Γιαννιτσωτες Αγωνιστες 21

Γιαννιτσώτες αγωνιστές στη Μεγάλη Επανάσταση του 21

       Λίγα λόγια πριν και κατά την διάρκεια της μεγάλης επανάστασης
Με την μεγάλη επανάσταση του 1821-1828, όπου σύσσωμος η Ελλάδα έδωσε το παρών στον «νυν υπέρ πάντων ο αγών». Η Ρούμελη πρωτοστάτησε όπως πάντα και σε αυτό το κάλεσμα του αγώνα, με πολλές θυσίες σε έμψυχο και άψυχο υλικό.
Οι μάχες της Ρούμελης σώμα, με σώμα αμέτρητες, το αίμα έτρεχε ποτάμι, η ερήμωση των χωριών και των πόλεων ήταν εμφανής .
Οι κάτοικοι της περιοχής απελπισμένοι από τις συχνές επιδρομές των Τούρκων και τις απανωτές μάχες στα χωριά τους, τους είχαν φέρει σε απόγνωση.
Από την μια μεριά να εισπράξουν φόρους από την άλλη να αρπάξουν, να βιάσουν, να στρατολογήσουν, να τρομοκρατήσουν και να υφαρπάξουν δηλώσεις υποταγής στον Σουλτάνο και στην υψηλή Πύλη, ανάγκασαν πολλούς να βρουν καταφύγιο στα απάτητα φαράγγια, στις κλεισούρες και στις δασωμένες βουνοπλαγιές της Οίτης και της Όθρυς. Άλλοι προτίμησαν να γίνουν κλέφτες και αρματολοί. Τέτοια άτακτα σώματα επώνυμα ή ανώνυμα περί την κορυφογραμμή αποτέλεσαν και τον πρώτο πυρήνα των προφυλακών στη χώρα.
Η περιοχή της Φθιώτιδας, αλλά και όλες οι περιοχές της επαναστατημένης Ελλάδος, παρουσιάζουν μια θλιβερή εικόνα. Να πως περιγράφει ο Πουκεβίλ στο Βιβλίο του, «Ταξίδια στη Ελλάδα» τόμος 4 σελίδα 279, για την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί την περίοδο της επανάστασης:«Από τον βράχον του Σουλίου έως τας Θερμοπύλας, το μάτι εξηκουλούθει μόνον συντρίμια και τάφους να βλέπη. Καμμία πόλις, κανέν χωρίον, καμμία καλύβη, δεν εφαίνετο στην ερειπωμένη εκείνη γη, από την οποία και αυτά τα ποίμνια είχον εξαφανισθή. Οι κάτοικοι γυμνοί, έχοντες ως στέγην τα σπήλαια και τα δάση, εστερημένοι από γεωργικά εργαλεία δια να καλλιεργήσουν την γήν που είναι η τροφή του ανθρώπου, παραμένουν απελπισμένοι. Ποιος θα βοηθήση αυτούς στη μεγάλη αυτή ανάγκην»
Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό των ανακατατάξεων κατά την διάρκεια της επανάστασης 1821-1828 στη Φθιώτιδα συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές στις πόλεις και στα χωριά της Φθιώτιδας. Στο τέλος του 1828 βάσει των ιστορικών κειμένων, η περιοχή της Λοκρίδας και του Πατρατζικίου (Υπάτης) έχουν ελευθερωθεί. Τελευταία μάχη στον Φθιωτικό χώρο έγινε στο Μαρτίνο την 29ην Ιανουαρίου 1829.
