη και Δημήτριον Δελημάρην
Επιστρέφων την αντίκρυ διαταγήν του Σεβ. Υπουργείου λαμβάνω την τιμήν να πληροφορήσω αυτό ότι οι επιδηλούμενοι αδελφοί Δελημαραίοι είχον αγοράσει προ χρόνων επί πολιτική προικοδοτήσει από το Δημάσιον 48 στρέμματα και 843 μέτρα βασιλικάς εθνικάς γαίας κειμένας εις το χωρίον Γραμμάνης Ράχης του Δήμου Μακρακώμης, κατά τα εις χείρας των παραχωρητήρια του Υπουργείου.
Μεταξύ των προικοκτησιούχων τούτων και του ενοικιαστού των προσόδων κ. Σ του ειρημένου χωρίου φιλονικίας εγερθείσης , απεστάλη εκείθεν κατ’ εκτίμησίν μου ο τότε υπογεωμέτρης Στυμφαλιάδης δια να ενεργήση αναθεώρησιν της προικοκτησίας, των επιδηλουμένων, αλλ’ επειδή ο υπογεωμέτρης ενασχολήθη παρά την οποίαν είχεν εντολήν εζήτησα παρά της ενταύθα Διευθύνσεως του Μηχανικού Κ. Α. Λέκα όστις και ενεργήσας την αναθεώρησιν, υπέβαλε το αποτέλεσμα αυτής εξ ου προέκυψεν, ότι οι σημειωθέντες Δελημαραίοι διακατήχον αντί των ρηθέντων 48 στρεμμάτων και 834 μέτρων στρέμματα 68 και 220. ήτοι επί πλέον στρέμματα 19 και μέτρα 386, επειδή δε και τους εκ του καταπατηθέντος τόπου μέρος των εθνικών γαιών παραχθέντες καρπούς, ήνωσαν με τους από τα της προικοδοτήσεως χωράφια παρχθέντας ομοειδής καρπούς, κατεμηνύθησαν διά της από 13 Ιανουαρίου ε. ε. υπ’ αριθ. 7 απόφασις και πρόστιμον δραχμών 25 έκαστος και τα έξοδα της δίκης. Εκ της περιστάσεως δε ταύτης λαμβάνω αφορμήν να παρατηρήσω ευσεβάστως ότι και όλα τα χωρία, εις τα οποία υπάρχουσιν εθνικαί γαίαι, είμαι πεπεισμένος ότι έλαβον χώραν καταπατήσεις και από τους προικοδοτηθέντας φαλαγγίταις και από τους λαβόντας πολιτικάς προικοδοτήσεις και από τους γείτονες εν γένει των Εθνικών γαιών, αίτινες κατήντησαν ας μου επιτραπεί να το είπω, έρμαιον του ενός και του άλλου όχι μόνον εις την επαρχίαν ταύτην αλλά πάντου όπου το Δημόσιον έχει γαίας, και προς τον σκοπόν της εξακριβώσεως των εθνικών γαιών και της άπαξ και δια παντός διακρίσεως τούτων, από της εκποιήσεως θεωρώ απολύτως αναγκαίαν την γενικήν καταμέτργσιν , οριοθέτησιν και τοπογράφηση όλων των χωρίων εις την περιφέριαν των οποίων υπάρχουσιν εθνικαί γαίαι. Αλλά επειδή η προκειμένη σπουδαία και το είδος της εργασίας ως συνδεδεμένη με μεγάλα του Δημοσίου υλικά συμφέροντα δεν δύναται βεβαίως να πραγματοποιηθή διά των υπαρχόντων Γεωμετρών, ανάγκη πάσα δια να κατασταθή τέλειον και ακριβές το έργον, να ληφθή πρόνοια όπως λάβουσι μέρος ενεργητικόν, αι διευθύνσεις του Μηχανικού. αλλά ενταύθα η καταμέτρηση περιοριζομένη επί του παρόντος εις τα χωρία Λιανοκλάδι και Γδαρμένη Ράχην, εις τα οποία υπάρχουσιν εθνικαί γαίαι καταπλακωμέναι, θεωρείται αναγκαία και ας ευαρεστηθή το Υπουργείον να διατάξη ό,τι εγκρίνη.
Ευπειθέστατος
Ο οικονομικός έφορος Φθιώτιδος
Τ.Σ, Α, Βελίνης.
Στο αριστερό μέρος της παραπάνω αναφοράς του Υπουργείον 14 Μαρτίου 1853 σημειώνει:
Υπόψιν του κ. Τμηματάρχου.
Να πληροφορήση ποία μέτρα έλααβε διά
το ανακαλυφθέν πλεόνασμα των 19 στρεμ.
Περί Γεν, αναθεωρήσεως θέλει ληφθή μέτρον προσεχώς.
