Νοσοκομειο-Στρατωνες-Υγειονομείο

Νοσοκομείο, Στρατώνες και άλλες Δημόσιες Υπηρεσίες

Δημόσιες Υπηρεσίες στη Γιαννιτσού. Στρατώνες, Διοίκηση λόχου, Υγειονομείο, Τελωνείο, Νοσοκομείο Ε.Ε.Σ Λόχος στρατιωτών με έδρα τη Γιαννιτσού.

Οι παραπάνω αναφερόμενες Δημόσιες υπηρεσίες στο χωριό, δημιουργήθηκαν διότι το σημείο αυτό της Όθρυος, αποτελεί μια από τις πύλες εισόδου και εξόδου από και προς τη Θεσσαλία και κατ’ επέκταση του τότε (1832) νεοσύστατου ελληνικού κράτους… Η απόδοση στην Ελλάδα της αριστερής (εδώθε) όχθης του Σπερχειού, η οποία κινδύνεψε να μείνει στο τουρκικό έδαφος, επιτεύχθηκε ύστερα από την καταβολή αδρής χρηματικής αμοιβής προς την Τουρκία, αλλά και τη δεινή διπλωματική προσπάθεια του τότε κυβερνήτη της Ελλάδας (Καποδίστρια) στα ευρωπαϊκά φόρα. Με αυτή την αμοιβή, η οποία ανήλθε στα 10.000.000 γρόσια, πέραν των 30 εκ. που δόθηκαν, προβλεπόταν και η οριστική αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, πέραν της κορυφογραμμής της Όθρυος. Οι τούρκοι όμως κωλυσιεργούσαν στην απόσυρση των στρατευμάτων από την περιοχή, αναγκάζοντας έτσι την ελληνική κυβέρνηση να εκδώσει Β.Δ (Βασιλικό Διάταγμα) το 1833, εντέλλεται προς τα στρατεύματα της Ρούμελης : «περί καταλήψεως Αττικής, Φθιώτιδας, Ευβοίας, και λοιπών μερών κατά την οροθετική γραμμήν» Φ.Ε.Κ 2/22-2-1833» Για την εφαρμογή των συμφωνηθέντων μετά την αποδοχή της Τουρκίας και την αναγνώριση των συνόρων στο φρύδι της Όρθρυος. Επί πλέον δε με άλλη απόφαση, που αφορά σε όλο το μήκος της κορυφογραμμής : «Η Ελληνική Κυβέρνηση ίδρυσε μεθοριακούς σταθμούς, μέσα στα όρια του Νομού εις: Στόμιο, Σούρπη, Κλίνοβο, και Άγιο Ιωάννη. Επίσης Καλύβες αναλόγως των αναγκών εις: Ροσούλη, Μπομποκα, Λούντζα και Αρκοδοπούρνι. Στρατώνες εις: Δρίστυλα, Σάββα Βρύση, Σάβα χωριό, Μονή Αντινισας μέσα, Δερβέν Αγά, χωρίον Φούρκα, Δερβέν Καρυά, Κούρνοβο, Μοχλούκας, Δραμπάλα, Γιαννιντζού (πιθανολογείται ότι ήταν στη Θέση Πλασταρά), Φτελιά ή Ροβολιάρι, και Καλύβα εις Λάπατα Στις Στρατώνες και στα φυλάκια περί την Οροθετική γραμμή της Ευρυτανίας , γίνονταν συχνές διοικητικές μεταβολές. Η διοίκηση του τάγματος είχε έδρα την Υπάτη. Στις στρατώνες της Γιαννιτσούς μετά την ίδρυσή των, τοποθετείται μόνιμα ένας λόχος, που υπαγόταν στο ΙΙ τάγμα της οροφυλακής. Λόγω των συχνών μεταβολών τα τάγματα εναλλάσσονταν περί την οροθετική γραμμή. Ο 1ος λόχος του 2ου τάγματος είχε 15-20 στρατιώτες.