Ο Τάσος Βουρνάς στο βιβλίο του «Η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας στη σελίδα 223 αναφέρει: ….. «Ο Δημήτριος Υψηλάντης επωφελούμενος από την υποχώρηση των Τουρκικών δυνάμεων που είχαν σπεύσει να ενισχύσουν το μέτωπο της Ανατολικής Θράκης και να αντιταχθούν στους προελαύνοντες Ρώσους, έδωσε τη μάχη της Πέτρας έξω από τη Λειβαδιά (12/25 Σεπτεμβρίου 1829) και νίκησε τους Τούρκους. Η μάχη εκείνη ήταν η τελευταία της Ελληνικής επανάστασης και κοντά στο πεδίο εκείνο της μάχης υπάρχει σήμερα που φέρει το όνομα «Υ ψ η λ ά ν τ η ς»
Οι μάχες στην περιοχή μας από το 1821 έως το 1881 όπως θα δούμε και σε άλλα κεφάλαια, δεν σταμάτησαν, ήταν αμέτρητες και οι θυσίες των κατοίκων της περιοχής ανυπολόγιστες στην προσφορά τους προς τον αγώνα, όπως: Αλαμάνας, Θερμοπυλών, Βασιλικά, της Αγίας Μαρίνας, της Υπάτης τρεις φορές, Αετού, Κλωνί, Δερβέν Φούρκας, Αγά, στα Διπόταμα Τυμφρηστού, Μαυρίλο, Παλαιόκαστρο, της Σέλιανης, η μάχη ή οι μάχες της Γιαννιτσούς, Ασβέστη, Τσούκας, Πλατύστομο κ. α
Η μάχη ή οι μάχες της Γιαννιτσούς, λόγω της σπουδαιότητας αλλά και την πληθώρα των αγωνιστών που πήραν μέρος από όλη την επαναστατημένη Ελλάδα, αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο.
Όπως είναι ήδη γνωστό η Παλαιά Γιαννιτσού κατά την τουρκοκρατία υπάγονταν στα Άγραφα, γι’ αυτό μερικοί αγωνιστές της χαρακτηρίστηκαν απλώς Αγραφιώτες, χωρίς καταγωγή και είναι δύσκολο να αναγνωριστούν, παρ’ όλο που υπάρχουν οι κατάλογοι πολλών από αυτούς.
Από την πληθώρα των ονομάτων που ακολουθούν διαπιστώνουμε, πως η Γιαννιτσού, όχι μόνο δεν έμεινε αμέτοχη σε αυτόν τον αγώνα, αλλά η συμμετοχή των παλικαριών τους ήταν καθολική και κατά τη διάρκεια της επανάστασης πολέμησαν σε όλα τα μέρη της επαναστατημένης Ελλάδας.  Από την πατρώα τους γη, τη Ρούμελη, το Καρπενήσι, το Κρεμμύδι, στο Μεσολόγγι, στο Παλαιόκαστρο και στο Νεόκαστρο του Ναυαρίνου και μέχρι το Ρίβιο, τη Θήβα, τη Λειβαδιά και την Αθήνα. Παντού οι αγωνιστές της Γιαννιτσούς έδωσαν το παρών για την πατρίδα.
Εμείς τους τιμούμε και τους ευγνωμονούμε, όπως όλους τους ανώνυμους και επώνυμους αγωνιστές και ακουμπάμε επάνω τους, παίρνοντας κουράγιο και ελπίδα.
Η αναγνώριση και η επιλογή των ονομάτων των αγωνιστών μέσα από τους στρατιωτικούς φακέλους, τα διάφορα συγγράμματα και στα Γ.Α.Κ δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Υπάρχουν πολλά πιστοποιητικά, που δεν αναφέρουν τόπο καταγωγής και η πιστοποίηση του αγωνιστή είναι δύσκολη.
Πολλά ίσως από τα ονόματα με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να έχουν αλλοιωθεί, ή να είχαν μεταφερθεί λανθασμένα και αναγραμματισμένα, όπως συμβαίνει και με πολλά ονόματα χωριών και τοπωνυμιών διαφόρων περιοχών, είτε από παραφθορά, είτε από αναγραμματισμό της λέξης, όπως Γκλαβανίτσα, Γλαβανίτσα, Γιανσού, Γιαννούτσι κ.τ. λ.
Τα ονόματα των συμπατριωτών μας αγωνιστών του 1821- 1827 που ακολουθούν, είναι μεν ένα σημαντικό μέρος που μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε, δεν είναι όμως πλήρες. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλοι.