Προς έφορον Φθιώτιδος
Εις απάντησιν της Υπαριθ. 496 αναφορά σας, σας προσκαλούμεν να πληροφορήσητε το Υπουργείον οποία μέτρα ελάβατε προς εξασφάλισιν τα ευρεθέντα πλεονάσματα εις τας προικοκτησίας των αδελφών Δελημάροι.
Επειδή δ ο Δημ. Τριβάλης δια της εσωκλείστου αναφοράς του προσφέρει δραχμάς πεντήκοντα κατά στρέμμα θέλετε παραγγείλει τον Γεωμέτρην να συντάξη το ανήκον πρωτόκωλλον καταμετρήσεως και αφού γίνει παρά των πραγματογνωμώνων η απαιτούμενη εκτίμησις θέλετε υποβάλει εις το Υπουργείον δια να διατάξωμεν να το έκθέσεται εις δημοπρασίαν, εις την οποίαν θέλει ληφθή ως ελάχιστος όρος η προσφορά του Τριβάλη εάν είναι ανωτέρα από τον όρον της εκτιμήσεως.
Αθήνας 20 Μαΐου 1853
Ο υπουργός/Υπογραφή
Πηγή:Γ.Α.Κ.-Κεντρική Υπηρεσία Εθνικά Κτήματα Μικτή ελληνο-οθωμανική Επιτροπή Φ. 72 56/387]
*****
Την ίδια παραπάνω περίοδο οι αγρότες, κάτοικοι των χωριών απελπισμένοι, μη μπορώντας άλλως να βλέπουν τα παιδιά τους λιμοκτονούσαν κατέφευγαν με παρακλητικές επιστολές προς τον Όθωνα, με ένα και μόνο ένα σκοπό, να αγοράσουν τη γη των προγόνων τους με ίδια μέσα, προκειμένου να θρέψουν τις οικογένειές τους. Μια από τις πολλές τέτοιες επιστολές κατοίκων, είναι και η παρατιθέμενη των κατοίκων Μάκρυσης, Αρχάνι και Γραμμένης. Όμως οι Βαυαροί άλλα σχεδίαζαν, να βολέψουν τους δικούς τους.
Προς τον Όθωνα
“18309 /23 Οκτωβ. 1833/1758
Μεγαλιώταται
Η λυπηρά και δυσάρεστος κατάστασις εις την οποίαν ευρισκόμεθα σήμερον οι υπογεγραμμένοι μας ηναγκάζει να λάβωμεν την τόλμην εις το να θέσωμεν υπό τους πόδας του θρόνου της Υ: Μ: ταδεινά τα οποία καταντούμεν να υποπέσωμεν.
Η ΓΗ των χωρίων μας Μεγαλειόταται υπέπεσε προπολλών χρόνων και υπήρχεν ιδιοκτησία των Οθωμανών και ως τοιαύτην την καλιεργούσαμεν, ενώ είμεθα υπό τον τυρανικόν ζυγόν και με πολλούς υδρότας και κόπους απολαμβάναμεν και οι υπογεγραμμένοι, εν μικρόν όφιλος μόνον με το οποίον μ’όλις που ζούσαμεν τας οικογενείαςμας, η γη’ αύτη αφού συμπεριελήφθη η πρώην επαρχείαμας Ν: Πάτραι, εντός των ελλινηκών ορίων, εδώθη το δικαίωμα εις τους ιδιοκτήτας Οθωμανούς διά να την εκποιήσωσι και να μεταναστεύσουν, τότε, λοιπόν συγχρόνως οι υπογεγραμμένοι ως κάτοικοι της γής ταύτης εκάμαμεν την απόφασην, διά να γίνωμεν οι ίδιοι αγορασταί χωρίς να’ φίσωμεν άλλους, εις το ναγωράσουν την γήν της ζήσεώςμας, και να μας μεταχειρίζωνται πάλιν ως οι οθωμανοί πλην επάνω την τοιαύτηνμας αγωράν: μας επαρουσιάσθησαν άπειρα εμπόδια από τινάς των συνεπαρχιωτών μας, οι οποίοι εφρόντιζον να’ποκατασταθούν αυτοί αγωρασταί, αλλ’ αναφερθέντες περί τούτον πολλάκις διά των ενταύθα Β. αρχών προς την Κυβέρνησιν της Υ. Μ. εισεικούσθηκαν ως επληρωφορίθημεν τα περί του αντικειμένου τούτου παραπονάμας, και οι οθωμανοί ούτοι υπεχρεώθηκαν να κάμουν την εκποίησιν προς την Κυβέρνησιν κατευθείαν. πράγμα το οποίον μας ευχαρίστησε μεγάλως, πλην ως ακούωμεν ήδη. οι ίδιοι πάλιν εκείνοι οίτινες εφρόντιζον δια να κάμουν την αγωράν ταύτην έλαβον την τύχην να τους παραχωριθή το δικαίωμα εις το να κατορθώσουν την αγωράν των χωρόν μας διάλογαριασμόν των, και οι υπογεγραμμένοι να μείνωμεν δουλεύοντας αυτούς ως είμεθα προς τους οθωμανούς.