Ο Κασομούλης ήταν χιλίαρχος την περίοδο του 1836 και απηνής διώκτης της ληστείας. Από το Ημερολόγιό του πληροφορούμαστε, ότι το στρατιωτικό τμήμα που είχε υπό τις διαταγές του, περιπολούσε σε όλη την οροθετική γραμμή της Όθρυος στη Ρούμελη. Αναφέρεται δε πολύ συχνά στη Γιαννιτσού για διάφορα ζητήματα. Από ένα από αυτά, που το αναφέρουμε πιο κάτω, συμπεραίνεται ότι δημιουργήθηκε από κάποια διένεξη μεταξύ των στρατιωτών του φυλακίου της Γιαννιτσούς και των κατοίκων της. Αναφέρει:
18 Μαρτίου –Ημέρα Τετάρτη(1836)
«Την αυγήν μετέβημεν εις Αρχάνι χωρίον. Εις το χωρίον «Καλύβια Γιανσιού» συνέβησαν μερικαί καταχρήσεις από μερικούς στρατιώτας, δια τους οποίους συναθροίσας τους διοικητάς των λόχων τους επέπληξεν ο συνταγματάρχης δια την απροσεξίαν των, παραγγείλας αυτούς να λάβουν τα πλέον αυστηρότερα μέτρα κατά των τοιούτων στρατιωτών και ακόμη να πορεύουν όλοι ομού με τον λοχαγόν εις τον δρόμο. Την αυτήν εις Αρχάνι εσχεδιάσθη να αφήσωμεν τον Κ. Δυοβουνιώτην (έμεινε Τόλιος Τζεντζιλώνης, ο δε Δυοβουνιώτης ακολούθησε με ημάς ) δια την εξασφάλισιν αυτών των μερών με 50 στρατιώτας, τον δε Ζορμπάν, λοχαγόν, με 100 πλήρη να μεταβή προς Φτυλιόν και πέριξ να καταδιώξη τους τρυπολόγους εκείνους ληστάς, οίτινες βασανίζουν τους πολίτας………Διευθυνθείς ο Φ. Ζορμπάς δια το ανατολικόν μέρος Λαμίας έλαβε οδηγίας περί συντηρήσεως της ησυχίας και ευταξίας των στρατιωτών. Ο δε Τόλιος (Τζεντζιλώνης) έλαβε οδηγίας να ενεδρεύση εις τους μύλους Γιανσιούς και των πέριξ υπόπτων μερών»
Ο Γ. Κουτσαβδής στο βιβλίο του «Μακρακώμη Δυτική Φθιώτιδα Αθήνα 1991» και στη σελίδα 293 αναφέρει: … «Από το έτος 1827, διέμεινε (Ν. Γιαννιτσού) μόνιμος λόχος Πεζικού… για την εξασφάλιση της οροθετικής γραμμής Π.Γιννιτσούς, Παληασβέστη, Ασβέστη μέχρι Αρβανίτη και Μοχλούκα ως το έτος 1881, που απελευθερώθηκε και προσαρτήθηκε η Θεσσαλία στο Ελληνικό Κράτος…..».Σε άλλο σημείο του βιβλίου του γράφει:…….. «Περίπολοι και ενέδρες υπήρχαν στον τομέα της μεθορίου και πολλές φορές γίνονταν συμπλοκές με τα τουρκικά φυλάκια.
Διοικητής του λόχου στη Ν. Γιαννιτσού ήταν ο Λοχαγός Πεζικού Δουδουμόπουλος και υπολοχαγός ο Θεόδωρος Κουσουλάκος (1875- 1880)*, που είχαν αναλάβει την ασφάλεια των κατοίκων απ’ τις Τουρκικές και ληστρικές επιδρομές»
Ο Δημήτριος Κουτσολέλος, έγκριτος εκπαιδευτικός από τον Ασβέστη, στο βιβλίο του «Ρούμελη, Πατρίδα μου» Αθήνα 1996 σελίδα 37, 38 σχετικά για το ίδιο θέμα γράφει: « …….Στο γειτονικό χωριό Ν. Γιαννιτσού, που δημιουργήθηκε το 1828 ήταν έδρα μόνιμου λόχου Πεζικού για την εξασφάλιση της οροθετικής γραμμής, από Π. Γιαννιτσού μέχρι Μοχλούκα. Διοικητής ήταν ο Λοχαγός Δουδουμόπουλος και υποδιοικητής ο Υπολοχαγός Κουσουλάκος Θεόδωρος (1875 -1889). Έδρα του τάγματος ήταν η Υπάτη. Σε κάθε φυλάκιο της κορυφογραμμής ήταν 15-20 άνδρες. Κάθε μήνα γινόταν αντικατάσταση. Αξιωματικοί και στρατιώτες, που υπηρέτησαν τότε στην περιοχή αυτή, παντρεύτηκαν και έμειναν μόνιμα εκεί».
Σημείωση: Εκτός από τους παραπάνω αναφερομένους αξιωματικούς, οι οποίοι έγιναν και μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, δεν γνωρίζουμε άλλα ονόματα των διοικητών των λόχων, που κατά καιρούς υπηρέτησαν στις στρατώνες της Γιαννιτσούς μέχρι το 1875. Δεν αποκλείεται να είναι κάποιοι από αυτούς που υπέγραφαν τα συμβόλαια επισκευής των στρατώνων, τα οποία αναφέρονται πιο κάτω.
Επιβεβαιωτικά των όσων γράφονται παραπάνω από το Δ. Κουτσολέλο, είναι τα προικοσύμφωνα συμβόλαια, άλλα και τα πιστοποιητικά διαφόρων αγωνιστών του 21, που έχουμε στα χέρια μας (ΓΑΚ), που μας πληροφορούν ότι πολλοί από τους στρατιώτες που υπηρέτησαν κατά καιρούς ως αξιωματικοί ή σαν στρατιώτες, παντρεύτηκαν με κοπέλες από το χωριό και δηλώθηκαν κάτοικοι Γιαννιτσούς
Επί πλέον από την έρευνα των φακέλων των Γ.Α.Κ και στο κεφάλαιο Ληστεία στη Φθιώτιδα, έχουμε στα χέρια μας πλήθος εγγράφων που αντάλλασαν οι διοικήσεις των λόχων τις οροθετικής γραμμής, δίνοντας πληροφορίες στους ανωτέρους τους, αλλά και στα γύρω φυλάκια όλης της τότε επικράτειας για τις κινήσεις των ληστών, τις ληστρικές πράξεις, τις καταδείξεις και τις δολοφονίες των επικηρυγμένων, αλλά και πληροφορίες για τους ληστοτρόφους ποιμένες. Οι ποιμένες πολλές φορές αναγκάζονταν να γίνουν ληστοτρόφοι, υπό την πίεση της απαγωγής συγγενικών τους προσώπων ή απειλές για την ίδια τους τη ζωή από τους αδίστακτους ληστές.