Πρέπει επίσης να τονισθεί, ότι στα διάφορα βιβλία και Γ.Α.Κ τα ονόματα των αγωνιστών, συνήθως είναι γραμμένα με πρώτο το μικρό όνομα και μετά το επώνυμο. Αυτό όταν συμβαίνει διευκολύνει τον ερευνητή, αν έχει γνώση των επωνύμων της περιοχής, για να μην τα μεταφέρει λάθος, όπως συμβαίνει με τους: Κ. Καρυαμπά σε ένα Γ.Α.Κ τον αναφέρουν ως Καρκαμπά ή σε άλλο Καραμπά, τον Μπρίκη που τον αναφέρουν σε Μωρίκη κ.α
Επίσης δυσκολία παρουσιάζεται και στην ταυτοποίηση των ονομάτων μεταξύ των οικογενειακών (κυρίων) ονομάτων ιδίως με τα πρώτα ξαδέλφια που έχουν το ίδιο μικρό όνομα, αφού από τα πιστοποιητικά τους, τις αιτήσεις ή τους καταλόγους των αριστειούχων, απουσιάζει το πατρώνυμο και η ηλικία. Όμως δυσκολία συναντά κανείς πολλές φορές και κυρίως όταν δεν υπάρχουν στα χέρια μας οι αιτήσεις, τα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων των αγωνιστών και το ίδιο όνομα αναφέρεται σε διαφορετικούς καταλόγους, με διαφορετικά απονεμηθέντα αριστεία στους αγωνιστές. Και κυρίως όταν λείπει το πατρώνυμο όπως: Αναγνώστου του Κώστα, Πειρώνη Δημήτριο ή Πατρώνη Δημήτριο, Μαργαρίτη, Καλτσά κ.α.
Προσοχή επίσης απαιτείται, για την αναγνώριση των αγωνιστών, όταν υπάρχουν δύο και τρεις αιτήσεις με τα ίδια ονοματεπώνυμα αγωνιστών, με διάφορες χρονολογίες και με διαφορετική ημερομηνία γέννησης.
Πολλοί αγωνιστές από διάφορες περιοχές, αλλά και Γιαννιτσώτες αγωνιστές διαμαρτύρονται, ότι χάθηκαν τα έγγραφά τους που στάλθηκαν κατά το παρελθόν και αναγκάζονται να στείλουν νέα, ή διαφώνησαν ως προς την ανταμοιβή τους , δηλαδή ως προς το είδος του αριστείου που τους στάλθηκε ή με την βαθμολογία που τους κατέταξαν. Αυτοί αναγκάσθηκαν, εκ νέου να καταφύγουν σε διάφορες επιτροπές, ή στα δικαστήρια για να δικαιωθούν, ή όχι, όπως οι αγωνιστές: Κ. Καρυαμπάς. ο Γ Αλειφτήρας, ο Κώστας Βαρβάτος, ο Κώστας Χατζής ή Τρίγκος κ.α.
Από την ανάγνωση των πιστοποιητικών αρκετών αγωνιστών της Γιαννιτσούς, διαπιστώνεται, πως πολλοί είναι αυτοί που είχαν αρκετούς άνδρες στις διαταγές τους και τους πλήρωναν διαθέτοντας την περιουσία τους.
Η απονομή των αριστείων και οι βαθμολογίες σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν η ανάλογη, για αυτό και μέχρι το έτος 1865 έκαναν προσφυγές οι ίδιοι, ή οι κληρονόμο τους.
Έχουμε ερευνήσει λίγα Φύλα Μητρώων των αγωνιστών, αλλά πληθώρα αιτήσεων και πιστοποιητικών εκδουλεύσεων τους.
Στα πιστοποιητικά αυτά δεν αναγράφονται βαθμολογίες, παρά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, ενώ αναφέρονται οι βαθμολογίες τους στα φύλα Μητρώων. Όμως σε κάποια από αυτά (πιστοποιητικά) αναφέρονται οι λέξεις: Υπηρέτησε ως Μπακατζής, Μπουλοκτσής, ή είχε υπό την οδηγία 30 , 50, 100 .. ή απλώς ικανό αριθμό από στρατιώτες.
Οι Βαθμολογίες και οι διακρίσεις, αποδόθηκαν στους αγωνιστές, από την Επιτροπή Αριστείων, που συστήθηκε για αυτό το σκοπό
Σημαντικό βάρος στη αναγνώριση, για την απονομή της βαθμολογίας έπαιζε η συχνότητα συμμετοχής των στις μάχες και πόσους στρατιώτες είχε υπό την οδηγία του. Άρα οι αναφερόμενες εκδουλεύσεις προς την πατρίδα στα πιστοποιητικά που τους δίδονταν από τους κατά τοπους οπλαρχηγούς, έπαιζαν σημαντικό ρόλο.