Το τοιούτον δυστύχιμα υπάρχει ανυπόφορον εις τους υποφαινομένους Μεγαλιώτατε διότι δεν δυνάμεθα να υποφέρωμεν ζυγόν πλέον απ’ άλλους δεσπότας αντί των οθωμανών η αγωρά της γης μας ταύτης ανήκει βέβαια εις ημάς επειδή έχωμεν ημείς ζημομένον με το αίμα μας εις το διάστιμα της επαναστάσεως εθισιάσαμεν τοπαν έως να ίδωμεν ελεύθερον τον τόπον μας και ήδη είναι προτιμηταίος ο θάνατος εις ημάς παρά να ίδωμεν τον τοπονμας αγορασμένον απ’ άλλους.
Όθεν καταφεύγωμεν υπό το έλεος τοις Υ: Μ: παρακαλούμεν θερμώς να ευδοκίση εις το να διατάξη να δωθή εις ημάς το δικαίωμα του να αγωράσωμεν τον τόπον των προπατόρων μας, όστις κινδυνεύει να γίνη άλλων ιδιοκτησία,-
Είμεθα πεπεισμένοι εις τα φιλέσπλαχνα και φιλάνθρωπα συναισθήματα της Υ: Μ: ότι θέλει εισακουσθή η ταπεινότητα της αυτής δεησείςμας περί του αντικειμένου της αγωράς ταύτης.
Υπάτη τη 15 7βρίου 1834
Οι ταπεινότατοι , και ευπειθέστατοι. υπηκουοι της Υ: Μ: Κάτοικοι των χωρίων Μάκρυση Γδαρμένης ράχης
παπαδήμας αθανασίου Δημήτριος κατζιανος
δημητριου κωσταντινου δημητριος (δυσανάγνωστο)
παπασταηης ανανασιου δημητριος (δυσανάγνωστο)
γηοργιος αναστασίου (δυσανάγνωστο)
Ιω.αντονίου κωσταντης αθανασίου
γηοργιος κονσταντι;; Ιωάννης δημητρίου
διμητριος καλιμανις δημητρις ζαγκλής
κοστας γκατζος γηοργου ζαγκλης
αθανασιου φεκας (δυσανάγνωστο)
γηοργηος τζαγγαρης κωσταν παπαθανασίο
Κοστας κουδούνας γηοργιου ευσταθείου
σπήρος ηουανου διμητρι νηκολαου
κωσταντ δυνητριου αθανασυου (δυσανάγνωστο)
ζισις πα΄΄χριστου γηανακης παπανηκολαου
γηαννακης (δυσανάγνωστο) γηαννακη α χρηστου
διμητριος λυωπουλος (δυσανάγνωστο)
δηνητριος τοβας δημητριος Δελήμαρος
αναγνωστης παπάς δήμος (δυσανάγνωστο)
αναγνωστις γκαραβελις
Χωρίον Αρχάνι
παπαλεξης παπαγεοργιου
αναστασιος κωσταντινου
γιοργακης αθανασιου
αναγνώστης παπαγιοργιου
αναστασης διμιτριου
αθανασις αναστασιου
ηουανο αθανασιου
κονστα χριστοπολος
γηοργηος δημητριου
γηοργηος αθανασιου
ευσταθης αθανασηου
κοστας αθανασιου
δημιτριος (δυσανάγβωστο)
αναστασιος φλορος δημογεροντας χωρίου αρχανίου”
Πηγή: «Γ. Α. Κ.-Κεντρική Υπηρεσία «Εθνικά Κτήματα» Μικτή ελληνο-οθωμανική επιτροπή Εθνικά Κτήματα» Φ 70/60 /
Σημείωση: Επίσης στην επιστολή υπάρχει συνημμένος πίνακας, που περιέχει καταγραφή των κτημάτων Γραμμένης, με τα τοπωνύμια
Τελικά τα χωράφια της Γραμμένης δεν τα πήρε ο πρίγκηψ !!! Κωλέτης , πήρε όμως του Παλιουρίου
Για την αντιγραφή του ψηφιακού εγγράφου και τις επεξηγήσεις Θωμάς Ζέρβα
[1] Δική μας η επισήμανση
[2] πηγή:Γ. Κορδάτος «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας» τόμος 19 στη σελίδα 666.