Από το έγγραφο των ΓΑΚ 7241/21 Σεπτεμβρίου 1856, προκύπτει ότι ο Ν. Δουδουμόπουλος βρίσκεται στη Γιαννιτσού ίσως και προγενέστερα από την παραπάνω ημερομηνία το οποίο έχει ως εξής.
Για τις στρατώνες, σε άλλο κεφάλαιο μιλήσαμε για το πότε ιδρύθηκαν. Υπάρχουν στα χέρια μας Συμβόλαια που αφορούν την επισκευή τους σε διάφορες χρονολογίες.
Αναφέρω πρώτα το συμβόλαιο υπό αριθμό 1287, του συμβολαιογράφου Λαμίας Αλεξανδρου Χατσίσκου με ημερομηνία 3 Νοεμβρίου 1853, που υπογράφεται μεταξύ του ανθυπολοχαγού Χαραλάμπου Χρυσοβέργη* ως μηχανικού και εκπρόσωπου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, του Ιωάννου Δήμου κτίστου, κατοίκου Κονίτσης της Οθωμανικής επικράτειας που διέμεινε στη Λαμία και του Αναστασίου Τσαούση που πήραν το έργο με διαγωνισμό ύστερα από δημοπρασία και συμφωνήθηκε: « Να ενεργήσει κατ’ αποκοπήν, επισκευάς των δεκατεσσάρων στρατώνων της Οροφυλακής.
Ήτοι: 1) του Στρατώνος Λάσπης 2) του Στράτωνος Φουρνά 3) των Καταστημάτων Ιτάμου, 4) του στρατώνος Μολόχας. 5) του στρατώνος Πτελεού 6) του στρατώνος Γιαννιτσούς 7) του στρατώνος Δραμάλας 8). του φυλακίου Μουχλούκας 9) του στρατώνος Κουρνόβου 10)του στρατώνος Καρυάς 11) του στρατώνος του χωρίου Φούρκας. 12) του στρατώνος του χωρίου Δερβέν Φούρκας 13) του στρατώνος Αντίνισσας και 14) του στρατώνος Καρπενησίου. Στη συνέχεια τίθενται οι όροι και τα ποσά που διατίθενται για κάθε έργο. Ακολουθούν οι υπογραφές των συμβαλλομένων.
Έτερο συμβόλαιο του ιδίου συμβολαιογράφου με αύξ αριθ. 2786/9/10 1854 υπεγράφη μεταξύ των κατασκευαστών, Γεωργίου Οικονόμου, τέκτονος και Μιχαήλ Θεοδώρου, εμπόρου, κάτοικοι αμφότεροιΥπάτης και από μέρους του Υπουργείου των στρατιωτικών ο λοχαγός μηχανικού Αθανάσιος Πάνου*. Τον διαγωνισμό πήραν οι παραπάνω αναφερόμενοι ύστερα από μειοδοτικό διαγωνισμό σε δημοπρασία που έγινε στις 16 Σεπτεμβρίου 1854 για επισκευές στις Στρατώνες της οροφυλακής, ήτοι: Του στρατώνος Αμαλιαπόλεως, του στρατώνος εις Σάββα την βρύση, του στρατώνος Δραμάλα, του στρατώνος της Αντίνιτσης, του στρατώνος Δερβέν Φούρκας, του στρατώνος Δερβέν Καρυάς, του στρατώνος Γιαννιτσούς, του Στρατώνος Καρπενησίου, του στρατώνος Λάσπης, του στρατώνος Βαρυμποπίου, του στρατώνος Κλινόβου, και του στρατώνος Αγίου Ιωάννη. Ο εργολάβος οφείλει να εκτελέση οποίας τας εργασίας τας αναφερομένας εις τον προϋπολογισμόν ενός εκάστου στρατώνος …….» Τίθενται διάφοροι όροι περί την εκτέλεση και οι υπογραφές. Τον έλεγχο των υλικών και την ποιότητα των εργασιών έχει ο παραπάνω αναφερόμενος Λοχαγός.
*Οι μηχανικοί αυτοί του στρατού έκαναν επανακαταμετρήσεις Εθνικών κτημάτων στη Φθιώτιδα. Ο δε λοχαγός Πάνου με εντολή του Οικονομικού εφόρου Φθιώτιδας έκανε τις επανακαταμετρήσεις στα Εθνικά κτήματα της περιοχής και δη του Πλατυστόμου και έστειλε εκτενείς εκθέσεις για αυτά.
Για το ίδιο θέμα υπάρχουν άλλα δυο συμβόλαια του συμβολαιογράφου Λαμίας Θεοδώρου Δυοβουνιώτου , τα οποία παραλείπουμε χάριν συντομίας.
Ίδρυση Τελωνείου και υγειονομείο
Ταυτόχρονα με την ίδρυση των στρατώνων, ιδρύεται το υγειονομείο και το Τελωνείο της Γιαννιτσούς: Β .Δ της 25/5-6-1841 «Περί σχηματισμού Τελωνείων…» Φ.Ε.Κ 12/2-6 1841με το οποίο ιδρύονται και κάποια φυλάκια ακόμη σε διάφορα μέρη περί την Οροθετική.