Η επιτροπή Αριστείων με βάσει τα αναφερόμενα σε αυτά, κατέτασσε τους αγωνιστές στις πιο κάτω αναφερόμενες βαθμολογίες και τους έστελνε τα ανάλογα αριστεία. Πολλοί είναι οι αγωνιστές, όπως είδαμε και πιο πάνω, διαφώνησαν με την βαθμολογία, ή με το είδος του αριστείου που τους χορηγήθηκε από την επιτροπή, παρ’ όλο που τα πιστοποιητικά τους, με βάση τα αναφερόμενα είχαν το ανάλογο δικαίωμα για καλλίτερη μεταχείριση.
Δείτε: κατάλογο, διαδικασίες,  βαθμολογίες, αριστεία και  μάχες των αγωνιστών⇒ Εδω
Οι κατωτέρω αναφερόμενες συντομεύσεις δείχνουν που κατατάχθηκαν οι αγωνιστές από τις διάφορες επιτροπές ή τα δικαστήρια, όταν δικαιώθηκαν:
 Α.Μ.Α: Αριθμός Μητρώου Αξιωματικού
 Α.Ν.Μ.Υ: Αριθμός Νέου Μητρώου Υπαξιωματικού
 Α.Π.Μ.Υ: Αριθμός Παλαιού Μητρώου Υπαξιωματικού
 Α.Ν.Μ.Σ: Αριθμός Νέου Μητρώου Στρατιώτου
 Α.Ν.Π.Σ: Αριθμός Παλαιού Μητρώου Στρατιώτου
Διευκρινίζεται: ότι για τους αναφερόμενους αγωνιστές της Γιαννιτσούς στον κατάλογο που ακολουθεί:
α) Έγινε προσπάθεια να δοθεί μια σύντομη και πλήρη περίληψη, από τις αιτήσεις και τα μακροσκελή ή σύντομα πιστοποιητικά τους, που έχουμε στα χέρια μας από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
β) Σε κάποιους από τους αγωνιστές λείπουν τα πιστοποιητικά τους. Αναφέρονται όμως, σε ονομαστικούς καταλόγους, οι οποίοι στάλθηκαν προς το Υπουργείο των Στρατιωτικών, από τους οπλαρχηγούς της περιοχής, με τους οποίους βεβαιώνουν και τον ανάλογο βαθμό και άριστείο, που ο αναφερόμενος δικαιούται.
γ) Με βάση την έρευνα που πραγματοποιήθηκε μέχρι σήμερα, έχουμε καταγράψει 184 αγωνιστές της Γιαννιτσούς εκ των οποίων 153 περίπου γηγενής και 31 ασπροποταμίτες που δηλώνουν κάτοικοι Γιαννιτσούς. Από αυτούς:
• ΟΙ τριάντα (30) είχαν το βαθμό του αξιωματικού, εκ των οποίων σε τέσσερις από αυτούς, δόθηκε ο βαθμός του Χιλίαρχου. Περίοδος, επί  Κυβερνήτη Καποδίστρια
• Οι σαράντα δυο (42) είχαν το βαθμό του υπαξιωματικού
• Οι εκατόν δώδεκα (112) το βαθμό του στρατιώτη.
Παραθέτουμε ένα μέρος της Αλληλογραφίας του Ιωάννη Γεμενή που περιλαμβάνει την αίτησή του και το πιστοποιητικό του που εξιστορεί τις μάχες που έλαβε μέρος
  Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν είναι:
• «Ψηφιακές Αρχειακές Συλλογές Γ.Α.Κ  Φ. Αριστεία»
• «Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Αριστεία», «Οθωνικά του Υπουργείου των Στρατιωτικών Γ.Α.Κ.
• «Ιστορικό αρχείο αγωνιστών του 21 Εθνική Βιβλιοθήκη».
• «Ν. Αντωνόπουλος «Η Δυτική Φθιώτιδα στη Φωτιά του 21» Αθήνα 1989».
• «Ρουμελιώτες Αγωνιστές του 1821». Κ. Κλεφτοδήμος
• «Φθιώτες Αγωνιστές του 1821 κατά χωριά». Γιώργου Σκούρα
• «Κατάλογος Αγωνιστών Π. Βασιλείου
• «Αγραφιώτες και Καρπενησιώτες αγωνιστές στην επανάσταση τοι 1821. Κώστας Ζήσης».