Το παραπάνω διάταγμα το αναφέρει ο Π. Τσώνης στο βιβλίο του αλλά και επιβεβαιώνεται με το έγγραφο των Γ.Α.Κ του φακέλου 2485 8/10 1839 «Εθνικά Κτήματα» και στο κεφάλαιο «Λιβάδια, βοσκήματα». Το παραπάνω αναφερόμενο έγγραφο, στέλνεται από τον επιστάτη Λαμίας προς την επί των οικονομικών Βασιλική Γραμματεία με θέμα «περί εξαγωγής και εισαγωγής ποιμνίων»: «….διάφοροι χωρικοί των ελληνικών μεθορίων της διεξουσίας μας οίτινες είχαν εξάγει εις το Οθωμανικόν μέρος τα ποιμνιά των χάριν βοσκής κατά την υπ’αριθ.462/Σεπτ./ε.ε. τα επανεισήγαγον ήδη σώα και ανελιπή εις το Βασίλειον κατά τας ανά χείρας μας αναφοράς των τελωνιακών φυλάκων Δίβρης, Δερβέν Φούρκας και Γιαννιτζούς. Έμειναν όθεν ανενόχλητοι κατά την υπό του ανωτέρου αριθμού διαταγής»).
Από τα ΓΑΚ του φακέλου 230 Οθωνικά του Υπουργείου οικονομικών στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης αριθμός 12/2Ιουνίου 1842 Δημοσιεύεται Βασιλικό Διάταγμα «Περί οργανισμού τελωνείων». Περιλαμβάνει 127 άρθρα τα οποία περιγράφουν την οργάνωση, το σκοπό, τα έσοδα από τα εισαγόμενα και τη στελέχωση αυτών . «Τα Τελωνεία του Κράτους μετά των υπαγομένων εις αυτά τελωνειακών σταθμών, υποτελωνείακων σταθμών και φυλακίων διαιρούνται εις εξ τμήματα, τα δε τελωνεία και υποτελωνεία υποδιαιρούνται εις τρείς τάξεις, κατά τον πίνακα»
Επίσης και ο Κασομούλης στο «Ημερολόγιό » του αναφέρεται στο Υγειονομείο της Γιαννιτσούς ως εξής:
8 Μαρτίου-ημέρα Κυριακή 1836 (….. των Γιαντσιωτών οίτινες τας οικογενείας των έχουν εις το χωρίον Γιανσιού «παλαιά» με τους Τούρκους, οι δε διαμένουν εις τα Καλύβια).
Να λάβη όσα μέτρα αυστηρά δύναται ακολούθως δια το Υγειονομείον, καθώς και δια όσους διαπραγματεύονται και έχουν συμφέροντα με τους Τούρκους και κατοικούν εντός του κράτους ¨ρητώς δε περί του Νάκου Ρεντινιώτη και Γκαραγκούνη¨, οίτινες καθημερινώς έχουν προσωπικάς ανταποκρίσεις με τους Οθωμανούς και καταπατούν το υγειονομείον (Δημόσια υπηρεσία που σκοπό έχει την προστασία του πληθυσμού από λοιμώδη νοσήματα, βρίσκεται στα λιμάνια, στα σύνορα και στα αεροδρόμια. Αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα μεταδοτικής νόσου, ο ασθενής «τίθεται σε καραντίνα»
               Τηλέγραφος-Τηλεγραφική γραμμή
Από το χώρο των ειδήσεων. Η εφημερίδα «Ευνομία» στις 22-9-1877 φ. 28 γράφει: «Διετάχθη η κατασκευή τηλεγραφικής γραμμής, ετοιμασθέντων ήδη απάντων των προς έναρξιν του έργου απαιτουμένων, από Λαμίας μέχρι Γιαννιτσούς, διερχομένη της Δερβέν Καρυάς, χωρίου επί των μεθορίων κείμενον».
Για το ίδιο παραπάνω θέμα η Εφημερίδα «Φάρος της Όρθρυος» φ. 958 στις 29-9-1877 επικρίνοντας την Κυβέρνηση γράφει: «Αληθώς εν γένει οι κατά καιρούς Κυβερνήσεις μηδέ της ενεστώσης εξαιρουμένης, εδαπανώντο, εις ό,τι δεν έπρεπε, και ευρίσκοντο ανεπαρκείς εις ό,τι έπρεπε. Εν μικρόν παράδειγμα θα φέρομεν προς επιβαβαίωση των λόγων μας. Διετάχθη η κατασκευή τηλεγράφου από Λαμίας εις Δερβέν Φούρκα, εκείθεν εις Δερβέν Καρυάς και εκείθεν εις Γιαννιτζού και καθεξής, ήτοι επί της οροθετικής γραμμής, εις μέρη έρημα..». Συνεχίζοντας κάνει εκτίμηση ότι, εάν το έργο γίνεται για ειρηνικούς σκοπούς διερωτάται ποιόν θα ωφελήσει; «ενώ για στρατιωτικούς σκοπούς θα αποβεί μάταιο, αφού οι Τούρκοι θα το καταστρέφουν, διότι θα είναι απροφύλακτο, ενώ δεν υπάρχει κανένα φρούριο. Θα ήταν προτιμότερο τα χρήματα αυτά να διατεθούν για γεφύρι και έργα στο Σπερχειό που κάθε χρόνο καταστρέφει τον Φθιωτικό κάμπο».
Εδώ θα σημειώσω την προσωπική μου γνώση επί του θέματος, ότι το παραπάνω αναφερόμενο έργο έγινε και απόδειξη αποτελεί ότι επί των ημερών μας, κατά μήκος του αμαξιτού δρόμου Γιαννιτσούς-Πλατύστομου διεσώζοντο οι τηλεγραφοκολώνες με τα σχετικά καλώδια και τα πορσελάνινα «καρούλια», και ας μην υπήρχε τηλέφωνο.
Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, το πρώτο στην Ελλάδα1877-1880
Στο χώρο της Γιαννιτσούς δεν ήταν μόνο οι στρατώνες του μόνιμου λόχου που στάθμευε εκεί και το Υγειονομείο, όπως αναφέρεται πιο πάνω.
Αργότερα με την προκήρυξη προς τους απανταχού Έλληνες στις 19-1-1878 της Ήπειρο-θεσσαλικής και της Θετταλο-Μαγνησίας επανάστασης, αποφασίζεται για τις ανάγκες του πολέμου που ακολούθησε η ίδρυση και η λειτουργία του Θεραπευτηρίου Γιαννιτσούς, του πρώτου Νοσοκομείου του Ε.Ε. Σταυρού στην Ελλάδα. Η βιβλιογραφία που ακολουθεί είναι μόνο ένα μικρό μέρος που δείχνει το σπουδαίο ρόλο που έπαιξε η ίδρυσή του, όχι μόνο για τον παραπάνω σκοπό, αλλά και διότι νοσηλεύτηκαν ασθενείς και τραυματίες από όλη την γύρω περιοχή.
Η Ίδρυση και λειτουργία του Θεραπευτηρίου-Νοσοκομείου του ΕΕΣ στη Γιαννιτσού.
Από δυο γιατρούς του θεραπευτηρίου συντάχθηκε έκθεση, με στοιχεία για τη λειτουργία του, σε δυο φάσεις η οποία δημοσιεύθηκε στην Αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερις» στα φ. 23-4, 26-4 και 29-4 του 1878, και «Στοά» φ. 1447 24-1878. Ακολουθεί το κείμενο της α΄ εκθέσεως.
Νοσοκομείον Ερυθρού Σταυρού εν Γιαννιτσού.
Εν τω άρτι υπό της εταιρείας του ΕΕΣ συστηθέντι φιλανθρωποτάτου τούτω θεραπευτηρίω, ου διευθυντής είναι ο χειρουργός ιατρός κ. Δημ. Αίσωπος, βοηθός του καθηγητού Θεοδώρου Αρεταίου, νοσηλεύονται από Απριλίου οι εξής τραυματίαι και ασθενείς
1)Βελισσάριος Παπαδημητρίου εκ Ματαράγκας της Θεσσαλίας, ετών 38 γεωργός. Ανήκες εις το σώμα Λάζου. Εταραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου εις τον αριστερόν ώμον μετα διανοίξεως της αρθρώσεως και αποθραύσεως του τε ακρωμίου και της κληδός.
2)Παναγιώτης Τρουμπέτας εκ Βαρυμπόπης, ετών 47 απόμαχος χωροφύλαξ. Ανήκεν εις το σώμα Καλαμάρα. Ετρυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου μετά κατάξεως του οστού κατά το τριτημόριον του δεξιού μυρού.
3) Κωνσταντίνος Λότσος εκ Σπερχειάδος ετών 37 πεδιλοποιός. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 31ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου μετά κατατάξεως και αποθραύσεως του οστού κατά το άνω τριτημόριον του αριστερού βραχίονος.
4) Δηνήτριος Κούβος εκ Κρήτης, ετών 25 εργάτης. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου όπλου κατά το κατώτερον της δεξιάς κνήμης μετά κτατάξεως της περόνηςκαι αυλακώσεως του οστού της κνήμης κατά τη οπίσθιαν αυτού επιφάνειαν.
5) Γεώργιος Κοτής εκ Σπερχειάδος, ετών 40 Γεωργός. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου κατά την υπογάστριον χώραν διαμπερές επιπλεκόμενον και μετά βλάβης του αριστερού ισχιαδικού οστού (περιτονίτις τοπική).
6) Γκίκας Μάστορης εκ Λοκρίδος,35 ετών υπαξιωματικός. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου κατά την αριστεράν ποδοκνημικήν άρθρωσιν επιπλεκόμενον μετά βλάβης των οστών αυτής.
7) Γεώργιος Κατσούλης εκ Θεσσαλίας, ετων 40 ποιμήν. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 4ην Απριλίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου διαμπερές κατά την μεσογάστριον χώραν της κοιλίας μετά προπτώσεως εντέρου (περιτονίτις καθολική μικράς εντάσεως).
8) Δημήτριος Δασκαλόπουλος εκ Ματαράγκαςετών 35. Ετραυματίσσθη εν Ματαράγκα κατά τας αρχάς Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλουκατά την ιεράν χώραν μετά βλάβης του ομωνύμου οστού και του λαγωνίου (αραιοποιός οστείτις)
9) Γεώργιος Τσουβάρας εκ Θεσσαλίας,ετών 22 Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη κατά τας αρχάς Φεβρουαρίου εν Σελανάρα. Φέρει δια πυροβόλου όπλου κατά την δεξιάν μασχαλιαίαν χώραν μετά βλάβης της αρθρώσεως του οστού της ωμοπλάτης.
10) Χρήστος Ντάκας εξ Ιωαννίνων, ετών 22 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου κατά το πρόσωπον, της σφαίρας εισελθούσης ευθύς κάτωθεν του δεξιού ζυγωματικού τόξου και εξελθούσης κατά την αυτήν περίπου χώραν αριστερόθεν.
11) Γεώργιος Διαμαντόπουλος εκ Σερρών ετών 24 εργάτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου, απλούν κατά το κατώτερον τριτημόριον του δεξιού μηρού. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου
12) Αθανάσιος Τσάμης εκ Λαμίας, ετών 23 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου όπλου κατά τους δυο τελευταίους δακτύλους της αριστεράς χειρός μετά βλάβης των τε αρθρώσεωνκαι των οστών αυτών (απόθραυσις) προς δε τραύμα απλούν κατά το αντιθέναρ της αυτής χειρός.
13) Ιωάννης Αγγελόπουλος εκ Σπερχειάδος, ετών 48 γεωργός. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει τραύματά απλά δια πυροβόλου τέσσαρα, τα δυο κατά το ανώτερον τρυημόριον του δεξιού βραχίονος, εν κατά τον αριστερόν εν τω αυτώ ύψει και εν κατά την μεσότητα του αριστερού μικρού επιπλκόμενον μετά θλάσεως του οστού. Προς δε και τινά απλά δια λίθων επενεχθέντα κατά το δεξιόν κατώτερον άκρον, ήτοι δυο κατά το ανώτερον τριτημόριον της κνήμης και εν κατά την μεσότητα του μηρού.
14) Αθανάσιος Παναγιώτου εκ Λακωνίας, ετών 28 αστυνομικός κλητήρ. Ανήκεν εις το σώμα Δουμπιώτου. Ετρυματίσθη εν Καλαμπάκα την 7ην Απριλίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου κατά τον αριστερόν ώμον μετ’ αποθραύσεως της ακάνθης της ωμοπλάτης.
15) Γεώργιος Πέτας εξ Ηπείρου, ετών 56 στρατιωτικός. Ανήκεν εις το σώμα Δουμπιώτου. Ετραυματίσθη εν Καλαμπάκα την 7ην Απριλίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου κατά το ανώτερον τριτημόριον του αριστερού αντιβραχίου μετά θλάσεως του οστού της κερκίδος, προς δε τραύμα δια οξέος οργάνου απλούν κατά την οροφήν του κρανίπου εγκάρσιον και όσον 6 , μ.
16) Ιωάννης Τριανταφύλλου εκ Κέας, ετών 36 αρτοποιός Ανήκεν εις το σώμα Μήτσα. Ετραυματίσθη εν Σμοκόβω την 13ην Απριλίου. Φέρει τραύμα δια οξεος οργάνου κατά την μεσότητα του αριστερού αντιβραχίου μετά βλάβης της μεσοστέου μεμβράνης, προς δε τραύμα κοιλίας απλούν ευθύς κάτωθεν του αριστερού υποχονδρίου δι’ οξέος και τούτο οργάνου επενεχθέν.
17)Κωνσταντίνος Παπαδάκης εκ Λέσβου, ετών 28 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει δια πυροβόλου κατά το άνω τριτημόριον του δεξιού αντιβραχίου μετά θλάσεως του οστού της κερκίδος.
18) Γεώργιος Δημητρίου εκ Θεσσαλίας, ετών 22. Πάσχει ελειογενή καχεξίαν, προς δε περιοστίτιδα κατά την κάτω σιαγώνα μετά γαγγραίνης των ούλων και αποπτώσεως των οδόντων κατά το δεξιόν ήμισυ περίπου αυτής (βελτιωθείς ανεχώρησεν).
19) Ζαχαρίας Αγγελόπουλος εκ Σπερχειάδος ετών 39 γεωργός. Ανήκεν εις το σώμα Κοντογιάννη. Πάσχει παρονυχίαν κατά την 1ην φάλαγγα του 2ου δακτύλου του δεξιού ποδός.
20) Κωνσταντίνος Αποστόλου εκ Θεσσαλίας ετών 22 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη. Πάσχει ορχίτιδα.
21) Διονύσης Καραντζάς εξ Αθηνών, 24 ετών ιχθοπώλης. Ανήκεν εις το σώμα Δουμπιώτου. Πάσχει οξύν βροχικόν κατάρρουν.
22)Δημήτριος Ζησιμόπουλος εκ Χαλκίδος ετων 32. Ανήκεν εις το σώμα Ισχομάχου. Πάσχει δυσπεψίαν.
23) Κωνσταντίνος Σακελλαρίου εκ Κορίνθου ετών 28 γεωργός. Ανήκεν εις το σώμα Μήτσα. Πάσχει οξείαν περιοστίτιδα κατ’ αμφοτέρας τας κνήμας.
            Μετά τα ονόματα της α΄ έκθεσης ο Δ/ντης του νοσοκομείου συνεχίζει:« Εκτός των εν τω νοσοκομείω διαμενόντων και θεραπευομένων, πλείστοι επεναστάται και φυγάδες πάσχοντες εκ διαφόρων χρονίων, ως επί το πολύ, νοσημάτων, προσέρχονται καθ΄ εκάστην τυγχάνοντες ιατρικής βοηθείας και των αναγκαίων φαρμάκων.
Η κατάστασις εν γένει των ασθενών και ιδία των τραυματιών, ων οι πλείστοι σπουδαιοτάτας των τρώσεων φέρουσιν, είνε σχετικώς καλή και τούτο αποδοτέον το μεν εις τον ειδήμονα της χειρουργικής ιατρόν, το δε εις την κράσιν των οπλιτών και την επιρροήν του κλίματος του θ΄ όπερ ουδόλως τους περί των τραυματιών μεριμνώντας διέφυγεν.
                                                           Εν Γιαννιτσού την 16 Απριλίου 1878
                                                                         Οι βοηθοί του νοσοκομείου
                                                                            Γεώργιος Α. Οικονόμου
                                                                           Νικόλαος Δ. Φαυριέζος
Ακολουθεί και β΄ έκθεση η οποία συντάσσεται από τον ίδιο αυτή τη φορά Δ/ντη του νοσοκομείου κ. Δημήτριο Αίσωπο.   «Πλήν των εν τη α΄ ημών εκθέσει δημοσιευθέντων τραυματιών και ασθενών προσήλθον κατά τον λήξαντα μήνα εν τω φιλανθρωποτάτω τούτω θεραπευτηρίω και οι εξής:
24) Αθανάσιος Τσαβάρας εκ Θεσσαλίας, ετών 30 ποιμήν. Ανήκεν εις το σώμα Καλαμάρα. Ετραυματίσθη εν Ματαράγκα την 21ην Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου κατά το αριστερόν γόνυ μετά βλάβης αθροθύλακος μόνον.
25) Γρηγλοριος Αθανασίου εκ Μακεδονίας ετών 26 παντοπώλης. Ανήκεν εις το σώμα Καλογήρου. Ετραυματίσθη εν Καλαμπάκα την 7ην Απριλίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου απλούν κατά το ανώτερον τριτημόριον του αριστερού βραχίονος.
26) Απόστολος Τσαπάρας εξ Ηπείρου ετών 26 σανδαλοποιός. Ανήκεν εις το σώμα Καλογήρου. Ετραυματίσθη εν Χασίοις την 27ην Μαρτίου. Φέρει τραύμα δια πυροβόλου απλούν εις το κατώτερον τρτημόριον του αριστερού μηρού.
27) Ναούμ Φώτης, εξ Ηπείρου ετών 35.Ανήκεν ει το σώμα επισκόπου
Κίτρους. Ετραυματίσθη εν Κολιντρώ την 15ην Μαρτίου .Φέρει τραύμα δια πυροβόλου κατά το ανώτερον τριτημόριον του δεξιού αντιβραχίου μετ’ αποθραύσεως του ωλενικού οστού.
28) Αθανάσιος Χρονάκης, εκ Λακεδαίμονος ετών 27 εργάτης. Ανήκεν εις ρο σώμα Δουμπιώτου Ετραυματίσθη την 22αν Απριλίου. Φέρει τραύμα δι’ οξέος οργάνου κατά το θέναρτης δεξιάς χειρός.
29) Δημήτριος Παπαγεωργίου, εκ Σπερχειάδος ετών 22 στρατιώτης. Πάσχει πυοθώρακα.
30) Νικόλαος Λινάρδος εξ Αιγίνης, ετών 26 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη, Πασχει.
31) Σπυρίδων Γιαννούλης εκ Κερκύρας ετών 42 θερμαστής. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη, Πασχει διάχυτον φλεγμονήν κατά την αριστερά κνήμην.
32) Δημήτριος Δελέντας εξ Αθηνών, ετών 28 στρατιώτης. Ανήκεν εις το σώμα Τερτίπη, Πασχει οξύν βρογχικόν κατάρρουν.
33) Σωτήριος Μυριανθούσης, εκ Χαλκίδος, ετών 26 υπαξιωματικός σωματάρχης. Πάσχει από εφέσιμον πυρετόν.
34) Χαράλαμπος Παναγιώτου, εκ Λοιδωρικίω ετών 21 σταρτιώτης. Πάσχει πλευρίτιδα». Και συνεχίζει:
«Από της συστάσεως του θεραπευτηρίου ήτοι από της 1ης Απριλίου μέχρι σήμερον εξήλθον θεραπευθέντες μεν οι εξής: 1) Ζαχαρίας Αγγελόπουλος, 2) Κώστας Αποστόλου, 3) Κωνστ. Σακελλαρίου, 4) Αθανάσιος Τσάμης, 5) Γρηγόριος Αθανασίου, 6) Δημήτρ. Δελέντας, και 7) Νικόλαος Λινάρδος. Βελτιωθέντες δε οι εξής 1) Γεώργιος Δημητρίου, 2) Δημ. Ζησιμόπουλος, 3) Ναούμ Φώτης, 4) Απόστολος Τσαπάρας, 5) Χρήστος Ντάκας. Η κατάστασις των νοσηλευομένων τραυματιών και ασθενών δι’ ους εν τη πρώτη δημοσιευθείση έκθέσει ανεφέρομεν λόγους είνε λιαν ευχάριστος.
                                                         Εν Γιαννιτσού την 1ην Μαϊου 1878
                                                                 Οι Βοηθοί του νοσοκομείου
                                                                 Γεώργιος Α. Οικονόμου
                                                                   Νικόλαος Δ. Φαυριέζος»
Σημείωση: Ευχαριστώ τον Ιωάννη Ζωβοήλη Αντιδήμαρχο Μακρακώμης και συμπατριώτη μου, για τη σημαντική βιβλιογραφία που μου έδωσε, σχετικά με το  θέμα του Νοσκομείου.
Ο Τύπος της εποχής, ασχολήθηκε εκτενέστατα για το θέμα του Νοσοκομείου
Στις 28/7 του ιδίου έτους και στο φ.59 η εφημερίδα «Ευνομία» δημοσίευσε μια επιστολή, που την έστειλε προς τον συντάκτη της ο λοχίας Γκίκας Μάστορας, που αργότερα έγινε βουλευτής Λοκρίδας. Είχε νοσηλευτεί στο θεραπευτήριο Γιαννιτσούς ως τραυματίας και με την επιστολή του εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς τον ιατρόν κ. Δ Αίσωπο για τις υγιείς επιστημονικές γνώσεις, τις μητρικές φροντίδες και τις φιλανθρωπικές περιποιήσεις που του επιδαψίλευσαν. Παραθέτουμε ένα μέρος της:
   « Αξιότιμε κύριε συντάκτα !
Καταλιπών την κλίνην του θεραπευτηρίου Γιαννιτζούς και το πρώτον ήδη από της εν Ματαράγκα μάχης αξιωθείς να βηματίσω δια το αυτόθι τραυματισθέντος ποδός μου, σπεύδω δια των κλονιζομένων βημάτων μου, όπως εκφράσω δι υμών την άπειρον ευγνωμοσύνη μου προς τον εκεί ιατρόν κ. Αίσωπον όν μετ’ εμού ευλογούν άπαντες οι του Θεραπευτηρίου Γιαννιτζούς τραυματίαι και λοιποί ασθενείς, διότι απάντων η πάσχουσα υγιεία βαίνει επί τα βελτίω, χάρις εις τα υγιείς επιστημονικάς γνώσεις, τας ακριβώς μητρικάς μερίμνας και τας φιλανθρωποτάτας περιποιήσεις όσας εκείνος επιδαψιλεύει αυτοίς εν τω ευγενεί αυτώ χαρακτήρι.
Εν Λαμία τη 21 Ιουλίου 1878
Γκίκας Μάστορας Λοχίας»
Η ίδια εφημερίδα «Ευνομία» στο φ 51 στις 29-1- 1878 δημοσιεύει κολακευτικό σχόλιο για το νοσοκομείο Γιαννιτσούς και τους γιατρούς: «Οι εν Γιαννιτσού ιατροί του «Ερυθρού Σταυρού» μετά αξιέπαινου και πατρικής μερίμνης περιποιούνται τους τραυματίες οίτινες κατ’ επανάληψιν τας ευχαριστίας των μας εξέφρασαν. Εφ ω και δημοσία επαινούμεν αυτούς».
Πρακτικοί θεραπευτές
Από την εφημερίδα «Ευνομία» στο φύλλο 20 στις 10-9-1877 μαθαίνουμε πως το χωριό μας πριν από την ίδρυση του νοσοκομείου διέθετε και ψευτογιατρό γράφει:
Το Δικαστήριον των εν Λαμία Πλημμελειοδικών Συγγείμενον εκ των Δικαστών Ευστάθιον Χ. Δημητρίου (απόντος του Προέδρου Πέτρου Μεσθενέως, Δημητρίου Μαντραπήλια, και δικηγόρων Γεωργίου Νικολαϊδου και Αριστ.Κερκυροπούλου κωλυομένων των αρμοδιοτέρων προσώπων)
Συνεδρίασαν δημοσίως εν τω ακροτηρίω την 7βρίου 1877 παρουσία του τε Αντισαγγειλεως Δημ. Δημητρακοπούλου και του υπογραμματέως Ιωάννου Καρακατσάνη ίνα δικάση τον επί αντιποιήσει έργων ιατρού κατηγορούμενον Αθανάσιον Φωτόπουλον κάτοικον Γιαννιτσούς, παρόντα και υπερασπισθέντα υπό του Συνηγόρου του Αχιλέα Παπαλουκά. Συνεπεία μηνύσεως κατά του ανωτέρω κατηγορουμένου και μετά προδικασία ο Εισαγγελεύς Εισήγαγεν αυτόν εις δίκην την σήμερον καθ’ην:
Εξετάσας τον κατηγορούμενον περί της ταυτότητός του.
Ακούσαν τον Εισαγγελέα απαγγέλλοντα συνοπτικώς την κατηγορίαν.
Τας καταθέσεις των μαρτύρων της κατηγορίας.
Τον Κατηγορούμενον απολογηθέντα, τον Εισαγγελέα ζητήσαντα την ενοχήν του κατηγορουμένου.
Τον συνήγορον την αθώωση του πελάτου του.
   Διελθόν την Δικογραφίαν
     Σκεφθέν κατά τον Νόμον
Επειδή εκ τας εν γένει αποδεικτικάς διαδικασίας προέκυψεν ότι ο κατηγορούμενος επαγγελλόμενος τον ψευδοϊατρόν υπεσχέθη να θεραπεύσει την παθούσαν Ευφροσύνην σύζυγον Αναγν. Καραχρήστου, πάσχουσαν προ χρόνων ως επελήφθη δήθεν θεραπευτικών μέσων ποιούμενος χρήσιν βδελών, υδαργύρου δραμίων εννέα, ρετσινόλαδο κ.τ.λ